Proverbs 25
1 These are also proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.
To również są przysłowia Salomona, które przepisali mężowie Ezechiasza, króla Judy.
2 It is the glory of God to conceal a thing: but the honour of kings is to search out a matter.
Chwałą Boga jest sprawę taić, ale chwałą królów – dociekać sprawy.
3 The heaven for height, and the earth for depth, and the heart of kings is unsearchable.
Wysokość niebios i głębia ziemi, i serca królów są niezbadane.
4 Take away the dross from the silver, and there shall come forth a vessel for the refiner.
Usuń żużel ze srebra, a wyjdzie naczynie dla złotnika.
5 Take away the wicked from before the king, and his throne shall be established in righteousness.
Usuń niegodziwego sprzed króla, a jego tron umocni się w sprawiedliwości.
6 Put not forth thyself in the presence of the king, and stand not in the place of great men:
Nie wywyższaj się przed królem i nie stawaj na miejscu wielkich;
7 For better it is that it be said to thee, Come up here; than that thou shouldest be put lower in the presence of the prince whom thy eyes have seen.
Bo lepiej, żeby ci powiedziano: Podejdź tu, niż żeby cię poniżono przed księciem, którego twoje oczy widziały.
8 Go not forth hastily to strive, lest thou know not what to do in its end, when thy neighbour hath put thee to shame.
Nie spiesz się do kłótni, bo na końcu [nie będziesz wiedział], co zrobić, gdy cię zawstydzi twój bliźni.
9 Debate thy cause with thy neighbour himself; and reveal not a secret to another:
Załatw sprawę ze swoim bliźnim i nie zdradzaj tajemnicy drugiemu;
10 Lest he that heareth it put thee to shame, and thy infamy turn not away.
By ten, który słucha, nie zawstydził cię, a twoja niesława nie przylgnęła do ciebie.
11 A word fitly spoken is like apples of gold in pictures of silver.
Odpowiednio wypowiedziane słowo [jest jak] złote jabłko w srebrnych rzeźbach.
12 As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover upon an obedient ear.
Jak złoty kolczyk i klejnot ze szczerego złota tak jest dla uszu posłusznego ten, który mądrze strofuje.
13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to them that send him: for he refresheth the soul of his masters.
Czym chłód śniegu w czasie żniwa, [tym] wierny posłaniec dla tych, którzy go posyłają, bo pokrzepia dusze swych panów.
14 Whoever boasteth himself of a false gift is like clouds and wind without rain.
Człowiek, który się chlubi zmyślonym darem, jest jak chmury i wiatr bez deszczu.
15 By long forbearing is a prince persuaded, and a soft tongue breaketh the bone.
Cierpliwością można przekonać władcę, a łagodny język łamie kości.
16 Hast thou found honey? eat so much as is sufficient for thee, lest thou be filled with it, and vomit it.
Czy znalazłeś miód? Zjedz tyle, ile trzeba, byś objadłszy się, nie zwrócił go.
17 Withdraw thy foot from thy neighbour’s house; lest he be weary of thee, and so hate thee.
Oddal nogę od domu bliźniego, by nie miał cię dość i cię nie znienawidził.
18 A man that beareth false witness against his neighbour is a club, and a sword, and a sharp arrow.
Kto mówi fałszywe świadectwo przeciw swemu bliźniemu, [jest] młotem i mieczem, i ostrą strzałą.
19 Confidence in an unfaithful man in time of trouble is like a broken tooth, and a foot out of joint.
Ufność w człowieka niewiernego w dniu ucisku jest [jak] złamany ząb i zwichnięta noga.
20 As he that taketh away a garment in cold weather, and as vinegar upon soda, so is he that singeth songs to an heavy heart.
[Jak] ten, kto zabiera odzienie w czasie zimy i jak ocet na saletrze taki [jest ten], kto śpiewa pieśni smutnemu sercu.
21 If thy enemy shall hunger, give him bread to eat; and if he shall thirst, give him water to drink:
Jeśli twój nieprzyjaciel jest głodny, nakarm go chlebem, a jeśli jest spragniony, napój go wodą;
22 For thou shalt heap coals of fire upon his head, and the LORD shall reward thee.
Bo zgarniesz rozżarzone węgle na jego głowę, a PAN cię nagrodzi.
23 The north wind driveth away rain: so doth an angry countenance a backbiting tongue.
[Jak] północny wiatr przepędza deszcz, tak gniewna twarz [przepędza] plotkarski język.
24 It is better to dwell in a corner of the housetop, than with a brawling woman and in a wide house.
Lepiej mieszkać w kącie pod dachem niż z kłótliwą żoną w przestronnym domu.
25 As cold waters to a thirsty soul, so is good news from a far country.
[Jak] zimna woda dla pragnącej duszy, [tak] dobra wieść z dalekiej ziemi.
26 A righteous man falling down before the wicked is as a troubled fountain, and a corrupt spring.
[Jak] zmącone źródło i zepsuty zdrój, [tak] sprawiedliwy, który upada przed niegodziwym.
27 It is not good to eat much honey: so for men to search their own glory is not glory.
Niedobrze jest jeść za dużo miodu, a szukanie własnej chwały nie jest chwałą.
28 He that hath no rule over his own spirit is like a city that is broken down, and without walls.
Człowiek, który nie panuje nad swoim duchem, jest [jak] miasto zburzone [i] bez muru.
