Exodus 23
1 Thou shalt not utter a false report. Do not lay thy hand with a lawless man, to become a witness helping forward violence and wrong.
Ayaw kamo pagbalita ug bakak mahitungod kang bisan kinsa. Ayaw pagtipon sa mga tawong daotan aron magsaksi ug bakak.
2 Thou shalt not follow multitudes to commit wickedness, —neither shalt thou answer in a quarrel, so as to turn away after multitudes to mislead,
Ayaw kamo pagpahiuyon sa panon sa katawhan nga nagabuhat ug daotan, ni magpamatuod kamo samtang tuison ang hustisya aron matuman ang panon sa katawhan.
3 Even a poor man, shalt thou not prefer in his quarrel.
Ayaw dapigi ang tawong kabos kung husayon siya.
4 When thou meetest the ox of thine enemy, or his ass, going astray, thou shalt, surely bring it back, to him.
Kung makita ninyo ang torong baka o asno sa inyong kaaway nga nasaag, dad-a kini balik kaniya.
5 When thou seest the ass of him that hateth thee sinking down under his burden, and mightest have foreborne to unload him, thou shalt surely help him to unload,
Kung makita ninyo nga natumba ang asno sa usa ka tawo nga nagdumot kaninyo ug nadat-ugan sa iyang karga, ayaw biyai kanang tawhana. Kinahanglan tabangan ninyo siya uban ang iyang asno.
6 Thou shalt not pervert the vindication of thy needy one in his quarrel.
Ayaw ninyo tuisa ang katarong kung kinahanglan unta maadto sa mga tawong kabos ang hukom sa husay.
7 From a matter of falsehood, thou shalt keep far away, —and the innocent one and the righteous, do not thou slay, for I will not justify a lawless man.
Ayaw pakig-ipon sa mga tawong nagabuhat ug bakak nga mga pasangil, ug ayaw patya ang walay sala o matarong, kay dili ko labanan ang daotan.
8 And, a bribe, shalt thou not take, —for the bribe, blindeth the clear-sighted, and perverteth the words of the righteous.
Ayaw pagdawat ug suborno, kay ang suborno makabuta niadtong makakita, ug motuis sa matuod nga mga pulong sa mga tawo.
9 And a sojourner, shalt thou not drive away, —seeing that, ye yourselves, know the, soul of a sojourner; for sojourners, became ye in the land of Egypt.
Ayaw daogdaoga ang mga langyaw, sanglit nasayod man kamo sa kinabuhi sa langyaw, kay mga langyaw man kamo sa yuta sa Ehipto.
10 And six years, shalt thou sow thy land, —and shalt gather the yield thereof;
Sulod sa unom ka tuig magapugas kamo sa inyong yuta ug magtigom sa abot niini.
11 but the seventh year, shalt thou let it rest and be still so shall the needy of thy people eat, and what they leave, shall the wild-beast of the field eat, —in like manner, shalt thou deal with thy vineyard with thine oliveyard.
Apan sa ikapito ka tuig biyai ninyo kini nga wala daroha ug wala atimana, aron nga ang mga kabos nga anaa uban sa inyong mga tawo makakaon. Sa ilang salin, makakaon usab ang ihalas nga mga mananap. Buhata usab ninyo kini sa inyong mga kaparasan ug kaolibohan.
12 Six days, shalt thou do thy work, but on the seventh day, shalt thou keep sabbath, —that thine ox may rest and thine ass, and that the son of thy handmaid and the sojourner may be refreshed.
Sulod sa unom ka adlaw pagabuhaton ninyo ang inyong buluhaton, apan sa ikapito ka adlaw kinahanglan magpahulay kamo. Buhata kini aron nga makapahulay ang inyong torong baka ug asno, ug aron makapahulay ug mabaskog usab ang anak nga lalaki sa inyong ulipong babaye ug si bisan kinsa nga langyaw.
13 And, in all that I have said unto thee, shalt thou take heed to thyself, —and the name of other gods, shalt thou not mention, it shall not be heard upon thy mouth.
Pagmatngon sa tanan nga gisulti ko kaninyo. Ayaw isulti ang ngalan sa laing mga dios, ni madungog ang ilang mga ngalan gikan sa inyong baba.
14 Three times, shalt thou keep festival to me, in the year.
Maglakaw kamo aron sa pagsaulog sa kasaulogan alang kanako makatulo sa matag tuig.
15 The festival of unleavened cakes, shalt thou keep, —seven days, shalt thou eat unleavened cakes, as I commanded thee at the appointed time of the month Abib; for, therein, camest thou forth out of Egypt, —and they shall not see my face, empty-handed.
Matngonan ninyo ang Kasaulogan sa Tinapay nga Walay Patubo. Ingon sa gimando ko kaninyo, magakaon kamo ug tinapay nga walay patubo sulod sa pito ka adlaw. Niadtong panahona, mag-atubang kamo kanako sa bulan sa Abib, nga gitakdo gayod niini nga katuyoan. Nga anaa niini nga bulan migawas kamo gikan sa Ehipto. Apan dili kamo moadto kanako nga walay dala.
16 And the festival of harvest with the firstfruits of thy labours, which thou shalt sow in the field, And the festival of ingathering—at the outgoing of the year, when thou hast gathered in thy labours out of the field.
Bantayan ninyo ang Kasaulogan sa Abot, ang unang bunga sa inyong mga paghago nga inyong gipugas sa inyong mga uma. Ug bantayan usab ninyo ang Kasaulogan sa Pagtapok sa kataposan sa tuig, sa dihang tigomon ninyo ang abot nga gikan sa inyong mga uma.
17 Three times in the year, shall all thy males see the face of the Lord, Yahweh.
Ang tanan ninyong mga lalaki mag-atubang kang Ginoong Yahweh makatulo sa matag tuig.
18 Thou shalt not offer with anything leavened, the blood of my sacrifice, —neither shall the fat of my festival-sacrifice remain until morning.
Ayaw gayod ninyo ihalad ang dugo gikan sa mga hinalad nga alang kanako uban ang tinapay nga adunay patubo. Ang tambok nga gikan sa mga halad diha sa akong kasaulogan kinahanglan dili ibilin nga mabuntagan.
19 The beginning of the firstfruits of thy ground, shalt thou bring into the house of Yahweh thy God. Thou shalt not boil a kid in the milk of its dam.
Pagadad-on ninyo ang unang abot sa inyong yuta ngadto sa akong balay, sa balay ni Yahweh nga inyong Dios. Ayaw pagalat-i ang nating kanding gikan sa gatas sa inahan niini.
20 Lo! I, am sending a messenger before thee, to guard thee in the way, —and to bring thee into the place which I have prepared.
Magpadala ako ug anghel diha sa inyong unahan aron sa pagbantay sa inyong dalan, ug aron sa pagdala kaninyo ngadto sa dapit nga akong giandam.
21 Take thou heed of his presence, and hearken to his voice—do not vex him, -for he will not pardon your transgression, for, my name, is within him.
Pamati kamo kaniya ug pagtuman kaniya. Ayaw siya hagita, kay dili kamo niya pasayloon sa inyong mga kalapasan. Ang akong ngalan anaa kaniya.
22 But if thou wilt indeed hearken, to his voice, and so wilt do all that I may speak, then will I be an enemy to thine enemies, and an adversary to thine adversaries;
Kung magtuman gayod kamo sa iyang tingog ug magbuhat sa tanan niyang isulti kaninyo, nan mamahimo akong kaaway sa inyong mga kaaway ug tigpanimalos sa mga nagapanimalos kaninyo.
23 for my messenger shall go before thee, and bring thee in—unto the Amorite and the Hittite, and the Perizzite, and the Canaanite, the Hivite and the Jebusite, —so will I destroy them.
Mag-una ang akong anghel kaninyo ug dad-on kamo ngadto sa mga Amonihanon, sa mga Hitihanon, sa mga Perisihanon, sa mga Canaanhon, sa mga Hibitihanon, ug sa mga Jebusihanon. Laglagon ko sila.
24 Thou shalt not bow thyself down to their gods neither shalt thou be led to serve them, neither shalt thou do according to their works, —but thou shalt, verily overthrow, them, and, completely break in pieces, their pillars.
Ayaw gayod kamo pagyukbo sa ilang mga dios, magsimba kanila, o magbuhat sa ilang gipangbuhat. Hinuon, laglagon ninyo sila sa hingpit ug dugmokon ang ilang mga haligi nga bato.
25 So shall ye serve Yahweh your God, and he will bless thy bread and thy water, —and I will take away sickness out of thy midst.
Magsimba kamo kang Yahweh nga inyong Dios, ug panalanginan niya ang inyong tinapay ug tubig. Ug pagawagtangon ko ang balatian diha kaninyo.
26 There shall be nothing casting its young or barren in thy land, —the number of thy days, will I make full.
Wala gayoy babaye nga dili makaanak o makuhaan sa inyong yuta. Lugwayan ko ang inyong kinabuhi.
27 My terror, will I send before thee, and will confound all the people amongst whom thou shalt come, and will deliver up all thine enemies unto thee as they flee.
Ipadangat ko pag-una ang akong kahadlok ngadto sa kayutaan nga inyong adtoan. Patyon ko ang mga tawo nga inyong ikatagbo. Ipakalagiw ko ang inyong mga kaaway kaninyo tungod sa kahadlok.
28 And I will send the hornet, before thee, —and it shall drive out the Hivite, the Canaanite, and the Hittite, from before thee.
Magpadala ako ug mga tambuboan sa inyong unahan nga maoy mopahawa sa mga Hibitihanon, mga Canaanhon, ug mga Hitihanon sa inyong atubangan.
29 I will not drive them out from before thee, in one year, —lest the land should become a desolation, so would the wild-beast of the field multiply over thee.
Dili ko sila papahawaon sulod sa usa ka tuig, tungod kay mahimong biniyaan ang yuta, ug ang mga ihalas nga mga mananap managhan alang kaninyo.
30 Little by little, will I drive them out from before thee. until thou become fruitful, then shalt thou take possession of the land.
Hinuon, hinayhinay ko silang pagaabogon gikan sa inyong atubangan hangtod nga mamahimo kamong magmabungahon ug mapanunod ang yuta.
31 So will I set thy bounds from the Red Sea even unto the sea of the Philistines and from the desert unto the River (Euphrates), —for I will deliver into your hand the inhabitants of the land, so shalt thou drive them out from before thee.
Buhaton ko nga ang inyong utlanan moabot gikan sa Pulang Dagat ngadto sa Dagat sa mga Filistihanon, ug gikan sa kamingawan ngadto sa Suba sa Eufrates. Ihatag ko kaninyo ang kadaogan sa yuta nga pagapuy-an. Papahawaon ninyo sila diha sa inyong atubangan.
32 Thou shalt not make with them or with their gods, a covenant:
Ayaw kamo pagpakigsaad kanila o sa ilang mga dios.
33 they shall not dwell in thy land, lest they cause thee to sin against me, —for thou mightest serve their gods, verily! it would become to thee a snare!
Ayaw sila papuy-a sa inyong yuta, kay tingali makasala kamo batok kanako. Kung magsimba kamo sa ilang mga dios, mamahimo gayod kini nga inyong lit-ag.'”
