Proverbs 22
1 A [good] name [is] rather to be chosen than great riches, [and] loving favor rather than silver and gold.
Cenniejsze [jest] dobre imię niż wielkie bogactwa, a przychylność lepsza niż srebro i złoto.
2 The rich and poor meet together: the LORD [is] the maker of them all.
Bogaty i ubogi spotykają się, PAN jest stwórcą obydwu.
3 A prudent [man] foreseeth the evil, and hideth himself: but the simple pass on, and are punished.
Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, ale prości idą dalej i ponoszą karę.
4 By humility [and] the fear of the LORD [are] riches, and honor, and life.
Owocem pokory i bojaźni PANA jest bogactwo, chwała i życie.
5 Thorns [and] snares [are] in the way of the froward: he that doth keep his soul shall be far from them.
Ciernie i sidła [są] na drodze przewrotnego; kto strzeże swej duszy, trzyma się z dala od nich.
6 Train up a child in the way he should go: and when he is old, he will not depart from it.
Pouczaj dziecko w drodze, którą ma iść, a gdy się zestarzeje, nie odstąpi od niej.
7 The rich ruleth over the poor, and the borrower [is] servant to the lender.
Bogaty panuje nad ubogimi, a ten, co pożycza, jest sługą tego, który mu pożycza.
8 He that soweth iniquity shall reap vanity: and the rod of his anger shall fail.
Kto sieje nieprawość, będzie żąć cierpienie, a rózga jego gniewu przepadnie.
9 He that hath a bountiful eye shall be blessed; for he giveth of his bread to the poor.
Kto ma dobrotliwe oko, będzie błogosławiony, bo dzieli się swym chlebem z ubogim.
10 Cast out the scorner, and contention shall end; yes, strife and reproach shall cease.
Wyrzuć szydercę, a ustanie spór, owszem, zakończy się kłótnia i zniewaga.
11 He that loveth pureness of heart, [for] the grace of his lips the king [shall be] his friend.
Kto kocha czystość serca, tego wdzięk warg sprawi, że król [będzie] jego przyjacielem.
12 The eyes of the LORD preserve knowledge, and he overthroweth the words of the transgressor.
Oczy PANA strzegą wiedzy, a on obala słowa przewrotnego.
13 The slothful [man] saith, [There is] a lion without, I shall be slain in the streets.
Leniwy mówi: Lew jest na dworze, będę zabity na środku ulicy.
14 The mouth of strange women [is] a deep pit: he that is abhorred by the LORD shall fall therein.
Usta obcych [kobiet są] głębokim dołem; wpadnie tam ten, na kogo PAN się gniewa.
15 Foolishness [is] bound in the heart of a child; [but] the rod of correction shall drive it far from him.
Głupota jest przywiązana do serca dziecka, ale rózga karności wypędzi ją z niego.
16 He that oppresseth the poor to increase his [riches], [and] he that giveth to the rich, [shall] surely [come] to want.
Kto ciemięży ubogiego, aby przysporzyć sobie [bogactwa, i] kto daje bogatemu, pewnie zubożeje.
17 Bow down thy ear, and hear the words of the wise, and apply thy heart to my knowledge.
Nadstaw ucha i słuchaj słów mędrców, i skłoń swe serce do mojej wiedzy;
18 For [it is] a pleasant thing if thou keepest them within thee; they shall withal be fitted in thy lips.
Bo to miło, jeśli zachowasz je w swoim sercu, będą razem ułożone na wargach.
19 That thy trust may be in the LORD, I have made known to thee this day, even to thee.
Oznajmiłem to dzisiaj właśnie tobie, abyś pokładał ufność w PANU.
20 Have not I written to thee excellent things in counsels and knowledge,
Czy nie napisałem ci znamienitych rzeczy zawierających rady i wiedzę;
21 That I might make thee know the certainty of the words of truth; that thou mightest answer the words of truth to them that send to thee?
Aby dać ci poznać pewność słów prawdy; abyś umiał odpowiedzieć słowami prawdy tym, którzy do ciebie posyłają?
22 Rob not the poor, because he [is] poor: neither oppress the afflicted in the gate:
Nie okradaj nędzarza, ponieważ jest ubogi, ani nie uciskaj w bramie biednego.
23 For the LORD will plead their cause, and spoil the soul of those that spoiled them.
PAN bowiem będzie bronił ich sprawy i wydrze duszę tym, którzy im wydzierają.
24 Make no friendship with an angry man; and with a furious man thou shalt not go:
Nie przyjaźnij się z człowiekiem gniewliwym i nie obcuj z człowiekiem porywczym.
25 Lest thou learn his ways, and get a snare to thy soul.
Byś nie przywykł do jego dróg i nie zastawił sideł na swą duszę.
26 Be not thou [one] of them that strike hands, [or] of them that are sureties for debts.
Nie bądź z tych, którzy dają porękę, ani z tych, którzy ręczą za długi;
27 If thou hast nothing to pay, why should he take away thy bed from under thee?
Jeśli nie masz czym zapłacić, dlaczego miałby ktoś zabrać spod ciebie posłanie?
28 Remove not the ancient landmark, which thy fathers have set.
Nie przesuwaj dawnej granicy, którą ustalili twoi ojcowie.
29 Seest thou a man diligent in his business? he shall stand before kings; he shall not stand before mean [men].
Widzisz człowieka pilnego w swoich sprawach? On będzie stał przed królami, nie będzie stał przed podłymi.
