Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, thou shalt consider well, what is before thee;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 And shalt put a knife to thy throat, if, of great appetite, thou art:
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Do not crave his dainties, for, the same, are deceitful food.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Do not toil to get wealth, of thine own understanding, forbear:
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Wilt thou let thine eye fly thereupon, when it is nothing? for it will, surely make, itself wings, Like an eagle, will it wing its way across the heavens.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Do not eat the food of him that hath a begrudging eye, neither crave thou his dainties;
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For, just as he hath thought in his own mind, so, he is: Eat and drink! he may say to thee, but, his heart, is not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 As for thy morsel thou hast eaten, thou shalt vomit it, so shalt thou waste thy things so sweet.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 In the ears of a dullard, do not speak, for he will despise the good sense of thy words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Do not move back the ancient boundary, and, into the fields of the fatherless, do not enter;
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 For, their near of kin, is strong, he, will plead their cause with thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Bring, to correction, thy heart, and thine ears, to the sayings of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Do not withhold, from a child, correction, When thou smitest him with the rod, he shall not die:
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son! if thy heart be wise, my heart shall rejoice, even mine.
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 So shall my reins exult, when thy lips speak the things that are right.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thy heart be envious of sinners, only of the reverence of Yahweh, all day long;
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For surely there is a future, and, thine expectation, shall not be cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear, thou, my son, and be wise, and lead forward, in duty, thy heart.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Do not be among them who tipple with wine, —among them who are gluttons;
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For, the tippler and the glutton, shall come to poverty, and, rags, shall Slumber put on!
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken to thy father here, who begat thee, and despise not, when she is old, thy mother.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Truth, buy thou, but do not sell, wisdom, and correction, and understanding.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 Greatly shall exult, the father of a righteous man, and, he that begetteth a wise son, shall rejoice in him:
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Rejoice shall thy father and thy mother, yea she, shall exult, who bare thee.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 Oh give, my son, thy mind unto me, and let, thine eyes, observe, my ways;
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For, a deep chasm, is the unchaste woman, and, a narrow pit, the female unknown;
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Yea, she, as for prey, lieth in wait, and, the treacherous among mankind, she causeth to abound.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who hath woe? Who hath outcry of pain? Who hath contentions? Who hath complaining? Who hath needless wounds? Who hath dullness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 They who tarry over wine, they who go in to search for mixed wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Do not look on wine when it becometh red, when it giveth in the cup its sparkle, glideth down smoothly.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 Its after effect, is that, like a serpent, it biteth, and, like a viper, it doth sting.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thine eyes, will see strange women, and, thy heart, will speak perverse things:
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 So shalt thou become, as one lying down in the heart of the sea, —or as one lying down on the top of the mastgear:
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 They smote me—I felt no pain, They struck me down—I noticed it not, —When shall I wake up? I will go on, I will seek it, again!
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
