Proverbs 15
1 A gentle answer turns away wrath, but a harsh word stirs up anger.
Ang tubag nga malomo makapahupay sa kapungot; Apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko.
2 The tongue of wise people compliments knowledge, but the mouth of fools pours out folly.
Ang dila sa manggialamon sa matul-id nagapamulong ug kahibalo; Apan ang baba sa mga buang nagabubo sa kabuangan.
3 The eyes of Yahweh are everywhere, keeping watch over the evil and the good.
Ang mga mata ni Jehova anaa sa tanang dapit, Nga nagabantay ibabaw sa dautan ug sa maayo.
4 A healing tongue is a tree of life, but a deceitful tongue crushes the spirit.
Ang dila nga mahuyo maoy usa ka kahoy sa kinabuhi; Apan ang pagkasukwahi niana maoy pagkabungkag sa espiritu.
5 A fool has contempt for his father's instruction, but he who learns from correction is prudent.
Ang usa ka buang magatamay sa pagsaway sa iyang amahan; Apan kadtong nagatagad sa pagbadlong nagapakita sa pagkabuotan.
6 In the house of the righteous person there is great treasure, but the earnings of the wicked person give him trouble.
Diha sa balay sa tawong matarung adunay daghang bahandi; Apan diha sa mga abut sa tawong dautan anaa ang kasamok.
7 The lips of wise people scatter knowledge about, but not so the hearts of fools.
Ang mga ngabil sa manggialamon nagabutyag ug kahibalo; Apan ang kasingkasing sa buangbuang dili magabuhat sa ingon.
8 Yahweh hates the sacrifices of wicked people, but the prayer of upright people is his delight.
Ang halad sa tawong dautan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan ang pag-ampo sa tawong matul-id maoy iyang kalipay.
9 Yahweh hates the way of wicked people, but he loves the one who pursues what is right.
Ang dalan sa dautan maoy usa ka dulumtanan kang Jehova; Apan iyang gihigugma kadtong nagasunod sa pagkamatarung.
10 Harsh discipline awaits anyone who forsakes the way and he who hates correction will die.
Adunay mapait nga pagsaway alang niadtong mibulag sa dalan; Ug kadtong nagadumot sa pagbadlong mamatay man.
11 Sheol and destruction are open before Yahweh; how much more the hearts of the sons of mankind? (Sheol h7585)
Ang Sheol ug ang Pagkalaglag anaa sa atubangan ni Jehova; Nan daw unsa pa ang paglabaw sa mga kasingkasing sa mga anak sa mga tawo! (Sheol h7585)
12 The mocker resents correction; he will not go to the wise.
Ang usa ka mayubiton dili mahagugma nga pagabadlongon; Siya dili moadto sa pakigtipon sa manggialamon.
13 A joyful heart makes the face cheerful, but heartache crushes the spirit.
Ang malipayong kasingkasing nagapadayag sa usa ka masayag nga panagway; Apan tungod sa kasubo sa kasingkasing ang espiritu mamaluya.
14 The heart of the discerning seeks knowledge, but the mouth of fools feeds on folly.
Ang kasingkasing niadtong may salabutan nagapangita ug kahibalo; Apan ang baba sa mga buang nagakaon sa mga binuang.
15 All the days of oppressed people are miserable, but a cheerful heart has an unending feast.
Ang tanang mga adlaw sa mga sinakit mga kadaut man; Apan kadtong adunay malipayong kasingkasing may kombira sa kanunay.
16 Better is little with the fear of Yahweh than great treasure with confusion.
Maayo pa ang diyutay nga inubanan sa pagkahadlok kang Jehova, Kay sa dakung bahandi ug inubanan sa kasamok.
17 Better is a meal with vegetables where there is love than a fatted calf served with hatred.
Maayo pa ang usa ka paniudto sa mga utanon, diin anaa ang gugma, Kay sa linaming nga vaca ug ang pagdumot anaa niana.
18 An angry man stirs up arguments, but a person who is slow to anger quiets a quarrel.
Ang usa ka tawo nga masukanon nagahagit ug pagpakigaway; Apan kadtong mahinay sa pagkasuko nagapalinaw sa pagkabingkil.
19 The path of the sluggard is like a place with a hedge of thorns, but the path of the upright is a built-up highway.
Ang dalan sa tapulan maingon sa usa ka koral sa mga tunok; Apan ang dalan sa tawong matul-id gihimong usa ka halapad nga dalan
20 A wise son brings joy to his father, but a foolish person despises his mother.
Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka tawong buangbuang nagatamay sa iyang inahan.
21 Folly delights a person who lacks sense, but the one who has understanding walks a straight path.
Ang binuang maoy kalipay niadtong walay kaalam; Apan ang tawo nga masinabuton nagatul-id sa iyang paglakaw.
22 Plans go wrong where there is no advice, but with numerous advisors they succeed.
Diin walay pagtambag, ang mga tinguha makawang; Apan diha sa panon sa mga magtatambag sila mangatukod.
23 A person finds joy when he gives a pertinent reply; how good is a timely word!
Ang tawo may kalipay diha sa pagtubag sa iyang baba; Ug ang usa ka pulong nga angay sa panahon, pagkaayo niana!
24 The path of life leads upward for prudent people, that they may turn away from Sheol beneath. (Sheol h7585)
Alang manggialamon ang dalan sa kinabuhi nagapadulong ngadto sa itaas, Aron siya mobiya gikan sa Sheol sa ubos. (Sheol h7585)
25 Yahweh tears down the house of the proud, but he protects the property of the widow.
Si Jehova magaluka sa balay sa mapahitas-on; Apan siya magapalig-on sa utlanan sa balo nga babaye.
26 Yahweh hates the thoughts of wicked people, but the words of kindness are pure.
Ang mga lalang nga dautan maoy dulumtanan kang Jehova; Apan ang mga pulong sa kalipay mga ulay man.
27 The robber brings trouble to his family, but the one who hates bribes will live.
Kadtong hakog sa ganancia nagasamok sa iyang kaugalingong balay; Apan kadtong nagadumot sa mga hiphip mabuhi.
28 The heart of the righteous person ponders before it answers, but the mouth of wicked people pours out all its evil.
Ang kasingkasing sa tawong matarung nagatoon sa angay nga ipanubag; Apan ang baba sa dautan nagabubo sa mga dautang butang.
29 Yahweh is far away from wicked people, but he hears the prayer of righteous people.
Si Jehova halayo sa mga dautan; Apan siya mamati sa pag-ampo sa mga tawong matarung.
30 The light of the eyes brings joy to the heart and good news is health to the body.
Ang kahayag sa mga mata nagalipay sa kasingkasing; Ug ang mga maayong balita nagapatambok sa mga bukog.
31 If you pay attention when someone corrects how you live, you will remain among wise people.
Ang igdulongog nga mamati sa pagbadlong sa kinabuhi Magapuyo sa taliwala sa mga manggialamon.
32 The one who rejects discipline despises himself, but he who listens to correction gains understanding.
Kadtong nagasalikway sa pagsaway nagatamay sa iyang kaugalingong kalag; Apan kadtong nagapamati sa pagbadlong nakakab-ut sa kahibalo.
33 The fear of Yahweh teaches wisdom and humility comes before honor.
Ang pagkahadlok kang Jehova maoy pagpahamatngon sa kaalam; Ug ang pagka-mapinaubsanon maga-una sa kadungganan.
