Mark 6
1 He went out from there. He came into his own country, and his disciples followed him.
Skömmu síðar yfirgaf hann héraðið og sneri aftur ásamt lærisveinum sínum til Nasaret, þar sem hann hafði átt heima.
2 When the Sabbath had come, he began to teach in the synagogue, and many hearing him were astonished, saying, “Where did this man get these things?” and, “What is the wisdom that is given to this man, that such mighty works come about by his hands?
Á helgideginum fór hann í samkomuhúsið til að kenna. Bæjarbúar undruðust visku hans og kraftaverk, því að hann var frá Nasaret eins og þeir. „Hvar hefur hann lært þetta?“spurði fólkið. „Hann er ekkert betri en við! Hann er bara smiður – sonur hennar Maríu, bróðir Jakobs, Jósefs, Júdasar og Símonar og systur hans búa líka hér í Nasaret.“Og allir hneyksluðust á honum.
3 Isn’t this the carpenter, the son of Mary and brother of James, Joses, Judah, and Simon? Aren’t his sisters here with us?” So they were offended at him.
4 Jesus said to them, “A prophet is not without honor, except in his own country, and among his own relatives, and in his own house.”
Þá sagði Jesús: „Hvergi er spámaður minna metinn en í heimabæ sínum og meðal fjölskyldu sinnar og ættingja.“
5 He could do no mighty work there, except that he laid his hands on a few sick people and healed them.
Og vegna vantrúar þeirra gat hann ekki gert neitt kraftaverk þar, nema hann lagði hendur yfir nokkra sjúka og læknaði þá.
6 He marveled because of their unbelief. He went around the villages teaching.
Hann furðaði sig á vantrú þeirra. Eftir þetta fór Jesús til ýmissa þorpa og kenndi.
7 He called to himself the twelve, and began to send them out two by two; and he gave them authority over the unclean spirits.
Hann kallaði til sín lærisveinana tólf og sendi þá af stað tvo og tvo saman og gaf þeim vald til að reka út illa anda.
8 He commanded them that they should take nothing for their journey, except a staff only: no bread, no wallet, no money in their purse,
Hann sagði þeim að hafa ekkert með sér nema göngustaf – ekkert nesti eða farangur, enga peninga og jafnvel ekki skó eða föt til skiptanna.
9 but to wear sandals, and not put on two tunics.
10 He said to them, “Wherever you enter into a house, stay there until you depart from there.
„Hvar sem þið komið eða hafið viðdvöl í borg eða bæ, þá dveljist allan tímann á sama heimili, en farið ekki frá einu heimili til annars.
11 Whoever will not receive you nor hear you, as you depart from there, shake off the dust that is under your feet for a testimony against them. Assuredly, I tell you, it will be more tolerable for Sodom and Gomorrah in the day of judgment than for that city!”
Sé einhverstaðar hvorki tekið á móti ykkur né hlustað á orð ykkar, skuluð þið dusta rykið af fótum ykkar um leið og þið farið þaðan. Það er merki þess að þið hafið ofurselt þorpið örlögum sínum.“
12 They went out and preached that people should repent.
Lærisveinarnir héldu nú af stað og hvöttu alla til að iðrast og snúa baki við syndinni.
13 They cast out many demons, and anointed many with oil who were sick and healed them.
Þeir ráku út marga illa anda og smurðu fjölda fólks með ólífuolíu og læknuðu það.
14 King Herod heard this, for his name had become known, and he said, “John the Baptizer has risen from the dead, and therefore these powers are at work in him.”
Ekki leið á löngu uns Heródes konungur frétti um Jesú, því að alls staðar var verið að tala um kraftaverk hans. Konungurinn hélt að Jesús væri Jóhannes skírari risinn upp frá dauðum og því sagði fólk: „Nú, það er þá ekkert skrítið þótt hann geti gert slík kraftaverk.“
15 But others said, “He is Elijah.” Others said, “He is a prophet, or like one of the prophets.”
Aðrir héldu að Jesús væri Elía, hinn forni spámaður, endurborinn, og enn aðrir töldu hann vera nýjan spámann, svipaðan hinum miklu spámönnum fyrri alda.
16 But Herod, when he heard this, said, “This is John, whom I beheaded. He has risen from the dead.”
„Nei, þetta er Jóhannes, maðurinn sem ég lét hálshöggva, hann er risinn upp frá dauðum, “sagði Heródes.
17 For Herod himself had sent out and arrested John and bound him in prison for the sake of Herodias, his brother Philip’s wife, for he had married her.
Heródes hafði sent hermenn til að handtaka og fangelsa Jóhannes, því Jóhannes hafði alltaf haldið því fram við Heródes að rangt væri af honum að kvænast Heródías, konu Filippusar bróður síns.
18 For John had said to Herod, “It is not lawful for you to have your brother’s wife.”
19 Herodias set herself against him and desired to kill him, but she couldn’t,
Heródías vildi því hefna sín á Jóhannesi með því að láta drepa hann, en það gat hún ekki án samþykkis Heródesar.
20 for Herod feared John, knowing that he was a righteous and holy man, and kept him safe. When he heard him, he did many things, and he heard him gladly.
Heródes bar hins vegar virðingu fyrir Jóhannesi, því hann vissi að hann var góður og heilagur maður, og því hélt hann hlífiskildi yfir honum. Heródesi líkaði vel að tala við Jóhannes, þótt samviska hans yrði óróleg í hvert sinn.
21 Then a convenient day came when Herod on his birthday made a supper for his nobles, the high officers, and the chief men of Galilee.
Loksins sá Heródías sér þó leik á borði. Það var á afmælisdegi Heródesar, en þá bauð hann hallarþjónum sínum og herforingjum, auk helstu fyrirmanna úr Galíleu, til veislu.
22 When the daughter of Herodias herself came in and danced, she pleased Herod and those sitting with him. The king said to the young lady, “Ask me whatever you want, and I will give it to you.”
Dóttir Heródíasar kom þá inn í veislusalinn og dansaði fyrir gestina, öllum til mikillar ánægju. Þá sagði Heródes við stúlkuna: „Þú mátt óska þér hvers sem þú vilt og ég skal gefa þér það, jafnvel hálft konungsríkið.“
23 He swore to her, “Whatever you ask of me, I will give you, up to half of my kingdom.”
24 She went out and said to her mother, “What shall I ask?” She said, “The head of John the Baptizer.”
Stúlkan fór til móður sinnar og ráðfærði sig við hana. Þar fékk hún þetta ráð: „Biddu um höfuð Jóhannesar skírara.“
25 She came in immediately with haste to the king and requested, “I want you to give me right now the head of John the Baptizer on a platter.”
Stúlkan flýtti sér aftur til konungsins og sagði: „Ég vil fá höfuð Jóhannesar skírara á fati – og það strax.“
26 The king was exceedingly sorry, but for the sake of his oaths and of his dinner guests, he didn’t wish to refuse her.
Konungurinn varð hryggur, en þorði þó ekki að ganga á bak orða sinna frammi fyrir öllum gestunum.
27 Immediately the king sent out a soldier of his guard and commanded to bring John’s head; and he went and beheaded him in the prison,
Hann skipaði því einum lífvarða sinna að fara til fangelsisins og hálshöggva Jóhannes og koma með höfuð hans. Hermaðurinn fór og hjó Jóhannes í fangelsinu.
28 and brought his head on a platter, and gave it to the young lady; and the young lady gave it to her mother.
Síðan kom hann með höfuð hans á fati og rétti stúlkunni, sem fór með það til móður sinnar.
29 When his disciples heard this, they came and took up his corpse and laid it in a tomb.
Þegar lærisveinar Jóhannesar fréttu hvað gerst hafði, sóttu þeir lík hans og jarðsettu það.
30 The apostles gathered themselves together to Jesus, and they told him all things, whatever they had done, and whatever they had taught.
Lærisveinarnir tólf komu nú aftur til Jesú úr predikunarferð sinni og sögðu honum frá öllu því sem þeir höfðu sagt og gert.
31 He said to them, “Come away into a deserted place, and rest awhile.” For there were many coming and going, and they had no leisure so much as to eat.
Þá sagði Jesús: „Við skulum yfirgefa mannfjöldann um stund og hvíla okkur.“Fólk var alltaf að koma og fara, svo að þeir höfðu varla næði til að matast.
32 They went away in the boat to a deserted place by themselves.
Þeir lögðu því af stað á bátnum og ætluðu á óbyggðan stað.
33 They saw them going, and many recognized him and ran there on foot from all the cities. They arrived before them and came together to him.
En mannfjöldinn sá til ferða þeirra, hljóp fram með vatninu og tók á móti þeim þegar þeir komu að landi!
34 Jesus came out, saw a great multitude, and he had compassion on them because they were like sheep without a shepherd; and he began to teach them many things.
Hann mætti því aftur sama fólki þegar hann steig út úr bátnum. Og Jesús kenndi í brjósti um fólkið, því það var eins og fjárhópur án hirðis, og hann tók að kenna því margt sem það þurfti að vita.
35 When it was late in the day, his disciples came to him and said, “This place is deserted, and it is late in the day.
Þegar á daginn leið komu lærisveinarnir til hans og sögðu: „Segðu nú fólkinu að fara til þorpanna og bóndabæjanna í grenndinni og kaupa sér mat. Hér í óbyggðinni er ekkert að fá, og nú er framorðið.“
36 Send them away, that they may go into the surrounding country and villages and buy themselves bread, for they have nothing to eat.”
37 But he answered them, “You give them something to eat.” They asked him, “Shall we go and buy two hundred denarii worth of bread and give them something to eat?”
„Þið skuluð gefa þeim að borða, “sagði Jesús. „Já, en hvernig?“spurðu þeir. „Það kostar stórfé að fæða allan þennan fjölda.“
38 He said to them, “How many loaves do you have? Go see.” When they knew, they said, “Five, and two fish.”
„Athugið hvað við höfum mikinn mat með okkur.“sagði Jesús. Þeir komu aftur og sögðu honum að það væru fimm brauð og tveir fiskar.
39 He commanded them that everyone should sit down in groups on the green grass.
Jesús skipaði þá fólkinu að setjast niður. Fljótlega hafði það skipt sér í fimmtíu eða hundrað manna hópa og sest í grasið.
40 They sat down in ranks, by hundreds and by fifties.
41 He took the five loaves and the two fish; and looking up to heaven, he blessed and broke the loaves, and he gave to his disciples to set before them, and he divided the two fish among them all.
Hann tók nú brauðin fimm og fiskana, horfði upp til himins og þakkaði Guði. Síðan braut hann brauðin og rétti lærisveinunum þau ásamt fiskunum og sagði þeim að bera það til fólksins.
42 They all ate and were filled.
Og allir urðu mettir,
43 They took up twelve baskets full of broken pieces and also of the fish.
en karlmennirnir einir voru um fimm þúsund, auk kvenna og barna. Að máltíðinni lokinni var afganginum safnað úr grasinu og fyllti hann tólf körfur!
44 Those who ate the loaves were five thousand men.
45 Immediately he made his disciples get into the boat and go ahead to the other side, to Bethsaida, while he himself sent the multitude away.
Eftir þetta bauð Jesús lærisveinunum að fara um borð í bátinn og sigla yfir vatnið til Betsaída, en þar ætlaði hann að hitta þá seinna. Sjálfur ætlaði hann að staldra við, kveðja fólkið og koma því af stað heim.
46 After he had taken leave of them, he went up the mountain to pray.
Þegar því var lokið gekk Jesús upp á fjallið til að biðjast fyrir.
47 When evening had come, the boat was in the middle of the sea, and he was alone on the land.
Um nóttina þegar lærisveinarnir voru komnir út á mitt vatnið, var Jesús einn á ströndinni.
48 Seeing them distressed in rowing, for the wind was contrary to them, about the fourth watch of the night he came to them, walking on the sea; and he would have passed by them,
Það var hvasst á vatninu og hann sá að róðurinn var þungur hjá þeim. Um klukkan þrjú um morguninn kom hann til þeirra gangandi á vatninu. Hann gekk til hliðar við bátinn eins og hann ætlaði fram hjá.
49 but they, when they saw him walking on the sea, supposed that it was a ghost, and cried out;
Þegar þeir sáu einhvern á gangi við bátshliðina urðu þeir ofsahræddir og æptu, því þeir héldu að þetta væri vofa
50 for they all saw him and were troubled. But he immediately spoke with them and said to them, “Cheer up! It is I! Don’t be afraid.”
– þeir sáu hann allir. Þá sneri hann sér að þeim og sagði: „Þetta er ég! Verið óhræddir.“
51 He got into the boat with them; and the wind ceased, and they were very amazed among themselves, and marveled;
Síðan steig hann upp í bátinn og þá lygndi! Lærisveinarnir sátu agndofa og skildu hvorki upp né niður í öllu þessu.
52 for they hadn’t understood about the loaves, but their hearts were hardened.
Þeir gerðu sér ekki enn grein fyrir hver hann var, þrátt fyrir kraftaverkið kvöldið áður. Það var eins og þeir vildu ekki trúa.
53 When they had crossed over, they came to land at Gennesaret and moored to the shore.
Þegar þeir komu til Genesaret hinum megin vatnsins stigu þeir á land og bundu bátinn.
54 When they had come out of the boat, immediately the people recognized him,
Fólk sem stóð þar hjá, þekkti hann undir eins,
55 and ran around that whole region, and began to bring those who were sick on their mats to where they heard he was.
og hljóp um allt til að láta vita að hann væri kominn. Nú var hafist handa um að færa til hans veikt fólk á börum og dýnum.
56 Wherever he entered—into villages, or into cities, or into the country—they laid the sick in the marketplaces and begged him that they might just touch the fringe of his garment; and as many as touched him were made well.
Hvar sem hann fór – í bæi eða borgir – lagði fólk hina veiku á markaðstorgin eða strætin og bað hann um að leyfa þeim að snerta, þó ekki væri nema faldinn á skikkju hans, og þeir sem það gerðu læknuðust, og hið sama gerðist á bóndabæjum þar sem hann kom.
