Luke 19
1 Jesus entered Jericho and made his way through the town.
A Jezus wszedłszy, szedł przez Jerycho.
2 There was a man there, known by the name of Zacchaeus, who was a senior tax collector and a rich man.
A oto mąż, którego zwano imieniem Zacheusz, który był przełożony nad celnikami, a ten był bogaty.
3 He tried to see what Jesus was like; but, being short, he was unable to do so because of the crowd.
I żądał widzieć Jezusa, co by zacz był; lecz nie mógł przed ludem, bo był małego wzrostu.
4 So he ran on ahead and climbed into a mulberry tree to see Jesus, for he knew that he must pass that way.
A bieżawszy naprzód, wstąpił na drzewo leśnej figi, aby go ujrzał; bo tamtędy iść miał.
5 When Jesus came to the place, he looked up and said to him, ‘Zacchaeus, be quick and come down, for I must stop at your house today.’
A gdy przyszedł na ono miejsce, spojrzawszy Jezus w górę, ujrzał go, i rzekł do niego: Zacheuszu! zstąp prędko na dół, albowiem dziś muszę zostać w domu twoim.
6 So Zacchaeus got down quickly, and joyfully welcomed him.
I zstąpił prędko i przyjął go z radością.
7 On seeing this, everyone began to complain, ‘He has gone to stay with a man who is an outcast.’
A widząc to wszyscy, szemrali, mówiąc: U człowieka grzesznego gospodą stanął.
8 But Zacchaeus stood forward and said to the Master, ‘Listen, Master! I will give half my property to the poor, and, if I have defrauded anyone of anything, I will give him back four times as much.’
A stanąwszy Zacheusz, rzekł do Pana: Oto połowę majętności moich dam ubogim, Panie! a jeźliżem kogo w czem podszedł, oddam w czwórnasób.
9 ‘Salvation has come to this house today,’ answered Jesus, ‘for even this man is a son of Abraham.
I rzekł mu Jezus: Dziś się stało zbawienie domowi temu, dlatego że i on jest synem Abrahamowym.
10 The Son of Man has come to search for those who are lost and to save them.’
Bo przyszedł Syn człowieczy, aby szukał i zachował, co było zginęło.
11 As the people were listening to this, Jesus went on to tell them a parable. He did so because he was near Jerusalem, and because they thought that the kingdom of God was going to be proclaimed at once.
Tedy gdy oni słuchali, mówiąc dalej powiedział im podobieństwo, dlatego że był blisko od Jeruzalemu, a iż oni mniemali, że się wnet królestwo Boże objawić miało.
12 He said, ‘A nobleman once went to a distant country to receive his appointment to a kingdom and then return.
Rzekł tedy: Niektóry człowiek rodu zacnego jechał w daleką krainę, aby sobie wziął królestwo, i zasię się wrócił.
13 He called ten of his servants and gave them ten pounds of silver each, and told them to trade with them during his absence.
A zawoławszy dziesięciu sług swoich, dał im dziesięć grzywien i rzekł do nich: Handlujcie, aż przyjadę.
14 But his subjects hated him and sent envoys after him to say “We will not have this man as our king.”
Lecz mieszczanie jego mieli go w nienawiści, i wyprawili za nim poselstwo, mówiąc: Nie chcemy, aby ten królował nad nami.
15 On his return, after having been appointed king, he directed that the servants to whom he had given his money should be summoned, so that he might learn what amount of trade they had done.
I stało się, gdy się wrócił wziąwszy królestwo, że rozkazał do siebie zawołać sług onych, którym był dał pieniądze, aby się dowiedział, co który handlując zyskał.
16 The first came up, and said “Sir, your ten pounds have made a hundred.”
Tedy przyszedł pierwszy, mówiąc: Panie! grzywna twoja dziesięć grzywien urobiła.
17 “Well done, good servant!” exclaimed the master. “As you have proved trustworthy in a very small matter, I appoint you governor over ten towns.”
I rzekł mu: Dobrze, sługo dobry! iżeś był nad małem wiernym, miejże władzę nad dziesięcioma miastami.
18 When the second came, he said “Your ten pounds, Sir, have produced fifty.”
Przyszedł i drugi, mówiąc: Panie! grzywna twoja pięć grzywien urobiła.
19 So the master said to him “And you I appoint over five towns.”
Rzekł i temu: I ty bądź nad pięcioma miastami.
20 Another servant also came and said “Sir, here are your ten pounds; I have kept them put away in a handkerchief.
A inszy przyszedł, mówiąc: Panie! oto grzywna twoja, którąm miał schowaną w chustce;
21 For I was afraid of you, because you are a stern man. You take what you have not planted, and reap what you have not sown.”
Bom się ciebie bał, żeś jest człowiek srogi; bierzesz, czegoś nie położył, a żniesz, czegoś nie siał.
22 The master answered “Out of your own mouth I judge you, you worthless servant. You knew that I am a stern man, that I take what I have not planted, and reap what I have not sown?
Tedy mu rzekł: Z ust twoich sądzę cię, zły sługo! Wiedziałeś, żem ja jest człowiek srogi, który biorę, czegom nie położył, a żnę, czegom nie siał.
23 Then why didn’t you put my money into a bank? And I, on my return, could have claimed it with interest.
Przeczżeś tedy nie dał srebra mego do lichwiarzy? a ja przyszedłszy, wziąłbym je był z lichwą.
24 Take away from him the ten pounds,” he said to those standing by, “and give them to the one who has the hundred.”
I rzekł tym, którzy tuż stali: Weźmijcie od niego tę grzywnę, a dajcie temu, który ma dziesięć grzywien.
25 “But, Sir,” they said, “he has a hundred pounds already!”
I rzekli mu: Panie! mać dziesięć grzywien.
26 “I tell you,” he answered, “that, to him who has, more will be given, but, from him who has nothing, even what he has will be taken away.
Zaprawdę powiadam wam, iż wszelkiemu, który ma, będzie dane, a od tego, który nie ma, i to, co ma, będzie od niego odjęte.
27 But as for my enemies, these men who would not have me as their king, bring them here and put them to death in my presence.”’
Ale i nieprzyjacioły moje, którzy nie chcieli, abym królował nad nimi, przywiedźcie tu, a pobijcie przede mną.
28 After saying this, Jesus went on in front, going up to Jerusalem.
A to powiedziawszy, szedł wprzód, wstępując do Jeruzalemu.
29 It was when Jesus had almost reached Bethphage and Bethany, near the Mount of Olives, that he sent on two of the disciples.
I stało się, gdy się przybliżył do Betfagie i Betanii, ku górze, którą zowią oliwną, posłał dwóch z uczniów swoich,
30 ‘Go to the village facing us,’ he said, ‘and, when you get there, you will find a foal tethered, which no one has yet ridden; untie it and lead it here.
Mówiąc: Idźcie do miasteczka, które jest przeciwko wam, do którego wszedłszy, znajdziecie oślę uwiązane, na którem żaden człowiek nigdy nie siedział; odwiązawszy je, przywiedźcie:
31 And, if anybody asks you “Why are you untying it?”, you are to say this – “The Master wants it.”’
A jeźliby was kto spytał, przecz je odwiązujecie? tak mu powiecie: Przeto, że go Pan potrzebuje.
32 So the two who were sent went and found it as Jesus had told them.
Odszedłszy tedy ci, którzy byli posłani, znaleźli, jako im był powiedział.
33 While they were untying the foal, the owners asked them – ‘Why are you untying the foal?’
A gdy oni odwiązywali ono oślę, rzekli panowie jego do nich: Przecz odwiązujecie oślę?
34 And the two disciples answered – ‘The Master wants it.’
A oni powiedzieli: Pan go potrzebuje.
35 Then they led it back to Jesus, and threw their cloaks on the foal and put Jesus on it.
I przywiedli je do Jezusa, a włożywszy szaty swoje na ono oślę, wsadzili Jezusa na nie.
36 As he went along, the people kept spreading their cloaks in the road.
A gdy on jechał, słali szaty swoje na drodze.
37 When he had almost reached the place where the road led down the Mount of Olives, everyone of the many disciples began in their joy to praise God loudly for all the miracles that they had seen:
A gdy się już przybliżał tam, gdzie się spuszczają z góry oliwnej, poczęło wszystko mnóstwo uczniów radując się chwalić Boga głosem wielkim ze wszystkich cudów, które widzieli,
38 ‘Blessed is He who comes – our king – in the name of the Lord! Peace in heaven, and glory on high.’
Mówiąc: Błogosławiony król, który idzie w imieniu Pańskiem; pokój na niebie, a chwała na wysokościach.
39 Some of the Pharisees in the crowd said to him, ‘Teacher, restrain your disciples.’
Ale niektórzy z Faryzeuszów z onego ludu rzekli do niego: Nauczycielu! zgrom ucznie twoje.
40 But Jesus answered, ‘I tell you that if they are silent, the stones will call out.’
A on odpowiadając, rzekł im: Powiadam wam, jeźliby ci milczeli, wnet kamienie wołać będą.
41 When he drew near, on seeing the city, he wept over it, and said,
A gdy się przybliżył, ujrzawszy miasto, płakał nad niem, mówiąc:
42 ‘If only you had known, while yet there was time – even you – the things that make for peace! But now they have been hidden from your sight.
O gdybyś poznało i ty, a zwłaszcza w ten to dzień twój, co jest ku pokojowi twemu! lecz to teraz zakryte od oczów twoich.
43 For a time is coming when your enemies will surround you with earthworks, and encircle you, and hem you in on all sides;
Albowiem przyjdą na cię dni, gdy cię otoczą nieprzyjaciele twoi wałem, i oblęgą cię, i ścisną cię zewsząd;
44 they will trample you down and your children within you, and they will not leave in you one stone on another, because you did not know the time of your visitation.’
I zrównają cię z ziemią, i dzieci twoje w tobie, a nie zostawią w tobie kamienia na kamieniu, dlatego żeś nie poznało czasu nawiedzenia twego.
45 Jesus went into the Temple Courts and began to drive out those who were selling,
A wszedłszy do kościoła, począł wyganiać te, którzy w nim sprzedawali i kupowali.
46 saying as he did so, ‘Scripture says – “My house will be a house of prayer”; but you have made it a den of robbers.’
Mówiąc im: Napisano: Dom mój dom modlitwy jest, a wyście go uczynili jaskinią zbójców.
47 Jesus continued to teach each day in the Temple Courts; but the chief priests and teachers of the Law were eager to take his life, and so also were the leaders of the people.
I uczył na każdy dzień w kościele; lecz przedniejsi kapłani i nauczeni w Piśmie, i przedniejsi z ludu szukali go stracić;
48 Yet they could not see what to do, for the people all hung on his words.
Ale nie znaleźli, co by mu uczynili; albowiem wszystek lud zawieszał się na nim, słuchając go.
