Proverbs 25

1 These also, are proverbs of Solomon, —which the men of Hezekiah king of Judah transcribed.

امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند:

2 The glory of God, is to conceal a thing, but, the glory of kings, is to search out a thing.

عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل.

3 The heavens for height, and the earth for depth, but, the heart of kings, cannot be searched.

پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است.

4 Remove the dross from the silver, and there cometh forth, to the refiner, a vessel:

ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

5 Remove a lawless man from before the king, that his throne, may be established in righteousness.

اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند.

6 Do not honour thyself before a king, nor, in the place of great men, do thou stand;

وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست،

7 For better it be said to thee, Come up hither, —than that thou be put lower down before a noble, whom thine own eyes, have beheld.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی،

8 Do not go forth to strive in haste, —lest [thou know not] what to do in the latter end thereof, when thy neighbour, hath put thee to shame.

شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟

9 Thy contention, urge thou with thy neighbour, and, the secret of another, do not reveal:

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن،

10 Lest he that heareth expose thee, and, the report concerning thee, turn not away.

زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد.

11 Golden fruit in figured silver baskets, is a word spoken on fitting occasion.

سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند.

12 A ring of gold, and a vessel of precious metal, is a wise reprover, on a hearing ear.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است.

13 As the cold of snow in the day of harvest, is a faithful messenger to them who send him, —when, the life of his masters, he restoreth.

خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند.

14 Clouds and wind, when rain there is none, is the man who boasteth himself of a pretended gift.

کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد.

15 By long patience, is a judge persuaded, and, a soft tongue, breaketh the bone.

شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند.

16 Honey having found, eat to suffice thee, lest thou loathe it, and vomit it forth.

اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی.

17 Withhold thy foot from the house of thy neighbour, —lest he be weary of thee, and hate thee.

به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود.

18 A hammer and a sword, and a sharpened arrow, is a man becoming a false witness against his neighbour.

شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند.

19 A broken tooth and a faltering foot, is confidence in the treacherous, in the day of danger.

اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

20 As splendour of dress on a cold day—vinegar upon nitre, so is a singer with songs, unto a sad heart.

آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست.

21 If he that hateth thee hunger, give him bread to eat, and, if he be thirsty, give him water to drink;

اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان.

22 For, burning coals, shalt thou be heaping upon his head, —and, Yahweh, will repay thee.

با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد.

23 A north wind, bringeth forth rain, and, a face stirred with indignation, a secretive tongue.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد.

24 Better to dwell on the corner of the roof, than a quarrelsome wife, and a house in common.

سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

25 As cold water to a thirsty soul, so is a good report from a far country.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد.

26 A fountain fouled, a spring spoiled, is a righteous man tottering before one who is lawless.

سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است.

27 To eat honey in abundance, is not good, nor is, searching out their own honour, an honourable thing.

همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

28 A city broken down without a wall, is a man who hath no control over his own spirit.

کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است.