Proverbs 17
1 Better is a dry morsel with quietness, than a house full of feasting with strife.
Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
2 A servant who deals wisely will rule over a son who causes shame, and shall have a part in the inheritance among the brothers.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
3 The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but Jehovah tests the hearts.
Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
4 An evildoer heeds wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.
Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
5 Whoever mocks the poor reproaches his Maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.
Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
6 Children's children are the crown of old men; the glory of children are their parents.
Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
7 Arrogant speech isn't fitting for a fool, much less do lying lips fit a prince.
Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
8 A bribe is a precious stone in the eyes of him who gives it; wherever he turns, he prospers.
Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
9 He who covers an offense promotes love; but he who repeats a matter separates best friends.
Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
10 A rebuke enters deeper into one who has understanding than a hundred lashes into a fool.
Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
11 An evil man seeks only rebellion; therefore a cruel messenger shall be sent against him.
Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
12 Let a bear robbed of her cubs meet a man, rather than a fool in his folly.
[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
13 Whoever rewards evil for good, evil shall not depart from his house.
Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
14 The beginning of strife is like breaching a dam, therefore stop contention before quarreling breaks out.
Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
15 He who justifies the wicked, and he who condemns the righteous, both of them alike are an abomination to Jehovah.
Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
16 Why is there money in the hand of a fool to buy wisdom, seeing he has no understanding?
Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
17 A friend loves at all times; and a brother is born for adversity.
Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
18 A man void of understanding strikes hands, and becomes collateral in the presence of his neighbor.
Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
19 He who loves disobedience loves strife. One who builds a high gate seeks destruction.
Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
20 One who has a perverse heart doesn't find prosperity, and one who has a deceitful tongue falls into trouble.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
21 He who becomes the father of a fool grieves. The father of a fool has no joy.
Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
22 A cheerful heart makes good medicine, but a crushed spirit dries up the bones.
Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
23 A wicked man receives a bribe in secret, to pervert the ways of justice.
Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
24 Wisdom is before the face of one who has understanding, but the eyes of a fool wander everywhere.
Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
25 A foolish son brings grief to his father, and bitterness to her who bore him.
Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
26 Also to punish the righteous is not good, nor to flog officials for their integrity.
Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
27 He who spares his words has knowledge. He who is even tempered is a man of understanding.
Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
28 Even a fool, when he keeps silent, is counted wise. When he shuts his lips, he is thought to be discerning.
Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
