Proverbs 6
1 My son, if thou have become surety for thy neighbour, —have struck for a stranger thy hands,
Anak ko, kung ikaw ay naging mananagot sa iyong kapuwa, kung iyong ikinamay ang iyong kamay sa di kilala,
2 Thou hast been snared by the sayings of thy mouth, —thou hast been caught by the sayings of thy mouth.
Ikaw ay nasilo ng mga salita ng iyong bibig, ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.
3 Do this then, my son, and deliver thyself, When thou hast come into the hand of thy neighbour, Go, haste thee, and urge thy neighbour;
Gawin mo ito ngayon, anak ko, at lumigtas ka, yamang ikaw ay nahulog sa kamay ng iyong kapuwa: yumaon ka, magpakababa ka, at mangayupapa ka sa iyong kapuwa.
4 Do not give sleep to thine eyes, or slumber to thine eyelashes;
Huwag mong bigyan ng tulog ang iyong mga mata. O magpaidlip man sa iyong mga talukap-mata.
5 Deliver thyself, as a gazelle out of the hand, and as a bird, out of the hand of the fowler.
Lumigtas ka na parang usa sa kamay ng mangangaso, at parang ibon sa kamay ng mamimitag.
6 Go to the ant, thou sluggard, observe her ways, and be wise;
Pumaroon ka sa langgam, ikaw na tamad; masdan mo ang kaniyang mga lakad at magpakapantas ka:
7 Which, having no harvest, scribe, or ruler,
Na bagaman walang pangulo, tagapamahala, o pinuno,
8 Prepareth, in the summer, her food, hath collected, in the harvest, her sustenance.
Naghahanda ng kaniyang pagkain sa taginit, at pinipisan ang kaniyang pagkain sa pagaani.
9 How long, O sluggard, wilt thou lie? how long ere thou rise from thy sleep?
Hanggang kailan matutulog ka, Oh tamad? Kailan ka babangon sa iyong pagkakatulog?
10 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest: —
Kaunti pang pagkakatulog, kaunti pang pagkaidlip, kaunti pang paghahalukipkip ng mga kamay upang matulog:
11 So shall come in, as a highwayman, thy poverty, and, thy want, as one armed with a shield.
Sa gayo'y ang iyong karalitaan ay darating na parang magnanakaw, at ang iyong kasalatan na parang lalaking may sandata.
12 An abandoned man, a man of iniquity, [is he] who—goeth on in perversity of mouth;
Taong walang kabuluhan, taong masama, ay siya na lumalakad na may masamang bibig;
13 Winketh with his eyes, speaketh with his foot, pointeth with his fingers;
Na kumikindat ng kaniyang mga mata, na nagsasalita ng kaniyang mga paa, na nagsasalita ng kaniyang mga daliri;
14 [Hath] perverse things in his heart, deviseth mischief on every occasion, strifes, he sendeth forth.
Pagdaraya ay nasa kaniyang puso, siya'y laging kumakatha ng kasamaan; siya'y naghahasik ng pagtatalo.
15 For this cause, suddenly cometh his doom, in a moment, shall he be torn in pieces and there be no mending.
Kaya't darating na bigla ang kaniyang kasakunaan; sa kabiglaanan ay mababasag siya, at walang kagamutan.
16 These six things, doth Yahweh hate, yea, seven, are the abomination of his soul: —
May anim na bagay na ipinagtatanim ng Panginoon; Oo, pito na mga kasuklamsuklam sa kaniya:
17 Eyes that are lofty, a tongue that is false, and hands shedding innocent blood;
Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga kamay na nagbububo ng walang salang dugo;
18 A heart contriving iniquitous devices, feet hasting to run into mischief;
Puso na kumakatha ng mga masamang akala, mga paa na matulin sa pagtakbo sa kasamaan;
19 One that uttereth lies—a false witness, and one sending forth strifes between brethren.
Sinungaling na saksi na nagsasalita ng kabulaanan, at ang naghahasik ng pagtatalo sa gitna ng magkakapatid.
20 Observe thou, my son, the commandment of thy father, and do not decline from the instruction of thy mother:
Anak ko, ingatan mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong kalimutan ang kautusan ng iyong ina:
21 Bind them upon thy heart continually, fasten them upon thy neck;
Ikintal mong lagi sa iyong puso, itali mo sa iyong leeg.
22 When thou walkest abroad, it shall guide thee, when thou sleepest, it shall watch over thee, when thou wakest, it shall speak to thee:
Pagka ikaw ay lumalakad, papatnubay sa iyo; pagka ikaw ay natutulog, babantay sa iyo; at pagka ikaw ay gumigising, makikipagusap sa iyo.
23 For, a lamp, is the commandment, and, the instruction, a light, and, the way of life, are the reproofs of correction:
Sapagka't ang utos ay tanglaw; at ang kautusan ay liwanag; at ang mga saway na turo ay daan ng buhay:
24 To keep thee from the wicked woman, from the flattery of the tongue of her that is a stranger.
Upang ingatan ka sa masamang babae, Sa tabil ng dila ng di kilala.
25 Do not covet her beauty, in thy heart, neither let her take thee, by her eyelashes;
Huwag mong pitahin ang kaniyang kagandahan sa iyong puso; at huwag ka mang hulihin niya ng kaniyang mga talukap-mata.
26 Because, for the sake of an impure woman, [a man may be brought] even to a cake of bread, —and, a man’s wife, for a precious soul, may hunt!
Sapagka't dahil sa isang masamang babae ay walang naiiwan sa lalake kundi isang putol na tinapay: at hinuhuli ng mangangalunya ang mahalagang buhay.
27 Can a man snatch up fire in his bosom, and, his clothes, not be burned?
Makakukuha ba ng apoy ang tao sa kaniyang sinapupunan, at hindi masusunog ang kaniyang mga suot?
28 Or can a man walk upon hot coals, and, his feet, not be burned?
O makalalakad ba ang sinoman sa mga mainit na baga, at ang kaniyang mga paa ay hindi mapapaso?
29 So, he that goeth in unto his neighbour’s wife, no man shall be guiltless who toucheth her!
Gayon ang sumisiping sa asawa ng kaniyang kapuwa; sinomang humipo ay hindi maaaring di parusahan.
30 Men despise not a thief, when he stealeth, to satisfy his appetite, because he is famished;
Hindi hinahamak ng mga tao ang magnanakaw kung siya'y nagnanakaw, upang busugin siya pagka siya'y gutom:
31 Yet, if found, he must pay back sevenfold, All the substance of his house, must he give:
Nguni't kung siya'y masumpungan, isasauli niyang makapito; kaniyang ibibigay ang lahat na laman ng kaniyang bahay.
32 He that committeth adultery with a woman, lacketh sense, A destroyer of his own life, is he that doeth it;
Siyang nagkakamit ng pangangalunya sa isang babae ay walang bait: ang gumagawa niyaon ay nagpapahamak sa kaniyang sariling kaluluwa.
33 Smiting and shame, shall he find, and, his reproach, shall not be wiped out;
Mga sugat at kasiraang puri ang tatamuhin niya; at ang kaniyang kapintasan ay hindi mapapawi.
34 For, jealousy, is the rage of a man, nor will he spare, in the day of avenging;
Sapagka't ang paninibugho ay pagiinit ng tao; at hindi siya magpapatawad sa kaarawan ng panghihiganti.
35 He will not look, at any ransom, neither will he consent, though thou increase the bribe.
Hindi niya pakukundanganan ang anomang tubos; ni magpapahinga man siyang tuwa, bagaman ikaw ay magbigay ng maraming suhol.
