Proverbs 20
1 Wine is a mocker, strong drink is raging: and whoever is deceived by it is not wise.
Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
2 The fear of a king is as the roaring of a lion: whoever provoketh him to anger sinneth against his own soul.
Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
3 It is an honour for a man to cease from strife: but every fool will be meddling.
Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
4 The sluggard will not plow by reason of the cold; therefore shall he beg in harvest, and have nothing.
Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
5 Counsel in the heart of man is like deep water; but a man of understanding will draw it out.
Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
6 Most men will proclaim every one his own goodness: but a faithful man who can find?
Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
7 The just man walketh in his integrity: his children are blessed after him.
Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
8 A king that sitteth on the throne of judgment scattereth away all evil with his eyes.
Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
9 Who can say, I have made my heart clean, I am pure from my sin?
Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
10 Differing weights, and differing measures, both of them are alike abomination to the LORD.
Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
11 Even a child is known by his doings, whether his work is pure, and whether it is right.
Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
12 The hearing ear, and the seeing eye, the LORD hath made even both of them.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
13 Love not sleep, lest thou come to poverty; open thy eyes, and thou shalt be satisfied with bread.
Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
14 It is nothing, it is nothing, saith the buyer: but when he is gone his way, then he boasteth.
[To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
15 There is gold, and an abundance of rubies: but the lips of knowledge are a precious jewel.
Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
16 Take his garment that is surety for a stranger: and take a pledge of him for an adulteress.
Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
17 Bread of deceit is sweet to a man; but afterwards his mouth shall be filled with gravel.
Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
18 Every purpose is established by counsel: and with good advice make war.
Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
19 He that goeth about as a talebearer revealeth secrets: therefore meddle not with him that flattereth with his lips.
Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
20 Whoever curseth his father or his mother, his lamp shall be put out in obscure darkness.
Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
21 An inheritance may be gotten hastily at the beginning; but the end of it shall not be blessed.
Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
22 Say not thou, I will recompense evil; but wait on the LORD, and he shall save thee.
Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
23 Differing weights are an abomination to the LORD; and a false balance is not good.
Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
24 Man’s goings are of the LORD; how can a man then understand his own way?
Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
25 It is a snare to the man who devoureth that which is holy, and after vows to make enquiry.
Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
26 A wise king scattereth the wicked, and bringeth the wheel over them.
Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
27 The spirit of man is the lamp of the LORD, searching all the inward parts of the belly.
Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
28 Mercy and truth preserve the king: and his throne is upheld by mercy.
Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
29 The glory of young men is their strength: and the beauty of old men is the gray head.
Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
30 The blueness of a wound cleanseth away evil: so do stripes the inward parts of the belly.
Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
