Deuteronomy 32
1 Sh'ma ·Hear obey·, oh heavens, and I will speak! Let the earth hear the words of my mouth!
Słuchajcie, niebiosa, a będę mówić; niech i ziemia słucha słów moich ust.
2 My doctrine will drop as the rain. My speech will condense as the dew, as the misty rain on the tender grass, as the showers on the herb.
Moja nauka będzie kropić jak deszcz, moja mowa będzie ściekać jak rosa, jak drobny deszcz na zioła, jak krople na trawę.
3 For I will proclaim Adonai’s name. Ascribe greatness to our God!
Będę bowiem głosił imię PANA. Uznajcie wielkość naszego Boga.
4 The Rock, his work is perfect, for all his ways are mishpat ·just·. A God of faithfulness who does no wrong, just and right is he.
On jest Skałą, a jego dzieło [jest] doskonałe, bo wszystkie jego drogi są sprawiedliwe. Jest Bogiem prawdziwym i bez nieprawości, sprawiedliwym i prawym.
5 They have dealt corruptly with him. They are not his children, because of their defect. They are a perverse and crooked generation.
Zepsuli się, ich skaza nie [jest skazą] jego dzieci; pokolenie złe i przewrotne.
6 Is this the way you repay Adonai, foolish and unwise people? Is not he your father who has bought you? He has made you and established you.
Tak to odpłacasz PANU, ludu głupi i niemądry? Czy nie jest on twoim ojcem, który cię nabył dla siebie? Czy nie on cię uczynił i utwierdził?
7 Remember the days of old. Consider the years of many generations. Ask your father, and he will show you; your elders, and they will tell you.
Wspomnij dni dawne, rozważ lata wielu pokoleń. Zapytaj swego ojca, a oznajmi ci; swoich starszych, a powiedzą ci.
8 When haElyon [the Most High] gave to the nations their inheritance, when he separated the children of men, he set the bounds of the peoples according to the number of the children of Israel [God prevails].
Gdy Najwyższy rozdzielał dziedzictwa narodom, a oddzielał synów Adama, wyznaczył granice narodom według liczby synów Izraela.
9 For Adonai’s portion is his people. Jacob [Supplanter] is the lot of his inheritance.
Działem PANA [jest] bowiem jego lud, Jakub jest jego wydzielonym dziedzictwem.
10 He found him in a desert land, in the waste howling wilderness. He surrounded him. He cared for him. He kept him as the apple of his eye.
Znalazł go na pustynnej ziemi i na wielkim, strasznym pustkowiu. Obwodził go, uczył, strzegł jak źrenicy swego oka.
11 As an eagle that stirs up her nest, that flutters over her young, he spread abroad his wings, he took them, he bore them on his feathers.
Jak orzeł pobudza swoje młode, trzepocze [skrzydłami] nad swymi orlętami, rozpościera swoje skrzydła, bierze je i nosi je na skrzydłach;
12 Adonai alone led him. There was no foreign deity with him.
Tak PAN sam prowadził go i nie było z nim żadnego obcego boga.
13 He made him ride on the high places of the earth. He ate the increase of the field. He caused him to suck honey out of the rock, oil out of the flinty rock;
Wzniósł go po wysokich miejscach ziemi, aby żywił się plonami pól, i pozwolił mu ssać miód ze skały i oliwę ze skalnego krzemienia;
14 butter from the herd, and milk from the flock, with fat of lambs, rams of the breed of Bashan, and goats, with the finest of the wheat. From the blood of the grape, you drank wine.
Masło od krów i mleko od owiec wraz z tłuszczem jagniąt, barany odchowane w Baszanie, kozły razem z tłuszczem ziaren pszenicy, a piłeś z wybornej krwi winogron.
15 But Jeshurun [Upright one] grew fat, and kicked. You have grown fat. You have grown thick. You have become sleek. Then he abandoned God who made him, and rejected the Rock of his yishu'ah ·salvation·.
Lecz Jeszurun utył i wierzgał – otyłeś, obrosłeś w tłuszcz, zgrubiałeś; opuściłeś Boga, który cię uczynił, i lekceważyłeś Skałę swego zbawienia.
16 They moved him to jealousy with strange deities. They provoked him to anger with abominations.
Pobudzili go do zazdrości obcymi [bogami], rozdrażnili go obrzydliwościami.
17 They sacrificed to demons, not God, to deities that they didn’t know, to new deities that came up recently, which your fathers didn’t dread.
Składali ofiary demonom, a nie Bogu; nowym bogom, których nie znali, świeżo przybyłym, których się nie bali wasi ojcowie.
18 Of the Rock who became your father, you are unmindful, and have forgotten God who gave you birth.
O Skale, która cię spłodziła, zapomniałeś, i zapomniałeś Boga, swego Stwórcę.
19 Adonai saw and abhorred, because of the provocation of his sons and his daughters.
Gdy PAN to zobaczył, wzgardził nimi z powodu rozdrażnienia swoich synów i córek.
20 He said, “I will hide my face from them. I will see what their end will be; for they are a very perverse generation, children in whom is no faithfulness.
I powiedział: Zakryję przed nimi swoje oblicze, zobaczę, jaki będzie ich koniec. Są bowiem pokoleniem przewrotnym, synami, w których nie ma wiary.
21 They have moved me to jealousy with that which is not God. They have provoked me to anger with their vanities. I will provoke them to jealousy with those who are not a people. I will provoke them to anger with a foolish nation.
Oni mnie pobudzili do zazdrości tym, [co] nie jest Bogiem; rozdrażnili mnie swymi marnościami. Ja też pobudzę ich do zazdrości tymi, [którzy] nie są ludem, rozdrażnię ich przez głupi naród.
22 For a fire is kindled in my anger, that burns to the lowest Sheol ·Place of the dead·, devours the earth with its increase, and sets the foundations of the mountains on fire. (Sheol h7585)
Zapłonął bowiem ogień mojego gniewu i spłonie aż do głębin piekła, i pożre ziemię i jej plony, i wypali posady gór. (Sheol h7585)
23 “I will heap evils on them. I will spend my arrows on them.
Zgromadzę na nich nieszczęścia, zużyję na nich moje strzały.
24 They shall be wasted with hunger, and devoured with burning heat and bitter destruction. I will send the teeth of animals on them, with the venom of vipers that glide in the dust.
[Będą] wyczerpani z głodu i strawieni gorączką i gorzką zarazą. Wyślę na nich też zęby bestii, z jadem gadów ziemskich.
25 Outside the sword will bereave, and in the rooms, terror; on both young man and virgin, the nursing infant with the gray-haired man.
Na zewnątrz osieroci ich miecz, a w domach – strach, tak młodzieńca, jak i dziewicę, niemowlę i sędziwego.
26 I said that I would scatter them afar. I would make their memory to cease from among men;
Powiedziałem: Rozproszę ich po kątach, wymażę pamięć o nich wśród ludzi;
27 were it not that I feared the provocation of the enemy, lest their adversaries should judge wrongly, lest they should say, ‘Our hand is exalted, Adonai has not done all this.’”
Gdybym się nie obawiał pychy wroga, by ich wrogowie nie powstali i nie powiedzieli: Nasza wielka ręka, a nie PAN, uczyniła to wszystko.
28 For they are a nation void of counsel. There is no understanding in them.
Ten naród bowiem jest pozbawiony rady i nie ma rozumu.
29 Oh that they were wise, that they understood this, that they would consider their latter end!
Oby byli mądrzy, zrozumieliby to i zważaliby na swój koniec.
30 How could one chase a thousand, and two put ten thousand to flight, unless their Rock had sold them, and Adonai had delivered them up?
Jakże mógłby jeden gonić tysiąc i dwóch zmusić do ucieczki dziesięć tysięcy, gdyby ich Skała nie zaprzedała ich i PAN ich nie wydał?
31 For their rock is not as our Rock, even our enemies themselves concede.
Bo ich skała nie jest jak nasza Skała, nasi wrogowie [sami] są sędziami.
32 For their vine is of the vine of Sodom [Burning], of the fields of Gomorrah [Rebellious people, Tyrants]. Their grapes are poison grapes. Their clusters are bitter.
Ich winorośl bowiem pochodzi z winorośli Sodomy i z pól Gomory, ich grona to grona trujące, ich kiście są gorzkie.
33 Their wine is the poison of serpents, the cruel venom of asps.
Ich wino jest jadem smoków, okrutną trucizną żmij.
34 “Is not this laid up in store with me, sealed up among my treasures?
Czy to nie jest u mnie ukryte, zapieczętowane w moich skarbcach?
35 Vengeance and recompense is mine, at the time when their foot slides; for the day of their calamity is at hand. Their doom rushes at them.”
Do mnie należy zemsta i odpłata; ich noga poślizgnie się w [wyznaczonym] czasie. Bliski bowiem jest dzień ich klęski, a ich przyszłość spieszy się do nich.
36 For Adonai will judge his people, and have compassion on his servants, when he sees that their power is gone; that there is no one remaining, shut up or left at large.
PAN bowiem będzie sądzić swój lud, zlituje się nad swymi sługami, gdy zobaczy, że ich siła ustała i że nie ma ani niewolnika, ani wolnego.
37 He will say, “Where are their deities, the rock in which they took refuge;
I powie: Gdzie są ich bogowie? [Ta] skała, w której pokładali ufność?
38 which ate the fat of their sacrifices, and drank the wine of their drink offering? Let them rise up and help you! Let them be your protection.
Ci, co jadali tłuszcz ich ofiar i pili wino ich ofiar z płynów? Niech wstaną i wam pomogą, niech będą waszym schronieniem.
39 “See now that I myself am he. There is no elohim ·deity· with me. I kill and I make alive. I wound and I heal. There is no one who can deliver out of my hand.
Spójrzcie teraz, że to ja, tylko ja jestem, a nie ma innych bogów oprócz mnie. Ja zabijam i ożywiam, ja ranię i ja leczę, i nikt nie wyrwie z mojej ręki.
40 For I lift up my hand to heaven and declare, as I live forever,
Podnoszę bowiem swą rękę ku niebu i mówię: Ja żyję na wieki.
41 if I sharpen my glittering sword, my hand grasps it in judgment; I will take vengeance on my adversaries, and will repay those who hate me.
Jeśli zaostrzę swój błyszczący miecz i moja ręka chwyci sąd, dokonam zemsty na swoich wrogach i odpłacę tym, którzy mnie nienawidzą.
42 I will make my arrows drunk with blood. My sword shall devour flesh with the blood of the slain and the captives, from the head of the leaders of the enemy.”
Krwią upoję moje strzały, mój miecz naje się mięsa, krwią zabitych i pojmanych, jak tylko zacznę mścić się nad wrogami.
43 Rejoice, you nations, with his people, for he will avenge the blood of his servants. He will take vengeance on his adversaries, and will make atonement for his land and for his people.
Weselcie się, narody, z jego ludem, gdyż on pomści krew swoich sług i odpłaci zemstą swoim wrogom, a będzie łaskawy dla swej ziemi i swego ludu.
44 Moses [Drawn out] came and spoke all the words of this song in the ears of the people, he and Joshua [Salvation Yah] the son of Nun.
Przyszedł więc Mojżesz i powiedział wszystkie słowa tej pieśni do uszu tego ludu, on i Ozeasz, syn Nuna.
45 Moses [Drawn out] finished reciting all these words to all Israel [God prevails].
A [gdy] Mojżesz skończył mówić wszystkie te słowa do całego Izraela;
46 He said to them, “Set your heart to all the words which I testify to you today, which you shall enjoin your children to observe to do, all the words of this Torah ·Teaching·.
Powiedział do nich: Weźcie sobie do serca wszystkie te słowa, które wam dzisiaj oświadczam, byście przykazywali je waszym dzieciom, by pilnowały wypełnienia wszystkich słów tego prawa;
47 For it is no vain thing for you; because it is your life, and through this thing you shall prolong your days in the land, where you go over the Jordan [Descender] to possess it.”
Nie jest to bowiem dla was słowem pustym, gdyż jest waszym życiem. I dzięki niemu przedłużycie swoje dni na ziemi, do której się przeprawiacie przez Jordan, aby ją posiąść.
48 Adonai spoke to Moses [Drawn out] that same day, saying,
I tego samego dnia PAN powiedział do Mojżesza:
49 “Go up into this mountain of Abarim, to Mount Nebo, which is in the land of Moab [From father], that is across from Jericho [Fragrant, Moon]; and see the land of Canaan [Humbled], which I give to the children of Israel [God prevails] for a possession.
Wstąp na tę górę Abarim, na górę Nebo, która jest w ziemi Moabu naprzeciw Jerycha, i spójrz na ziemię Kanaan, którą daję synom Izraela w posiadanie.
50 Die on the mountain where you go up, and be gathered to your people, as Aaron [Light-bringer] your brother died on Mount Hor, and was gathered to his people;
I umrzesz na tej górze, na którą wstąpisz, i zostaniesz przyłączony do swego ludu, tak jak umarł twój brat Aaron na górze Hor i został przyłączony do swego ludu;
51 because you trespassed against me among the children of Israel [God prevails] at the waters of Meribah [Quarreling] of Kadesh, in the wilderness of Zin; because you didn’t uphold my holiness among the children of Israel [God prevails].
Za to, że wystąpiliście przeciwko mnie pośród synów Izraela przy wodach Meriba w Kadesz, na pustyni Syn, i nie poświęciliście mnie pośród synów Izraela.
52 For you shall see the land from a distance; but you shall not go there into the land which I give the children of Israel [God prevails].”
Przed sobą zobaczysz ziemię, lecz nie wejdziesz do tej ziemi, którą daję synom Izraela.
