Proverbs 1
1 proverb Solomon son: child David king Israel
Ang mga panultihon ni Solomon nga anak ni David, ang hari sa Israel.
2 to/for to know wisdom and discipline: instruction to/for to understand word understanding
Kini nga mga panultihon motudlo ug kaalam ug pagpanudlo, aron pagtudlo sa mga pulong sa panabot,
3 to/for to take: recieve discipline: instruction be prudent righteousness and justice and uprightness
aron makadawat ka sa pagbadlong aron mabuhi pinaagi sa pagbuhat sa insakto, matarong, ug may kaangayan.
4 to/for to give: give to/for simple craftiness to/for youth knowledge and plot
Kini nga mga panultihon mohatag usab ug kaalam niadtong walay alamag, ug mohatag sa kahibalo ug sa pagkamabinantayon alang sa kabatan-onan.
5 to hear: hear wise and to add teaching and to understand counsel to buy
Papaminawa ang maalamon nga mga tawo ug padugangi ang ilang panabot, ug pakuhaa ug kaalam ang mga tawong may salabotan,
6 to/for to understand proverb and mockery word wise and riddle their
aron sa pagsabot sa mga panultihon, mga gipanulti, ug mga pulong sa maalamon nga mga tawo ug sa ilang mga tanghaga.
7 fear LORD first: beginning knowledge wisdom and discipline: instruction fool(ish) to despise
Ang kahadlok kang Yahweh maoy sinugdanan sa kahibalo, ginasalikway sa buangbuang ang kaalam ug pagpanton.
8 to hear: hear son: child my discipline: instruction father your and not to leave instruction mother your
Akong anak, paminawa ang pagtudlo sa imong amahan ug ayaw isalikway ang mga balaod sa imong inahan;
9 for wreath favor they(masc.) to/for head your and necklace to/for neck your
mahimo sila nga matahom nga purongpurong sa imong ulo ug mga kwentas diha sa imong liog.
10 son: child my if to entice you sinner not be willing
Akong anak, kung ang makasasala modani kanimo ngadto sa ilang sala, pagdumili sa pagsunod kanila.
11 if to say to go: come [emph?] with us to ambush to/for blood to treasure to/for innocent for nothing
Kung moingon sila, “Uban kanamo, maghulat kita aron mopatay, magtago kita ug atakihon ang mga walay sala nga tawo sa walay hinungdan.
12 to swallow up them like/as hell: Sheol alive and unblemished: complete like/as to go down pit (Sheol h7585)
Lamyon nato sila nga buhi, sama sa Sheol nga kuhaon kadtong mga himsog, ug himoon silang sama niadtong mga nahulog sa bangag. (Sheol h7585)
13 all substance precious to find to fill house: home our spoil
Pangitaon nato ang tanang matang sa mga butang nga bililhon; pun-on nato ang atong mga balay sa atong mga kinawat gikan sa uban.
14 allotted your to fall: deserting in/on/with midst our purse one to be to/for all our
Pagripa uban kanamo; hiusahon ta ang atong sudlanan.”
15 son: child my not to go: walk in/on/with way: journey with them to withhold foot your from path their
Akong anak, ayaw paglakaw sa dalan kuyog kanila; ayaw itugot nga motunob ang imong tiil sa ilang gilaktan;
16 for foot their to/for bad: evil to run: run and to hasten to/for to pour: kill blood
ang ilang mga tiil magdagan sa daotan ug nagdali sila aron sa pagpaawas ug dugo.
17 for for nothing to scatter [the] net in/on/with eye: seeing all master: [master of] wing
Tungod kay walay pulos ang pagbukhad sa pukot aron sa panglit-ag sa langgam samtang nagatan-aw ang langgam.
18 and they(masc.) to/for blood their to ambush to treasure to/for soul: life their
Kining mga tawhana naghulat aron sa pagpatay sa ilang kaugalingon— nag-andam sila ug lit-ag alang sa ilang mga kaugalingon.
19 so way all to cut off: to gain unjust-gain [obj] soul: life master his to take: take
Mao usab ang mga pamaagi sa tanan nga nakaangkon sa bahandi pinaagi sa pagpanglupig; ang naangkon sa dili makataronganon molaglag sa mga kinabuhi niadtong nagkupot niini.
20 wisdom in/on/with outside to sing in/on/with street/plaza to give: cry out voice her
Ang kaalam nagsinggit sa kadalanan, gipatugbaw niya ang iyang tingog sa dapit nga daghang mga tawo;
21 in/on/with head: top to roar to call: call out in/on/with entrance gate in/on/with city word her to say
diha sa ulohan sa masaba nga kadalanan, misinggit siya, diha sa agianan sa ganghaan sa siyudad misulti siya.
22 till how simple to love: lover simplicity and to mock scorning to desire to/for them and fool to hate knowledge
“Hangtod kanus-a, kamong walay alamag nga mga tawo, buot ba kamo nga magpakawalay alamag? Hangtod kanus-a ba, kamong mga mabugalbugalon, mahimuot ba kamo sa pagkamabugalbugalon, ug hangtod kanus-a ba kamo, kamong mga buangbuang, magdumot sa kahibalo?
23 to return: repent to/for argument my behold to bubble to/for you spirit my to know word my [obj] you
Patalinghogi ang akong pagbadlong; akong ibubo ang akong mga gihinahuna alang kaninyo; akong ipahibalo kaninyo ang akong mga pulong.
24 because to call: call to and to refuse to stretch hand my and nothing to listen
Nagtawag ako, ug nagdumili kamo sa pagpaminaw; gitunol ko ang akong kamot, apan walay usa nga nanumbaling.
25 and to neglect all counsel my and argument my not be willing
Apan wala kamo nagpakabana sa tanan kong pagbadlong kaninyo ug wala nagpanumbaling sa akong mga pagpaglong.
26 also I in/on/with calamity your to laugh to mock in/on/with to come (in): come dread your
Kataw-an ko ang inyong kalisdanan, bugalbugalan ko kamo kung moabot ang mga makalilisang—
27 in/on/with to come (in): come (like/as devastation *QK) dread your and calamity your like/as whirlwind to come in/on/with to come (in): come upon you distress and anguish
sa dihang mohasmag kaninyo ang inyong gikahadlokan nga sama sa unos ug ang katalagman mobanlas kaninyo sama sa alimpulos, sa diha nga ang kalisod ug ang kasakit modangat kaninyo.
28 then to call: call to me and not to answer to seek me and not to find me
Unya mosangpit sila kanako, ug dili ko sila pagatubagon; magtinguha gayod sila sa pagtawag kanako, apan dili nila ako mahikaplagan.
29 underneath: because of for to hate knowledge and fear LORD not to choose
Tungod kay nagdumot sila sa kahibalo ug wala pilia ang pagkahadlok kang Yahweh,
30 not be willing to/for counsel my to spurn all argument my
wala sila magtuman sa akong mga gitudlo, ug gisalikway nila ang tanan kung mga pagbadlong.
31 and to eat from fruit way: journey their and from counsel their to satisfy
Magakaon sila sa bunga sa ilang mga paagi, ug uban sa bunga sa ilang mga laraw mapuno sila.
32 for faithlessness simple to kill them and ease fool to perish them
Kay ang yano mangamatay sa dihang motalikod sila, ug ang kawalay pagpakabana sa mga buangbuang mopukan kanila.
33 and to hear: hear to/for me to dwell security and to rest from dread distress: harm
Apan si bisan kinsa kadtong maminaw kanako magauyo nga luwas ug makapahulay nga walay kahadlok sa katalagman.”
