Proverbs 19
1 Better is a poor person who walks in his integrity than one who is perverse in speech and is a fool.
Maayo pa ang kabus nga magalakat diha sa iyang pagkahingpit-sa-kasingkasing Kay kaniya nga sukwahi sa iyang mga ngabil ug maoy usa ka buang.
2 Also, it is not good to have desire without knowledge and the one who runs too fast misses the path.
Ang kalag usab nga walay kahibalo dili maayo; Ug kadtong magadali sa iyang mga tiil magapakasala.
3 A person's folly ruins his life and his heart rages against Yahweh.
Ang binuang sa tawo nagapabaliko sa iyang dala; Ug ang iyang kasingkasing magalibak batok kang Jehova.
4 Wealth adds many friends, but a poor person is separated from his friends.
Ang bahandi magapadugang sa mga higala; Apan ang kabus ginapabulag gikan sa iyang mga higala.
5 A false witness will not go unpunished and he who breathes out lies will not escape.
Ang usa ka bakakon nga saksi dili pagagawason sa silot; Ug siya nga magapamulong sa mga bakak dili makalikay.
6 Many will ask for a favor from a generous person and everyone is a friend of the one who gives gifts.
Daghang magapakilooy sa kalomo sa maabiabihong tawo; Ug ang tagsatagsa ka tawo maoy usa ka higala kaniya nga magahatag ug daghang mga gasa.
7 All the brothers of a poor man hate him; how much more do his friends who go far away from him! He calls out to them, but they are gone.
Ang tanang kaigsoonan sa kabus magadumot kaniya: Daw unsa pa ka labaw sa iyang mga higala nga magapahilayo gikan kaniya! Siya magaagpas kanila uban sa mga pulong, apan sila milakat na.
8 He who gets wisdom loves his own life; he who keeps understanding will find what is good.
Kadtong magabaton ug kaalam mahagugma sa iyang kaugalingong kalag: Kadtong nagabantay sa salabutan makakaplag sa kaayohan.
9 A false witness will not go unpunished, but the one who breathes out lies will perish.
Ang usa ka bakakon nga saksi dili makagawas sa silot; Ug kadtong mamulong sa kabakakan mahanaw.
10 It is not fitting for a fool to live in luxury— much less for a slave to rule over princes.
Ang dinato nga pagkinabuhi dili angay sa usa ka buang; Labing dili angay nga ang usa ka ulipon magagahum sa mga principe.
11 Discretion makes a person slow to anger and it is his glory to overlook an offense.
Ang pagkabuotan sa usa ka tawo makapahimo kaniya nga mahinay sa pagkasuko; Ug maoy iyang himaya ang pagpasaylo sa kalapasan.
12 The wrath of the king is like the roaring of a young lion, but his favor is like dew on the grass.
Ang kasuko sa hari maingon sa pagngulob sa usa ka leon; Apan ang iyang kalooy maingon sa yamog ibabaw sa balili.
13 A foolish son is ruin to his father and a quarreling wife is a constant dripping of water.
Ang usa ka anak nga buang maoy kaalaut sa iyang amahan; Ug ang mga pakiglalis sa usa ka asawa maoy mga tinulo sa kanunay.
14 A house and wealth are inherited from parents, but a prudent wife is from Yahweh.
Balay ug mga bahandi maoy mga panulondon gikan sa mga amahan; Apan ang usa ka buotan nga asawa gikan kang Jehova.
15 Laziness throws a person into a deep sleep, but the one not willing to work will go hungry.
Ang katapol makapahinanok sa halalum nga pagkatulog; Ug ang tapolan nga kalag magaantus sa kagutom.
16 The one who obeys the command guards his life, but the person who does not think about his ways will die.
Kadtong magabantay sa sugo nagabantay sa iyang kalag; Apan kadtong danghag sa iyang mga dalan, mamatay.
17 Whoever is kind to the poor lends to Yahweh and he will repay him for what he has done.
Kadtong may kalooy sa kabus magapahulam kang Jehova, Ug ang iyang maayong buhat pagabayran niya pag-usab.
18 Discipline your son while there is hope and do not set your desire on putting him to death.
Castigoha ang imong anak, sa natan-aw mo nga aduna pay paglaum; Ug ayaw pag-ibutang ang imong kasingkasing sa iyang kalaglagan.
19 A hot-tempered person must pay the penalty; if you rescue him, you will have to do it a second time.
Ang usa ka tawo nga anaa sa daku nga kasuko magapas-an sa silot; Kay kong ikaw magaluwas kaniya, kinahanglan nga ikaw magabuhat niana pag-usab.
20 Listen to advice and accept instruction, so you may become wise by the end of your life.
Patalinghug sa tambag, ug dawata ang pahamatngon, Aron ikaw mahimong manggialamon sa imong kaulahian.
21 Many are the plans in a person's heart, but it is the purpose of Yahweh that will stand.
Adunay daghang mga lalang sulod sa kasingkasing sa usa ka tawo; Apan ang pagtambag ni Jehova, kana molungtad.
22 Loyalty is what a person desires and a poor person is better than a liar.
Kanang makapahimo sa usa ka tawo nga hiligugmaon mao ang iyang kalolot; Ug ang usa ka kabus nga tawo maayo pa kay sa usa ka bakakon.
23 Honor for Yahweh leads people to life; anyone who has it will be satisfied and not afflicted by harm.
Ang pagkahadlok kang Jehova nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ug kadtong makabaton niana magapuyo nga may pagkatagbaw; Siya dili pagadu-awon sa dautan.
24 The sluggard buries his hand in the dish; he will not even bring it back up to his mouth.
Ang tapulan magalubong sa iyang kamot diha sa pinggan, Ug dili magadala niini pag-usab nganha sa iyang baba.
25 Strike a mocker, and the naive person will become prudent; discipline one who is discerning, and he will gain knowledge.
Bunali ang usa ka mayubiton, ug ang walay-pagtagad makakat-on ug pagkabuotan; Ug badlonga ang usa nga may salabutan, ug siya makasabut sa kahibalo.
26 The one who robs his father and chases his mother away is a son who brings shame and reproach.
Kadtong magapanlupig sa iyang amahan, ug magalutos sa iyang inahan, Maoy usa ka anak nga nagapakaulaw ug nagadala sa pagkatalamayon.
27 If you cease to hear instruction, my son, you will stray from the words of knowledge.
Hunong, anak ko sa pagpamati sa pahamatngon, Nga magatudlo lamang ngadto sa kasaypanan sa mga pulong sa kahibalo.
28 A corrupt witness mocks justice and the mouth of the wicked swallows iniquity.
Ang usa ka walay-bili-nga-saksi nagabiaybiay sa katarungan; Ug ang baba sa dautan nagalamoy sa kasal-anan.
29 Condemnation is ready for mockers and flogging for the backs of fools.
Ang mga paghukom giandam alang sa mga mayubiton, Ug ang mga labud alang sa bukobuko sa mga buang.
