Exodus 18
1 Now Jethro [Abundance], the priest of Midian [Strife], Moses [Drawn out]’ father-in-law, sh'ma ·heard obeyed· of all that God had done for Moses [Drawn out], and for Israel [God prevails] his people, how that Adonai had brought Israel [God prevails] out of Egypt [Abode of slavery].
A gdy teść Mojżesza Jetro, kapłan Midianitów, usłyszał o wszystkim, co Bóg uczynił dla Mojżesza i swego ludu Izraela, że PAN wyprowadził Izraela z Egiptu;
2 Jethro [Abundance], Moses [Drawn out]’ father-in-law, received Zipporah, Moses [Drawn out]’ wife, after he had sent her away,
Wtedy Jetro, teść Mojżesza, wziął żonę Mojżesza Seforę, którą ten wcześniej odesłał;
3 and her two sons. The name of one son was Gershom, for Moses [Drawn out] said, “I have lived as a foreigner in a foreign land”.
Oraz jej dwóch synów, z których jednemu było na imię Gerszom, bo [Mojżesz] powiedział: Jestem przybyszem w cudzej ziemi;
4 The name of the other was Eliezer, for he said, “My father’s God was my help and delivered me from Pharaoh’s sword.”
Drugi zaś miał na imię Eliezer, bo [mówił]: Bóg mego ojca był moją pomocą i wybawił mnie od miecza faraona.
5 Jethro [Abundance], Moses [Drawn out]’ father-in-law, came with his sons and his wife to Moses [Drawn out] into the wilderness where he was encamped, at the Mountain of God.
Jetro, teść Mojżesza, przybył wraz z jego synami i żoną do Mojżesza na pustynię, gdzie obozował przy górze Boga.
6 He said to Moses [Drawn out], “I, your father-in-law Jethro [Abundance], have come to you with your wife, and her two sons with her.”
I kazał powiedzieć Mojżeszowi: Ja, twój teść Jetro, idę do ciebie wraz z twoją żoną i z oboma jej synami.
7 Moses [Drawn out] went out to meet his father-in-law, and bowed and kissed him. They asked each other of their welfare, and they came into the tent.
Mojżesz wyszedł więc swemu teściowi naprzeciw, pokłonił się i ucałował go. Potem wypytywali się wzajemnie o powodzenie i weszli do namiotu.
8 Moses [Drawn out] told his father-in-law all that Adonai had done to Pharaoh and to the Egyptians [people from Abode of slavery] for Israel [God prevails]’s sake, all the hardships that had come on them on the way, and how Adonai delivered them.
Mojżesz opowiedział swemu teściowi wszystko, co PAN uczynił faraonowi i Egipcjanom ze względu na Izraela, o całym trudzie, który ich spotkał w drodze, i [jak] PAN ich wybawił.
9 Jethro [Abundance] rejoiced for all the goodness which Adonai had done to Israel [God prevails], in that he had delivered them out of the hand of the Egyptians [people from Abode of slavery].
Jetro cieszył się ze wszelkiego dobra, które PAN uczynił Izraelowi, że wybawił go z ręki Egipcjan.
10 Jethro [Abundance] said, “Blessed be Adonai, who has delivered you out of the hand of the Egyptians [people from Abode of slavery], and out of the hand of Pharaoh; who has delivered the people from under the hand of the Egyptians [people from Abode of slavery].
I Jetro powiedział: Niech będzie błogosławiony PAN, który was wybawił z ręki Egipcjan i z ręki faraona i który wybawił lud z niewoli egipskiej.
11 Now I know that Adonai is greater than all deities because of the thing in which they dealt arrogantly against them.”
Teraz wiem, że PAN jest większy od wszystkich bogów, bo gdy oni zuchwale powstawali przeciwko niemu, [to od tego poginęli].
12 Jethro [Abundance], Moses [Drawn out]’ father-in-law, took a burnt offering and sacrifices for God. Aaron [Light-bringer] came with all the elders of Israel [God prevails], to eat bread with Moses [Drawn out]’ father-in-law before God.
Potem Jetro, teść Mojżesza, wziął całopalenie i ofiary dla Boga. Przyszedł też Aaron i wszyscy starsi Izraela, aby jeść chleb z teściem Mojżesza przed Bogiem.
13 On the next day, Moses [Drawn out] sat to judge the people, and the people stood around Moses [Drawn out] from the morning to the evening.
Nazajutrz Mojżesz usiadł, aby sądzić lud. I lud stał przed Mojżeszem od rana aż do wieczora.
14 When Moses [Drawn out]’ father-in-law saw all that he did to the people, he said, “What is this thing that you do for the people? Why do you sit alone, and all the people stand around you from morning to evening?”
Gdy teść Mojżesza zobaczył wszystko, co on czynił dla ludu, powiedział: Cóż to jest, co ty czynisz dla ludu? Dlaczego ty siedzisz sam, a cały lud stoi przed tobą od rana aż do wieczora?
15 Moses [Drawn out] said to his father-in-law, “Because the people come to me to inquire of God.
Wtedy Mojżesz odpowiedział swemu teściowi: Bo lud przychodzi do mnie, aby się radzić Boga.
16 When they have a matter, they come to me, and I judge between a man and his neighbor, and I make them know the statutes of God, and his torot ·teachings·.”
Gdy mają [jakąś] sprawę, przychodzą do mnie, a ja rozsądzam między nimi i oznajmiam ustawy Boga i jego prawa.
17 Moses [Drawn out]’ father-in-law said to him, “The thing that you do is not good.
Teść Mojżesza powiedział do niego: Niedobra to rzecz, którą czynisz.
18 You will surely wear away, both you, and this people that is with you; for the thing is too heavy for you. You are not able to perform it yourself alone.
Zamęczycie się i ty, i ten lud, który [jest] z tobą, bo ta sprawa jest zbyt ciężka dla ciebie. Sam jej nie podołasz.
19 Sh'ma ·Hear obey· now to my voice. I will give you counsel, and God be with you. You represent the people before God, and bring the causes to God.
[Dlatego] posłuchaj teraz mego głosu, poradzę ci, a Bóg będzie z tobą. Wstawiaj się za ludem przed Bogiem i zanoś sprawy Bogu;
20 You shall teach them the statutes and the torot ·teachings·, and shall show them the way in which they must walk, and the work that they must do.
Nauczaj go też ustaw i praw, wskazuj im drogę, którą mają chodzić, i czyny, które mają spełniać.
21 Moreover you shall provide out of all the people able men which fear God: men of truth, hating unjust gain; and place such over them, to be rulers of thousands, rulers of hundreds, rulers of fifties, and rulers of tens.
Upatrz też sobie wśród całego ludu mężczyzn dzielnych i bojących się Boga, mężczyzn prawdomównych, którzy nienawidzą chciwości, i ustanów ich przełożonymi nad tysiącem, nad setką, nad pięćdziesiątką i nad dziesiątką.
22 Let them judge the people at all times. It shall be that every great matter they shall bring to you, but every small matter they shall judge themselves. So shall it be easier for you, and they shall share the load with you.
Niech oni sądzą lud w każdym czasie. A gdy będzie ważniejsza sprawa, zaniosą ją do ciebie, ale każdą mniej ważną sprawę sami będą sądzić. W ten sposób ulżysz sobie, gdy poniosą [ciężar] z tobą.
23 If you will do this thing, and God enjoins you to do so, then you will be able to endure, and all these people also will go to their place in peace.”
Jeśli tak uczynisz, a Bóg tak ci nakaże, wytrwasz i cały ten lud będzie wracać na swoje miejsce w pokoju.
24 So Moses [Drawn out] sh'ma ·heard obeyed· the voice of his father-in-law, and did all that he had said.
Mojżesz usłuchał więc rady swego teścia i uczynił wszystko, jak mu powiedział.
25 Moses [Drawn out] chose able men out of all Israel [God prevails], and made them heads over the people, rulers of thousands, rulers of hundreds, rulers of fifties, and rulers of tens.
I Mojżesz wybrał z całego Izraela dzielnych mężczyzn, i ustanowił ich przełożonymi nad ludem, nad tysiącem, nad setką, nad pięćdziesiątką i nad dziesiątką;
26 They judged the people at all times. They brought the hard causes to Moses [Drawn out], but every small matter they judged themselves.
I sądzili lud w każdym czasie. Trudne sprawy zanosili do Mojżesza, a każdą drobniejszą sprawę sami sądzili.
27 Moses [Drawn out] let his father-in-law depart, and he went his way into his own land.
Potem Mojżesz odprawił swego teścia, który odszedł do swej ziemi.
