Matthew 5
1 On seeing the crowds of People, Jesus went up the hill; and, when he had taken his seat, his disciples came up to him;
A [Jezus], widząc tłumy, wszedł na górę, a gdy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie.
2 and he began to teach them as follows:
Wtedy otworzył usta i nauczał ich:
3 “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the Kingdom of Heaven.
Błogosławieni ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
4 Blessed are the mourners, for they shall be comforted.
Błogosławieni, którzy się smucą, ponieważ oni będą pocieszeni.
5 Blessed are the gentle, for they shall inherit the earth.
Błogosławieni cisi, ponieważ oni odziedziczą ziemię.
6 Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they shall be satisfied.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni.
7 Blessed are the merciful, for they shall find mercy.
Błogosławieni miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia.
8 Blessed are the pure in heart, for they shall see God.
Błogosławieni czystego serca, ponieważ oni zobaczą Boga.
9 Blessed are the peacemakers, for they shall be called Sons of God.
Błogosławieni czyniący pokój, ponieważ oni będą nazwani synami Bożymi.
10 Blessed are those who have been persecuted in the cause of righteousness, for theirs is the Kingdom of Heaven.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie z powodu sprawiedliwości, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
11 Blessed are you when people taunt you, and persecute you, and say everything evil about you — untruly, and on my account.
Błogosławieni jesteście, gdy z mego powodu będą wam złorzeczyć, prześladować was i mówić kłamliwie wszystko, co złe, przeciwko wam.
12 Be glad and rejoice, because your reward in Heaven will be great; for so men persecuted the Prophets who lived before you.
Radujcie się i weselcie, ponieważ obfita jest wasza nagroda w niebie; tak bowiem prześladowali proroków, którzy [byli] przed wami.
13 It is you who are the salt of the earth; but, if the salt should lose its strength, what will you use to restore its saltiness? It is no longer good for anything, but is thrown away, and trampled underfoot.
Wy jesteście solą ziemi; lecz jeśli sól zwietrzeje, czym [ją] posolą? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
14 It is you who are the Light of the world. A town that stands on a hill cannot be hidden.
Wy jesteście światłością świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze.
15 Men do not light a lamp and put it under the corn-measure, but on the lamp-stand, where it gives light to every one in the house.
Nie zapala się świecy i nie stawia jej pod naczyniem, ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy [są] w domu.
16 Let your light so shine before the eyes of your fellow men, that, seeing your good actions, they may praise your Father who is in Heaven.
Tak niech wasza światłość świeci przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili waszego Ojca, który jest w niebie.
17 Do not think that I have come to do away with the Law or the Prophets; I have not come to do away with them, but to complete them.
Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.
18 For I tell you, until the heavens and the earth disappear, not even the smallest letter, nor one stroke of a letter, shall disappear from the Law until all is done.
Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z prawa, aż wszystko się wypełni.
19 Whoever, therefore, breaks one of these commandments, even the least of them, and teaches others to do so, will be the least-esteemed in the Kingdom of Heaven; but whoever keeps them, and teaches others to do so, will be esteemed great in the Kingdom of Heaven.
Kto by więc złamał jedno z tych najmniejszych przykazań i uczyłby tak ludzi, będzie nazwany najmniejszym w królestwie niebieskim. A kto by [je] wypełniał i uczył, ten będzie nazwany wielkim w królestwie niebieskim.
20 Indeed I tell you that, unless your religion is above that of the Teachers of the Law, and Pharisees, you will never enter the Kingdom of Heaven.
Mówię wam bowiem: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie obfitsza niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, żadnym sposobem nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
21 You have heard that to our ancestors it was said — ‘Thou shalt not commit murder,’ and ‘Whoever commits murder shall be liable to answer for it to the Court.’
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, podlega sądowi.
22 I, however, say to you that any one who cherishes anger against his brother shall be liable to answer for it to the Court; and whoever pours contempt upon his brother shall be liable to answer for it to the High Council, while whoever calls down curses upon him shall be liable to answer for it in the fiery Pit. (Geenna g1067)
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto się gniewa na swego brata bez przyczyny, podlega sądowi, a kto powie swemu bratu: Raka, podlega Radzie, a kto powie: Głupcze, podlega [karze] ognia piekielnego. (Geenna g1067)
23 Therefore, when presenting your gift at the altar, if even there you remember that your brother has some grievance against you,
Jeśli więc przyniesiesz swój dar na ołtarz i tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie;
24 leave your gift there, before the altar, go and be reconciled to your brother, first, then come and present your gift.
Zostaw swój dar tam przed ołtarzem, idź i najpierw pojednaj się ze swoim bratem, a potem przyjdź i ofiaruj swój dar.
25 Be ready to make friends with your opponent, even when you meet him on your way to the court; for fear that he should hand you over to the judge, and the judge to his officer, and you should be thrown into prison.
Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i aby nie wtrącono cię do więzienia.
26 I tell you, you will not come out until you have paid the last penny.
Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
27 You have heard that it was said — ‘Thou shalt not commit adultery.’
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył.
28 I, however, say to you that any one who looks at a woman with an impure intention has already committed adultery with her in his heart.
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto patrzy na kobietę, aby jej pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu.
29 If your right eye is a snare to you, take it out and throw it away. It would be best for you to lose one part of your body, and not to have the whole of it thrown into the Pit. (Geenna g1067)
Jeśli więc twoje prawe oko jest ci powodem upadku, wyłup je i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
30 And, if your right hand is a snare to you, cut it off and throw it away. It would be best for you to lose one part of your body, and not to have the whole of it go down to the Pit. (Geenna g1067)
A jeśli twoja prawa ręka jest ci powodem upadku, odetnij ją i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
31 It was also said — ‘Let any one who divorces his wife serve her with a notice of separation.’
Powiedziano też: Kto oddala swoją żonę, niech jej da list rozwodowy.
32 I, however, say to you that any one who divorces his wife, except on the ground of her unchastity, leads to her committing adultery; while any one who marries her after her divorce is guilty of adultery.
Lecz ja wam mówię: Kto oddala swoją żonę – poza przypadkiem nierządu – prowadzi ją do cudzołóstwa, a kto żeni się z oddaloną, cudzołoży.
33 Again, you have heard that to our ancestors it was said — ‘Thou shalt not break an oath, but thou shall keep thine oaths as a debt due to the Lord.’
Słyszeliście też, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu swych przysiąg.
34 I, however, say to you that you must not swear at all, either by Heaven, since that is God’s throne,
Lecz ja wam mówię: Wcale nie przysięgajcie – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga;
35 or by the earth, since that is his footstool, or by Jerusalem, since that is the city of the Great King.
Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla.
36 Nor should you swear by your head, since you cannot make a single hair either white or black.
Ani na swoją głowę nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym albo czarnym.
37 Let your words be simply ‘Yes’ or ‘No’; anything beyond this comes from what is wrong.
Ale wasza mowa niech będzie: Tak – tak, nie – nie. A co jest ponadto, pochodzi od złego.
38 You have heard that it was said — ‘An eye for an eye and a tooth for a tooth.’
Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.
39 I, however, say to you that you must not resist wrong; but, if any one strikes you on the right cheek, turn the other to him also;
Lecz ja wam mówię: Nie sprzeciwiajcie się złemu, ale jeśli ktoś uderzy cię w prawy policzek, nadstaw mu i drugi.
40 and, when any one wants to go to law with you, to take your coat, let him have your cloak as well;
Temu, kto chce się z tobą procesować i wziąć twoją szatę, zostaw i płaszcz.
41 and, if any one compels you to go one mile, go two miles with him.
A jeśli ktoś cię przymusza, żebyś [szedł] z nim jedną milę, idź z nim [i] dwie.
42 Give to him who asks of you; and, from him who wants to borrow from you, do not turn away.
Temu, kto cię prosi, daj, a od tego, kto chce od ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
43 You have heard that it was said — ‘Thou shalt love thy neighbour and hate thy enemy.’
Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a swego nieprzyjaciela będziesz nienawidził.
44 I, however, say to you — Love your enemies, and pray for those who persecute you,
Lecz ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół, błogosławcie tym, którzy was przeklinają, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą i módlcie się za tych, którzy wam wyrządzają zło i prześladują was;
45 that you may become Sons of your Father who is in Heaven; for he causes his sun to rise upon bad and good alike, and sends rain upon the righteous and upon the unrighteous.
Abyście byli synami waszego Ojca, który [jest] w niebie. On bowiem sprawia, że jego słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi i deszcz zsyła na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.
46 For, if you love only those who love you, what reward will you have? Even the tax-gatherers do this!
Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie nagrodę? Czyż i celnicy tego nie czynią?
47 And, if you show courtesy to your brothers only, what are you doing more than others? Even the Gentiles do this!
A jeśli tylko waszych braci pozdrawiacie, cóż szczególnego czynicie? Czyż i celnicy tak nie czynią?
48 You, then, must become perfect — as your heavenly Father is perfect.
Bądźcie więc doskonali, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebie.
