Luke 19
1 Jesus entered Jericho and made his way through the town.
A [Jezus] wszedł do Jerycha i przechodził przez nie.
2 There was a man there, known by the name of Zacchaeus, who was a senior tax collector and a rich man.
[Był tam] pewien człowiek, imieniem Zacheusz, przełożony celników, a był on bogaty.
3 He tried to see what Jesus was like; but, being short, he was unable to do so because of the crowd.
Pragnął on zobaczyć Jezusa, kto to jest, lecz nie mógł z powodu tłumu, bo był niskiego wzrostu.
4 So he ran on ahead and climbed into a mulberry tree to see Jesus, for he knew that he must pass that way.
Pobiegł więc naprzód i wszedł na drzewo sykomory, aby go zobaczyć, bo miał tamtędy przechodzić.
5 When Jesus came to the place, he looked up and said to him, ‘Zacchaeus, be quick and come down, for I must stop at your house today.’
A gdy Jezus przyszedł na to miejsce, spojrzał w górę, zobaczył go i powiedział: Zacheuszu, zejdź szybko, bo dziś muszę zatrzymać się w twoim domu.
6 So Zacchaeus got down quickly, and joyfully welcomed him.
I zszedł szybko, i przyjął go z radością.
7 On seeing this, everyone began to complain, ‘He has gone to stay with a man who is an outcast.’
A wszyscy, widząc to, szemrali: Do człowieka grzesznego przybył w gościnę.
8 But Zacchaeus stood forward and said to the Master, ‘Listen, Master! I will give half my property to the poor, and, if I have defrauded anyone of anything, I will give him back four times as much.’
Zacheusz zaś stanął i powiedział do Pana: Panie, oto połowę mojego majątku daję ubogim, a jeśli kogoś w czymś oszukałem, oddaję poczwórnie.
9 ‘Salvation has come to this house today,’ answered Jesus, ‘for even this man is a son of Abraham.
I powiedział Jezus do niego: Dziś zbawienie przyszło do tego domu, gdyż i on jest synem Abrahama.
10 The Son of Man has come to search for those who are lost and to save them.’
Bo Syn Człowieczy przyszedł, aby szukać i zbawić to, co zginęło.
11 As the people were listening to this, Jesus went on to tell them a parable. He did so because he was near Jerusalem, and because they thought that the kingdom of God was going to be proclaimed at once.
A gdy oni tego słuchali, opowiedział im dodatkowo przypowieść, dlatego że był blisko Jerozolimy, a oni myśleli, że wnet ma się objawić królestwo Boże.
12 He said, ‘A nobleman once went to a distant country to receive his appointment to a kingdom and then return.
Mówił więc: Pewien człowiek szlachetnego rodu udał się do dalekiego kraju, aby objąć królestwo, a potem wrócić.
13 He called ten of his servants and gave them ten pounds of silver each, and told them to trade with them during his absence.
A przywoławszy dziesięciu swoich sług, dał im dziesięć grzywien i powiedział do nich: Obracajcie [nimi], aż wrócę.
14 But his subjects hated him and sent envoys after him to say “We will not have this man as our king.”
Lecz jego poddani nienawidzili go i wysłali za nim poselstwo ze słowami: Nie chcemy, aby ten [człowiek] królował nad nami.
15 On his return, after having been appointed king, he directed that the servants to whom he had given his money should be summoned, so that he might learn what amount of trade they had done.
A gdy wrócił po objęciu królestwa, rozkazał przywołać do siebie te sługi, którym dał pieniądze, aby się dowiedzieć, co każdy zyskał, handlując.
16 The first came up, and said “Sir, your ten pounds have made a hundred.”
Wtedy przyszedł pierwszy i powiedział: Panie, twoja grzywna zyskała dziesięć grzywien.
17 “Well done, good servant!” exclaimed the master. “As you have proved trustworthy in a very small matter, I appoint you governor over ten towns.”
I powiedział do niego: Dobrze, sługo dobry, ponieważ byłeś wierny w małym, sprawuj władzę nad dziesięcioma miastami.
18 When the second came, he said “Your ten pounds, Sir, have produced fifty.”
Przyszedł też drugi i powiedział: Panie, twoja grzywna zyskała pięć grzywien.
19 So the master said to him “And you I appoint over five towns.”
Również temu powiedział: I ty władaj pięcioma miastami.
20 Another servant also came and said “Sir, here are your ten pounds; I have kept them put away in a handkerchief.
A inny przyszedł i powiedział: Panie, oto twoja grzywna, którą miałem schowaną w chustce.
21 For I was afraid of you, because you are a stern man. You take what you have not planted, and reap what you have not sown.”
Bałem się bowiem ciebie, bo jesteś człowiekiem surowym: bierzesz, czego nie położyłeś, i żniesz, czego nie posiałeś.
22 The master answered “Out of your own mouth I judge you, you worthless servant. You knew that I am a stern man, that I take what I have not planted, and reap what I have not sown?
Wtedy mu odpowiedział: Na podstawie twoich słów osądzę cię, zły sługo. Wiedziałeś, że jestem człowiekiem surowym, który bierze, czego nie położył, i żnie, czego nie posiał.
23 Then why didn’t you put my money into a bank? And I, on my return, could have claimed it with interest.
Dlaczego więc nie dałeś moich pieniędzy do banku, abym po powrocie odebrał je z zyskiem?
24 Take away from him the ten pounds,” he said to those standing by, “and give them to the one who has the hundred.”
Do tych zaś, którzy stali obok, powiedział: Odbierzcie mu grzywnę i dajcie temu, który ma dziesięć grzywien.
25 “But, Sir,” they said, “he has a hundred pounds already!”
Odpowiedzieli mu: Panie, ma [już] dziesięć grzywien.
26 “I tell you,” he answered, “that, to him who has, more will be given, but, from him who has nothing, even what he has will be taken away.
Zaprawdę powiadam wam, że każdemu, kto ma, będzie dodane, a temu, kto nie ma, zostanie zabrane nawet to, co ma.
27 But as for my enemies, these men who would not have me as their king, bring them here and put them to death in my presence.”’
Lecz tych moich nieprzyjaciół, którzy nie chcieli, abym nad nimi panował, przyprowadźcie tu i zabijcie na moich oczach.
28 After saying this, Jesus went on in front, going up to Jerusalem.
A powiedziawszy to, ruszył przodem, zmierzając do Jerozolimy.
29 It was when Jesus had almost reached Bethphage and Bethany, near the Mount of Olives, that he sent on two of the disciples.
A gdy przybliżył się do Betfage i Betanii, przy górze zwanej Oliwną, wysłał dwóch ze swoich uczniów;
30 ‘Go to the village facing us,’ he said, ‘and, when you get there, you will find a foal tethered, which no one has yet ridden; untie it and lead it here.
Mówiąc: Idźcie do wioski, która jest naprzeciwko, a wchodząc do niej, znajdziecie oślątko uwiązane, na którym nigdy nie siedział żaden człowiek. Odwiążcie je i przyprowadźcie.
31 And, if anybody asks you “Why are you untying it?”, you are to say this – “The Master wants it.”’
A gdyby was ktoś spytał: Dlaczego [je] odwiązujecie? tak mu powiecie: Dlatego, że Pan go potrzebuje.
32 So the two who were sent went and found it as Jesus had told them.
Wtedy odeszli ci, którzy zostali posłani, i znaleźli [wszystko], jak im powiedział.
33 While they were untying the foal, the owners asked them – ‘Why are you untying the foal?’
A gdy odwiązywali oślątko, zapytali ich jego właściciele: Dlaczego odwiązujecie oślątko?
34 And the two disciples answered – ‘The Master wants it.’
A oni odpowiedzieli: Pan go potrzebuje.
35 Then they led it back to Jesus, and threw their cloaks on the foal and put Jesus on it.
I przyprowadzili je do Jezusa, położyli swoje szaty na oślątko i wsadzili [na nie] Jezusa.
36 As he went along, the people kept spreading their cloaks in the road.
Kiedy jechał, słali swoje szaty na drodze.
37 When he had almost reached the place where the road led down the Mount of Olives, everyone of the many disciples began in their joy to praise God loudly for all the miracles that they had seen:
A gdy się już zbliżał do podnóża Góry Oliwnej, całe mnóstwo uczniów zaczęło radować się i donośnym głosem chwalić Boga za wszystkie cuda, które widzieli:
38 ‘Blessed is He who comes – our king – in the name of the Lord! Peace in heaven, and glory on high.’
Mówili: Błogosławiony król, który przychodzi w imieniu Pana! Pokój w niebie i chwała na wysokościach!
39 Some of the Pharisees in the crowd said to him, ‘Teacher, restrain your disciples.’
Lecz niektórzy faryzeusze spośród tłumu powiedzieli do niego: Nauczycielu, zgrom swoich uczniów.
40 But Jesus answered, ‘I tell you that if they are silent, the stones will call out.’
A on im odpowiedział: Mówię wam, jeśli oni będą milczeć, wnet kamienie będą wołać.
41 When he drew near, on seeing the city, he wept over it, and said,
A gdy się przybliżył i zobaczył miasto, zapłakał nad nim;
42 ‘If only you had known, while yet there was time – even you – the things that make for peace! But now they have been hidden from your sight.
Mówiąc: O gdybyś i ty poznało, przynajmniej w tym twoim dniu, co służy twemu pokojowi! Lecz teraz zakryte jest [to] przed twoimi oczami.
43 For a time is coming when your enemies will surround you with earthworks, and encircle you, and hem you in on all sides;
Przyjdą bowiem na ciebie dni, gdy twoi nieprzyjaciele otoczą cię wałem, oblegną cię i ścisną zewsząd.
44 they will trample you down and your children within you, and they will not leave in you one stone on another, because you did not know the time of your visitation.’
Zrównają z ziemią ciebie i twoje dzieci, [które są] w tobie, i nie zostawią w tobie kamienia na kamieniu, dlatego żeś nie poznało czasu twego nawiedzenia.
45 Jesus went into the Temple Courts and began to drive out those who were selling,
A gdy wszedł do świątyni, zaczął wyganiać tych, którzy w niej sprzedawali i kupowali;
46 saying as he did so, ‘Scripture says – “My house will be a house of prayer”; but you have made it a den of robbers.’
Mówiąc im: Jest napisane: Mój dom jest domem modlitwy, a wy zrobiliście z niego jaskinię zbójców.
47 Jesus continued to teach each day in the Temple Courts; but the chief priests and teachers of the Law were eager to take his life, and so also were the leaders of the people.
I nauczał każdego dnia w świątyni. Naczelni kapłani zaś i uczeni w Piśmie oraz przywódcy ludu szukali [sposobności], aby go zabić;
48 Yet they could not see what to do, for the people all hung on his words.
Ale nie wiedzieli, co mogliby zrobić, bo wszyscy ludzie słuchali [go] z zapartym tchem.
