Genesis 42
1 When someone told Jacob that there was grain in Egypt that people could buy, he said to his sons, “(Why do you just sit there looking at each other?/Do not just sit there looking at each other!) [RHQ] We need some grain!”
Յակոբը իմանալով, որ ցորենի վաճառք կայ Եգիպտացիների երկրում, ասում է իր որդիներին. «Ինչո՞ւ էք յապաղում:
2 He said to them, “Someone told me that there is grain for sale in Egypt. Go down there and buy some for us, in order that we will not die!”
Իմացել եմ, որ Եգիպտոսում ցորեն կայ: Գնացէ՛ք այնտեղ եւ մեզ համար մի քիչ պարէն գնեցէ՛ք, որ ապրենք, սովամահ չլինենք»:
3 So Joseph’s ten [older] brothers went down to Egypt to buy some grain.
Յովսէփի տասը եղբայրները իջան Եգիպտոսից ցորեն գնելու:
4 But Jacob did not send Benjamin, Joseph’s [younger] brother, to go with the others, because he was afraid/worried that something terrible might happen to him like what happened to Joseph.
Յակոբը Յովսէփի եղբայր Բենիամինին չթողեց, որ գնայ իր եղբայրների հետ, որովհետեւ ասում էր, թէ՝ «Գուցէ նա կը հիւանդանայ»:
5 So Jacob’s other sons went down from Canaan to Egypt to buy grain, and others from there went too, because there was a famine in Canaan also.
Իսրայէլի որդիներն այլ ճանապարհորդների հետ եկան ցորեն գնելու, քանի որ Քանանացիների երկրում սով էր:
6 At that time Joseph was the governor of Egypt. He was the one who sold grain to people who came from all over Egypt and from many other countries [HYP] to buy grain. So when Joseph’s brothers arrived, [they were told that it was necessary for them to talk with Joseph. So they went to him and] prostrated themselves before him with their faces to the ground.
Յովսէփը երկրի իշխանն էր, ուստի ինքն էր ցորեն վաճառում երկրի ողջ ժողովրդին: Յովսէփի եղբայրները, գալով, գլուխները խոնարհեցին մինչեւ գետին:
7 As soon as Joseph saw his brothers, he recognized them. But he pretended that he did not know them. He spoke harshly to them, saying, “Where do you come from?” One of them replied, “We have come from Canaan, to buy some grain.”
Երբ Յովսէփը տեսաւ իր եղբայրներին, ճանաչեց նրանց, բայց օտար ձեւացրեց իրեն, խստագոյնս խօսեց նրանց հետ եւ ասաց. «Որտեղի՞ց էք գալիս»: Նրանք պատասխանեցին. «Քանանացիների երկրից. եկել ենք պարէն գնելու»:
8 Although Joseph recognized his brothers, they did not recognize him.
Յովսէփը ճանաչեց իր եղբայրներին, բայց նրանք չճանաչեցին իրեն:
9 And then Joseph remembered what he had dreamed about them many years previously. [But he decided not to tell them yet that he was their younger brother]. He said to them, “You are spies! You have come to find out whether we will be able to defend ourselves [if you attack us]!”
Յովսէփը յիշեց իր տեսած երազները եւ ասաց նրանց. «Դուք լրտեսներ էք եւ եկել էք երկիրը հետախուզելու»:
10 One of them replied, “No, sir! We have come to buy grain.
Նրանք ասացին. «Ո՛չ, տէ՛ր: Մենք՝ քո ծառաները, եկել ենք ցորեն գնելու:
11 We are all sons of one man. We are honest men, not spies.”
Մենք ամէնքս մի մարդու զաւակներ ենք: Խաղաղասէր մարդիկ ենք մենք, քո ծառաները լրտեսներ չեն»:
12 He said to them, “[I do not believe you]. You have come just to see whether we would be able to defend ourselves if we were attacked!”
Յովսէփն ասաց նրանց. «Ո՛չ, դուք եկել էք երկիրը հետախուզելու»:
13 But one of them replied, “No, that is not true! Originally there were twelve of us who were brothers, the sons of one man. Our younger brother is with our father. One [younger] brother has died. [EUP]”
Նրանք պատասխանեցին. «Մենք՝ քո ծառաները, տասներկու եղբայրներ էինք, Քանանացիների երկրում մի մարդու որդիներ: Այս պահին մեր կրտսեր եղբայրն իր հօր մօտ է, իսկ միւսն այլեւս չկայ»:
14 Joseph replied, “[You are lying! I think] it is just as I told you. You are spies!
Յովսէփն ասաց նրանց. «Ահա թէ ինչպիսի փորձի պիտի ենթարկուէք. հէնց դրա համար ասացի ձեզ՝ դուք լրտեսներ էք:
15 But this is how I will determine whether what you are saying is true. I think that as surely as the king lives, you are spies. And you will not leave this place until your youngest brother comes here!
Երդւում եմ փարաւոնի արեւով, որ այստեղից դուրս չէք գայ, քանի ձեր կրտսեր եղբայրն այստեղ չի եկել:
16 Send one of your group to go and get your younger brother and bring him here. I will put the rest of you in prison, in order that I may test what you have said to find out whether what you are telling me is true. If the one who goes does not bring your younger brother here, then, just as surely as the king lives, it will be clear that you are lying and that you are spies.”
Արդ, ձեզնից մէկին ուղարկեցէ՛ք, որ այստեղ բերի ձեր եղբօրը, իսկ դուք կը մնաք արգելարանում, մինչեւ որ պարզուի, թէ ճի՞շտ էք ասում, թէ՞ ոչ: Հակառակ դէպքում, երդւում եմ փարաւոնի արեւով, որ դուք լրտեսներ էք»:
17 Then Joseph put them all in prison for three days.
Եւ երեք օր նրանց բանտարկեց:
18 On the third day, Joseph went to the prison and said to them, “I am a man who fears that God [will punish me if I do not do what I promise]. So do what I tell you, and I will spare your lives.
Յովսէփը երրորդ օրն ասաց նրանց. «Այսպէս արէք, որպէսզի փրկուէք. ես ինքս էլ աստուածավախ մարդ եմ:
19 If you are honest men, let one of your brothers stay here in prison, and the rest of you can take some grain back to your families who are very hungry because of the famine.
Եթէ խաղաղասէր մարդիկ էք, ձեր եղբայրներից մէկն այստեղ՝ բանտում կը մնայ, իսկ մնացածներդ կը տանէք ձեր գնած ցորենը:
20 But if you come back here again, you must bring your youngest brother to me, so that you can prove that what you told me is true, and as a result I will not have you executed.” So they agreed to do that.
Ձեր կրտսեր եղբօրն ինձ մօտ կը բերէք, որ հաւատամ ձեր ասածներին, ապա թէ ոչ՝ մահուան կը դատապարտուէք»:
21 They said to each other, “It is surely because of what we did to our [younger] brother that (we are being punished/God is punishing us)! We saw that he [SYN] was very distressed when he pleaded with us not to harm him. But we did not pay any attention to him, and that is why we are having this trouble!”
Նրանք այդպէս էլ արեցին: Նրանք՝ եղբայրները, միմեանց ասացին. «Այո՛, մենք մեր եղբօր նկատմամբ մեղաւոր ենք, որովհետեւ անտեսեցինք նրա հոգու մղձաւանջը, երբ նա մեզ աղաչում էր, իսկ մենք նրան չլսեցինք: Դրա համար էլ մեր գլխին է իջնում այս պատուհասը»:
22 Reuben said to them, “I told you not to harm the boy [RHQ], but you did not pay attention to what I said! Now we are being (paid back/punished) for killing him [MTY]!”
Պատասխան տուեց Ռուբէնն ու ասաց նրանց. «Ես ձեզ չասացի՞, թէ՝ «Մեղք մի՛ գործէք պատանու դէմ», իսկ դուք ինձ չլսեցիք: Հիմա նրա արեան գինն է պահանջւում»:
23 While they were talking with Joseph, they were speaking through (an interpreter/someone who knew their language and the Egyptian language), but when they said these things among themselves, they were speaking in their own language, and they did not know that Joseph could understand their language, and that he could understand what they were saying.
Նրանք չգիտէին, որ Յովսէփը հասկանում էր նրանց, որովհետեւ թարգմանիչ ունէր: Եւ նրանցից մեկուսանալով՝ Յովսէփը լաց եղաւ:
24 [Because of what they said, Joseph realized that they admitted that what they had done to him many years previously was wrong]. He could not keep from crying, [and he did not want them to see him crying], so he left them and went outside the room and began to cry. But then he returned to them and talked to them again. Then he took Simeon, and while they were watching, he told his servants to tie him up. He left Simeon in the prison and told the others that they could go.
Նա դարձեալ եկաւ նրանց մօտ եւ խօսեց նրանց հետ: Ապա նրանցից առանձնացնելով Շմաւոնին՝ նրանց ներկայութեամբ շղթայեց նրան:
25 Joseph told his servants to fill the men’s sacks with grain, but he also told them to put the money that each one had paid for the grain in the top of his sack. He also told them to give them food to eat along the way. After the servants did those things for Joseph’s older brothers,
Յովսէփը հրամայեց, որ նրանց պարկերը լցնեն ցորենով, իւրաքանչիւրի արծաթը դնեն իր պարկի մէջ եւ ճանապարհի պաշար տան: Այդպէս էլ արեցին:
26 his older brothers loaded the sacks of grain on their donkeys and left.
Նրանք բարձելով իրենց էշերը՝ գնացին այնտեղից:
27 At the place where they stopped to sleep that night, one of them opened his sack to get some grain for his donkey. He was amazed to see his money in the top of the sack.
Նրանցից մէկը, իջեւանում իր գրաստին կեր տալու համար բացելով իր պարկը, տեսաւ, որ իր արծաթի քսակը դրուած է իր պարկի բերանին:
28 He exclaimed to his brothers, “Someone has returned my money! Here it is in my sack!” They started shaking with fear, and said to each other, “What is this that God has done to us?”
Այն ժամանակ նա ասաց իր եղբայրներին. «Դրամը վերադարձրել են ինձ, ահա իմ պարկի մէջ է»: Նրանք զարմացան, իրար անցան ու ասացին. «Այս ի՞նչ արեց մեզ Աստուած»:
29 When they returned to their father in Canaan land, they told him all that had happened to them. One of them said,
Նրանք եկան իրենց հայր Յակոբի մօտ, Քանանի երկիրը, պատմեցին նրան այն ամէնը, ինչ պատահել էր իրենց հետ, եւ ասացին.
30 “The man who governs the whole land of Egypt talked very harshly to us. He acted toward us as though we were spying on his country.
«Մարդը, որ երկրի տէրն էր, մեզ հետ շատ խիստ խօսեց եւ մեզ, իբրեւ այդ երկրի լրտեսներ, բանտ նետեց:
31 But we told him, ‘We are honest men! We are not spies.
Մենք նրան ասացինք. «Մենք խաղաղասէր մարդիկ ենք, լրտեսներ չենք:
32 Originally there were twelve of us who were brothers, the sons of one father. One has died [EUP], and our youngest brother is with our father in Canaan.’
Մենք տասներկու եղբայրներ ենք՝ մեր հօր որդիները: Մէկը չկայ, իսկ կրտսերն այս պահին մեր հօր մօտ է՝ Քանանացիների երկրում»:
33 The man who is the governor of the land [did not believe us], so he said to us, ‘This is how I will know if you are truly honest men: Leave one of your brothers here with me. Then the rest of you can take some grain for your families that are starving from hunger and go.
Երկրի տէրը մեզ ասաց. «Ձեր խաղաղասէր լինելը սրանով կ՚իմանամ, եթէ ձեր մի եղբօրն այստեղ՝ ինձ մօտ թողնէք, ձեր գնած ցորենը վերցնէք տանէք ձեր տուն
34 But when you return, bring your youngest brother to me, in order that I will know that you are not spies, but instead, that you are honest men. Then I will release your brother for you. And then you can buy whatever you want in this country.’”
եւ ձեր կրտսեր եղբօրը բերէք ինձ մօտ: Այն ժամանակ ես կ՚իմանամ, որ դուք լրտեսներ չէք, այլ խաղաղասէր մարդիկ էք, եւ ձեր այս եղբօրն էլ կը վերադարձնեմ ձեզ, եւ դուք այս երկրում առեւտուր կ՚անէք»:
35 As they were emptying their sacks, they were surprised that in each man’s sack was his pouch of money! When they and their father saw all the pouches of money, they were frightened.
Երբ նրանք դատարկում էին իրենց պարկերը, իւրաքանչիւրի արծաթի քսակը իր պարկում էր: Եւ երբ նրանք տեսան իրենց արծաթի քսակները, իրենք եւ իրենց հայրը խիստ վախեցան:
36 Their father Jacob said to them, “You have caused two of my children to be taken from me! Joseph is dead, and Simeon is gone! And now you want to take Benjamin from me! It is I who am suffering because of all these things that are happening!”
Նրանց հայրը՝ Յակոբը, ասաց նրանց. «Ինձ անզաւակ էք թողնում: Յովսէփը չկայ, Շմաւոնը չկայ, հիմա էլ Բենիամինի՞ն էք վերցնելու: Այս բոլորը իմ գլխին են թափւում»:
37 Reuben said to his father, “I will be responsible for Benjamin. [I will take him to Egypt and] bring him back to you. Let me take care of him. If I do not bring Benjamin back to you, you may kill both of my sons.”
Ռուբէնը, դիմելով հօրը, ասաց. «Դու իմ երկու որդիներին կը սպանես, եթէ նրան չվերադարձնեմ քեզ: Դու Բենիամինին վստահիր ինձ, եւ ես նրան կը վերադարձնեմ քեզ»:
38 But Jacob said, “No, I will not let my son go down there with you. His [older] brother is dead, and he is the only [one of my wife Rachel’s] sons who is left! If something harms him while you are traveling, you would cause me, a gray-haired old man, to die because of sorrow.” (Sheol h7585)
Նա ասաց. «Իմ որդին ձեզ հետ չի իջնի, որովհետեւ սրա եղբայրը մեռաւ, եւ միայն սա է մնացել: Եթէ սա հիւանդանայ ձեր գնացած ճանապարհին, ապա դուք ինձ վշտով այս ծեր հասակում գերեզման կ՚իջեցնէք»: (Sheol h7585)
