Luke 12
1 While they were doing that, many thousands of people gathered [around Jesus]. There were so many that they were stepping on each other. Then Jesus said to his disciples, “Beware of [becoming] hypocrites [like] the Pharisees. Their [evil influence] [MET] [spreads to others like] yeast [spreads its influence in dough].
Khi ấy, dân chúng nhóm lại kể hàng ngàn người, đến nỗi giày đạp nhau, Ðức Chúa Jêsus mới trước hết phán cùng môn đồ rằng: Hãy giữ mình về men của người Pha-ri-si, là sự giả hình.
2 People will not be able to continue concealing the things that [they or other] people try to conceal now. [God] will [some day] cause the things that are hidden now to be known {[everyone] to know the things that they hide now}.
Chẳng có sự gì giấu mà không phải lộ ra, chẳng có sự gì kín mà không được biết.
3 All the things that you say in the dark [secretly, some day] will be heard {people will hear them} in the daylight. The things you have whispered [SYN] privately among yourselves in your rooms will be proclaimed {[people] will proclaim them} publicly.”
Vậy nên mọi điều mà các ngươi đã nói nơi tối, sẽ nghe ra nơi sáng; mọi điều mà các ngươi đã nói vào lỗ tai trong buồng kín, sẽ giảng ra trên mái nhà.
4 “My friends, listen [carefully]. Do not be afraid of people who [are able to] kill you, but after they kill you, there is nothing more that they can do [to hurt you].
Ta nói cùng các ngươi, là bạn hữu ta: Ðừng sợ kẻ giết xác rồi sau không làm gì được nữa.
5 But I will warn you about the one that you should truly be afraid of. You should be afraid of [God], because he not only has [the power to] cause people to die, he has the power to throw them into hell afterward! Yes, he is truly the one that you should be afraid of! (Geenna g1067)
Song ta chỉ cho các ngươi biết phải sợ ai: phải sợ Ðấng khi đã giết rồi, có quyền bỏ xuống địa ngục; phải ta nói cùng các ngươi, ấy là Ðấng các ngươi phải sợ! (Geenna g1067)
6 [Think about] the sparrows. [They are worth so little] that [you] can [RHQ] buy five of them for only two small coins. But not one of them is ever forgotten by God {God never forgets one of them}!
Người ta há chẳng bán năm con chim sẻ giá hai đồng tiền sao? Nhưng Ðức Chúa Trời không quên một con nào hết.
7 You are worth more [to God] than many sparrows. So do not be afraid [of what people can do to you! God] even knows how many hairs there are on each of your heads, [so that if you(sg) lose one hair, he knows about it. So nothing bad can happen to you without his knowing it].
Dầu đến tóc trên đầu các ngươi cũng đã đếm cả rồi. Ðừng sợ chi, vì các ngươi trọng hơn nhiều chim sẻ.
8 I want to tell you also that if people, [without being afraid, are willing to] tell others [that they are my disciples], [I], the one who came from heaven, will acknowledge before [God that they are my disciples]. [I will do that while] God’s angels listen.
Ta nói cùng các ngươi, ai sẽ xưng ta trước một thiên hạ, thì Con người cũng sẽ xưng họ trước mặt thiên sứ của Ðức Chúa Trời.
9 But if people [are] afraid to say in front of others that they are [my disciples], [I] will say, while God’s angels listen, that they are not [my disciples].
Nhưng ai chối ta trước mặt thiên hạ, thì họ sẽ bị chối trước mặt thiên sứ của Ðức Chúa Trời.
10 [I will tell you] also that [God is willing to] forgive people who say bad things about me, the one who came from heaven, but [he] will not forgive anyone who says evil things about what the Holy Spirit [does].
Ai nói nghịch cùng Con người, thì sẽ được tha; song kẻ nói lộng ngôn đến Ðức Thánh Linh, thì không được tha đâu.
11 [So] when people ask you in Jewish worship houses and in the presence of rulers and other authorities [about your trusting in me], do not worry about how you will answer them [when they accuse you]. Do not worry about what you should say,
Khi người ta đem các ngươi đến nhà hội, trước mặt quan án và quan cai trị, thì chớ lo về nói cách nào để binh vực mình, hoặc nói lời gì;
12 because the Holy Spirit will tell you at that very time what you should say.”
bởi vì chính giờ đó Ðức Thánh Linh sẽ dạy các ngươi những lời phải nói.
13 Then one of the people in the crowd said to [Jesus], “Teacher, tell my [older] brother to divide my father’s property and give me [the part that belongs] to me!”
Bấy giờ, một người giữa dân chúng thưa rằng: Thưa thầy, xin biểu anh tôi chia gia tài cho tôi.
14 But Jesus replied to him, “Man, (no one appointed me in order that I would settle [matters when people are] disputing about property!/did anyone appoint me in order that I would settle [matters when people are] disputing about property?) [RHQ]”
Nhưng Ðức Chúa Jêsus đáp rằng: Hỡi người kia, ai đặt ta làm quan xử kiện hay là chia của cho các ngươi?
15 Then he said to the whole crowd, “Guard yourselves very carefully, in order that you do not desire other people’s things in any way! No one can make his life secure by [obtaining] many possessions.”
Ðoạn, Ngài phán cùng chúng rằng: Hãy giữ cẩn thận chớ hà tiện gì hết; vì sự sống của người ta không phải cốt tại của cải mình dư dật đâu.
16 Then Jesus told the people this illustration: “There was a certain rich man whose crops grew very well.
Ngài lại phán cùng chúng lời vinh dự nầy: Ruộng của một người giàu kia sinh lợi nhiều lắm,
17 [So] he said [to himself], ‘I do not know what to do, because I do not have any place [big enough] to store all my crops!’
người bèn tự nghĩ rằng: Ta phải làm thể nào? Vì không có đủ chỗ chứa hết sản vật.
18 Then he thought to himself, ‘[I know] what I will do! I will tear down my grain bins and build larger ones! Then I will store all my wheat and other goods in [the big new bins].
Lại nói: Nầy, việc ta sẽ làm: ta phá cả kho tàng và cất cái khác lớn hơn, thâu trử sản vật và gia tài vào đó;
19 [Then] I will say to myself [SYN], “Now I have plenty of goods stored up. [They will last] for many years. [So now] I will take life easy. I will eat and drink [all that I want to] and be happy [for a long time]!”’
rồi sẽ nói với linh hồn ta rằng: Linh hồn ơi, mầy đã được nhiều của để dành dùng lâu năm; thôi, hãy nghỉ, ăn uống, và vui vẻ.
20 But God said to him, ‘You foolish [man]! Tonight you will die! (Then all [the goods] you have saved up [for yourself] will [belong to someone else, not to] you!/Do you think that you [will benefit from] all that you have stored up for yourself?) [RHQ]’”
Song Ðức Chúa Trời phán cùng người rằng: Hỡi kẻ dại! Chính đêm nay linh hồn ngươi sẽ bị đòi lại; vậy những của cải ngươi đã sắm sẵn sẽ thuộc về ai?
21 [Then Jesus ended this illustration by saying], “That is what will happen to those who store up goods just for themselves, but who do not value the things [that] God [considers] valuable.”
Hễ ai thâu trử của cho mình mà không giàu có nơi Ðức Chúa Trời thì cũng như vậy.
22 Then [Jesus] said to his disciples, “So I want to tell you this: Do not worry about [things you need] in order to live. Do not worry about [whether you will have enough food] to eat or [enough clothes] to wear.
Ðức Chúa Jêsus bèn phán cùng môn đồ rằng: Ấy vậy, ta nói cùng các ngươi, đừng vì sự sống mình mà lo đồ ăn, cũng đừng vì thân thể mình mà lo đồ mặc.
23 It is important to have sufficient food and clothing, but (the way you conduct your lives is more important./is not the way you conduct your lives more important?) [RHQ]
Sự sống trọng hơn đồ ăn, thân thể trọng hơn đồ mặc.
24 Think about the birds: They do not plant [seeds], and they do not harvest [crops]. They do not have rooms or buildings in which to store crops. But God provides food for them. [And] you are certainly much more valuable than birds. [So God will certainly provide what you need]!
Hãy xem con quạ: nó không gieo, không gặt, cũng không có hầm vựa kho tàng chi, mà Ðức Chúa Trời còn nuôi nó; huống chi các ngươi quí hơn chim chóc là dường nào!
25 (There is not a one of you who can add a little bit to how long he lives by worrying about it!/Is there any of you who can add a little bit to how long he lives by worrying about it?) [RHQ]
Có ai trong các ngươi lo lắng mà làm cho đời mình dài thêm một khắc không?
26 Worrying is a small thing to do. So since you cannot add to your life, (you certainly should not worry about other things that [you need to have in order to live!]/why do you worry about other things that [you need to have in order to live]?) [RHQ]
Vậy nếu đến việc rất nhỏ các ngươi cũng không có thể được sao các ngươi lo việc khác?
27 Think about the way that flowers grow [in the fields]. They do not work [to earn money], and they do not make their own clothes. But I tell you that [even though King] Solomon, [who lived long ago, wore very beautiful clothes], his clothes were not as beautiful as one of those [flowers].
Hãy xem hoa huệ mọc lên thể nào: nó chẳng làm khó nhọc, cũng không kéo chỉ; song ta phán cùng các ngươi, dầu vua Sa-lô-môn sang trọng đến đâu, cũng không được mặc áo như một hoa nào trong giống ấy.
28 God makes the flowers beautiful, but they grow in the fields for only a short time. Then [they are cut at the same time that the grass] is cut, and thrown into an oven [to be burned to make heat for baking] bread. [So they really are not worth very much. But you are very precious to] God, [and he] will [care for you] much more [than he cares for the grass by filling it with beautiful flowers]. So he will certainly provide clothes for you, who [live much longer than the grass. Why] [RHQ] [do you] trust him so little?
Hỡi kẻ ít đức tin, nếu loài cỏ ngoài đồng là loài nay sống mai bỏ vào lò, mà Ðức Chúa Trời còn cho mặc thể ấy, huống chi là các ngươi!
29 Do not always be concerned about having enough to eat and drink, and do not be worrying about those things.
Vậy các ngươi đừng kiếm đồ ăn đồ uống, cũng đừng có lòng lo lắng.
30 The people who do not know God are always worried about such things. But your Father [in heaven] knows that you need those things, [so you should not worry about them].
Vì mọi sự đó, các dân ngoại ở thế gian vẫn thường tìm, và Cha các ngươi biết các ngươi cần dùng mọi sự đó rồi.
31 Instead, be concerned about letting [God] completely direct [your life]. Then [he] will also give you enough of the things [you need].
Nhưng thà các ngươi hãy tìm kiếm nước Ðức Chúa Trời, rồi mọi sự đó sẽ được cho thêm.
32 [You who are my disciples are like a] small flock of sheep, [and I am like your shepherd]. So you should not be afraid. Your Father [in heaven] wants to let you rule with him [in heaven].
Hỡi bầy nhỏ, đừng sợ chi; vì Cha các ngươi đã bằng lòng cho các ngươi nước thiên đàng.
33 [So now] sell the things that you own. Give [the money that you get for those things] to poor people. [If you do that, it will be as though] you are providing for yourselves purses that will not wear out, and [God will give] you a treasure in heaven that will always be safe. There, no thief can come near [to steal it], and no termite can destroy it.
Hãy bán gia tài mình mà bố thí. Hãy sắm cho mình túi không hư, và của báu không hề hao kém ở trên trời, là nơi kẻ trộm không đến gần, sâu mọt không làm hư nát.
34 Remember that [the things] that you [think are the most] valuable are [the things] that you will be constantly concerned about.”
Vì của báu các ngươi ở đâu, thì lòng cũng ở đó.
35 “Be always ready [for doing God’s work] [MET], like [people] who have put on their work clothes and are ready [during the day], with their lamps burning all night.
Lưng các ngươi phải thắt lại, đèn các ngươi phải thắp lên.
36 Be [ready for me to return] [MET], like servants who are waiting for their master to return after being at a wedding feast [for several days]. They are [waiting to] open the door for him and [start working for him again] as soon as he arrives and knocks at the door.
Hãy làm như người chờ đợi chủ mình ở tiệc cưới về, để lúc chủ đến gõ cửa thì liền mở.
37 If those servants are awake when he returns, [he will] be very pleased with them. I will tell you this: He will put on [the kind of clothes] that servants wear and tell them to sit down, and he will serve them a meal.
Phước cho những đầy tớ ấy, khi chủ về thấy họ thức canh! Quả thật, ta nói cùng các ngươi, chủ sẽ thắt lưng mình, cho đầy tớ ngồi bàn mình, và đến hầu việc họ.
38 [Even] if he comes between midnight and sunrise, if he finds that his servants are [awake and] ready [for him], he will be very pleased with them.
Hoặc canh hai, canh ba, chủ trở về, nếu thấy đầy tớ như vậy thì phước cho họ!
39 But you must also remember this: If owners of a house knew what time a thief was coming, they [would stay awake and] would not allow their house to be broken into [and their goods to be stolen] {[the thief] to break into the house [and steal their goods]}.
Hãy biết rõ, nếu chủ nhà hay kẻ trộm đến giờ nào, thì sẽ tỉnh thức, chẳng để cho nó đào ngạch nhà đâu.
40 Similarly, you must be ready [for me to return], because [I], the one who came from heaven, will come [again] at a time when you do not expect [me to come].”
Các ngươi cũng vậy, hãy chực cho sẵn sàng, vì Con người sẽ đến trong giờ các ngươi không ngờ.
41 Peter said, “Lord, are you [(sg)] speaking this illustration [only] for us or for everyone [else also]?”
Phi -e-rơ bèn thưa Ngài rằng: Lạy Chúa, thí dụ nầy Chúa phán cho chúng tôi, hay là cũng cho mọi người?
42 The Lord replied, “[I am saying it for you and for anyone else] [MET, RHQ] who is like a faithful and wise manager in his master’s house. His master appoints him to [supervise affairs in his house] and to give all the [other] servants their food at the proper time. [Then he leaves on a long trip].
Chúa đáp rằng: Ai là người quản gia ngay thật khôn ngoan, chủ nhà đặt coi cả người nhà mình, để đến dịp tiện, phát lương phạn cho họ?
43 If the servant is doing that work when his master returns, [his master] will be very pleased with him.
Phước cho đầy tớ ấy khi chủ nhà về, thấy làm như vậy!
44 I tell you this: His master will appoint him to supervise all of his affairs [permanently].
Quả thật, ta nói cùng các ngươi, chủ sẽ cho nó quản lý cả gia tài mình.
45 But that servant might think to himself, ‘My master [has been away] for a long time, [so he probably will] not return soon [and find out what I am doing].’ [Then he might] start to beat the [other] servants, both male and female ones. [He might also start] to eat [a lot of food] and get drunk.
Nhưng nếu đầy tớ ấy tự nghĩ rằng: Chủ ta chậm đến; rồi cứ đánh đập đầy tớ trai và gái, ăn uống say sưa,
46 [If he does that, and if] his master returns on a day when the servant does not expect him, then his master will (cut him into two pieces/punish him severely) [HYP] and put him [in the place where he puts all] those who do not [serve him] faithfully.
thì chủ nó sẽ đến trong ngày nó không dè, và giờ nó không biết; lấy roi đánh xé da nó, và để cho nó đồng số phận với kẻ bất trung.
47 Every servant who knows what his master wants him to do but who does not get himself ready and does not do what his master desires will be beaten severely {[The master] will beat severely every servant who knows what his master wants him to do but who does not get himself ready and does not do what his master desires}.
Ðầy tớ nầy đã biết ý chủ mình, mà không sửa soạn sẵn và không theo ý ấy, thì sẽ bị đòn nhiều.
48 But every [servant] who did not know [what his master wanted] him to do, and who did things for which he deserved to be punished, will be beaten lightly {[the master] will beat lightly every [servant] who did not know [what his master wanted] him to do and did the things for which he deserved that [his master] would beat him}. [God will treat his people similarly, because he] expects a lot from those people whom [he] has allowed [to understand a lot]. People who entrust things [to others’ care] expect those people [to care for those things] very well. Similarly, [God] expects a lot from those people whom he has allowed [to understand a lot]. Furthermore, he expects the most from people to whom he has given the most [ability].”
Song đầy tớ không biết ý chủ, mà làm việc đáng phạt, thì bị đòn ít. Vì ai được ban cho nhiều, thì sẽ bị đòi lại nhiều; và ai đã được giao cho nhiều, thì sẽ bị đòi lại nhiều hơn.
49 “I came to earth to cause [there to be trials] [MET], [which will purify you as] fire [purifies metal] (OR, to cause judgment/divisions among you). I wish that the time when [you] will be purified {when [God] will purify you} (OR, when divisions will be caused {to cause divisions among people}) had already begun.
Ta đã đến quăng lửa xuống đất; nếu cháy lên rồi, ta còn ước ao chi nữa!
50 I must soon suffer [IDM] greatly. I am distressed, and I will continue to be distressed until my suffering is finished.
Có một phép báp-tem mà ta phải chịu, ta đau đớn biết bao cho đến chừng nào phép ấy được hoàn thành!
51 Do you think that as a result of my coming to earth people will live together peacefully? No! I must tell you, [that is not what will happen! Instead, people] will be divided.
Các ngươi tưởng ta đến đem sự bình an cho thế gian sao? Ta nói cùng các ngươi, không, nhưng thà đem sự phân rẽ.
52 Because some people in one house [will believe in me and some will not], they will be divided. [For example], three people in one house [who do not believe in me] will oppose two [who do believe], or two [who do not believe in me] will oppose three [who do believe].
Vì từ nay về sau, nếu năm người ở chung một nhà, thì sẽ phân li nhau, ba người nghịch cùng hai, hai người nghịch cùng ba;
53 A man will oppose his son, or a son will oppose his father. A woman will oppose her daughter, or a woman will oppose her mother. A woman will oppose her daughter-in-law, or a woman will oppose her mother-in-law.”
cha nghịch cùng con trai, con trai nghịch cùng cha; mẹ nghịch cùng con gái, con gái nghịch cùng mẹ; bà gia nghịch cùng dâu, dâu nghịch cùng bà gia.
54 He [also] said to the crowds, “[In this country], when you see a [dark] cloud forming in the west, you immediately say ‘It is going to rain!’ and that is what happens.
Ngài lại phán cùng đoàn dân rằng: Khi các ngươi thấy đám mây nổi lên phương tây, liền nói rằng: Sẽ có mưa; thì quả có vậy.
55 [In this region], when the wind blows from the south, you say, ‘It is going to be a very hot day!’ and that is what happens.
Lại khi gió nam thổi, các ngươi nói rằng: Sẽ nóng nực; thì quả có vậy.
56 You hypocrites! By observing the clouds and the wind, you are able to discern what is happening regarding [the weather]. It is disgusting that you are not able to discern [what God is doing] at this present time [RHQ]!
Hỡi kẻ giả hình! các ngươi biết phân biệt khí sắc của trời đất; vậy sao không biết phân biệt thời nầy?
57 (Each of you ought to determine now what is the right thing for you to do, [while you still have time to do that]!/Why cannot each of you determine what is the right [thing for you to do now while you still have time to do that]?) [RHQ]
Lại sao các ngươi cũng không tự mình xét đoán điều gì là công bình?
58 [If you do not do that, God will punish you] [MET]. [It will be like what happens when] someone takes one of you to court, saying that you [(sg)] have done something very bad. You should try to settle things with him while you are still on the way to the court. If he forces you to go to the judge, the judge will decide that you are guilty and put you into the hands of the court officer. Then that officer will put you in prison.
Vậy, khi ngươi đi với kẻ kiện mình đến trước mặt quan tòa, dọc đường hãy gắng sức giải hòa cùng họ, e họ kéo ngươi đến trước mặt quan án, quan án giao cho thầy đội, rồi bỏ tù ngươi chăng.
59 I tell you that if you go to prison, you will never get out, [because you will never be able to] pay every bit [of what the judge says you owe] [MET]. [Similarly, you ought to settle accounts with God before you die, too].”
Ta nói cùng ngươi, ngươi trả còn thiếu một đồng tiền, thì không ra khỏi tù được.
