Proverbs 20
1 Wine is a mocker, and beer is a brawler. Whoever is led astray by them is not wise.
Ang alak ay mangungutya at ang matapang na inumin ay basag-ulero; ang sinumang naliligaw sa pamamagitan ng pag-inom ay hindi matalino.
2 The terror of a king is like the roaring of a lion. He who provokes him to anger forfeits his own life.
Ang takot sa hari ay katulad ng takot sa batang leon na umaatungal; ang sinumang maging dahilan ng kaniyang galit ay itinatapon ang kaniyang buhay.
3 It is an honor for a person to keep away from strife, but every fool quarrels.
Isang karangalan para sa sinuman ang umiwas sa hindi pagkakasundo, ngunit ang bawat hangal ay sumasali sa isang pagtatalo.
4 The sluggard will not plow by reason of the winter; therefore he shall beg in harvest, and have nothing.
Ang taong tamad ay hindi nag-aararo sa taglagas; siya ay naghahanap ng isang bunga sa panahon ng tag-ani ngunit hindi magkakaroon nang anuman.
5 Counsel in the heart of man is like deep water; but a man of understanding will draw it out.
Ang mga layunin ng puso ng isang tao ay katulad ng malalim na tubig, ngunit ang isang taong may pang-unawa ay aalamin ito.
6 Many men claim to be men of unfailing love, but who can find a faithful man?
Maraming tao ang nagpapahayag na sila ay tapat, ngunit sino ang makakahanap ng isang taong matapat?
7 A righteous man walks in integrity; blessed are his children after him.
Ang taong gumagawa ng tama ay naglalakad sa kaniyang dangal, at ang kaniyang mga anak na lalaki na sumusunod sa kaniya ay masaya.
8 A king who sits on the throne of judgment scatters away all evil with his eyes.
Ang isang hari na nakaupo sa trono na ginagampanan ang mga tungkulin ng isang hukom ay pinipili sa kaniyang mga mata ang lahat ng masasama na nasa harapan niya.
9 Who can say, "I have made my heart pure. I am clean and without sin?"
Sino ang maaaring magsabi, “Pinapanatili kong malinis ang aking puso; Ako ay malaya mula sa aking kasalanan”?
10 Differing weights and differing measures, both of them alike are an abomination to the LORD.
Ang magkakaibang timbang at hindi pantay na mga sukat— parehong kinapopootan ang mga ito ni Yahweh.
11 Even a child makes himself known by his doings, whether his work is pure, and whether it is right.
Maging ang isang kabataan ay nakikilala sa kaniyang mga kilos, kung ang kaniyang pag-uugali ay dalisay at matuwid.
12 The hearing ear, and the seeing eye, The LORD has made even both of them.
Ang mga tainga na nakakarinig at ang mga mata na nakakakita— parehong ginawa ito ni Yahweh.
13 Do not love sleep, lest you come to poverty. Open your eyes, and you shall be satisfied with bread.
Huwag mahalin ang pagtulog o ikaw ay darating sa paghihirap; buksan mo ang iyong mga mata at ikaw ay magkakaroon ng maraming kakainin.
14 "It's no good, it's no good," says the buyer; but when he is gone his way, then he boasts.
'“Masama! Masama!” sabi ng mga bumibili, pero kapag umalis siya, siya ay nagmamayabang.
15 There is gold and abundance of rubies; but the lips of knowledge are a rare jewel.
Mayroong ginto at kasaganaan sa mamahaling mga bato, ngunit ang mga labi ng kaalaman ay isang mamahaling hiyas.
16 Take the garment of one who puts up collateral for a stranger; and hold him in pledge for a wayward woman.
Ang sinumang nagbibigay ng kasiguruhan para sa utang ng iba, kuhanan mo ng damit bilang sangla.
17 Fraudulent food is sweet to a man, but afterwards his mouth is filled with gravel.
Ang tinapay na nakamit sa pamamagitan ng panlilinlang ay matamis sa panlasa, ngunit pagkatapos ang kaniyang bibig ay mapupuno ng graba.
18 Plans are established by advice; by wise guidance you wage war.
Ang mga plano ay pinagtitibay sa pamamagitan ng payo, at sa marunong na patnubay lamang ay dapat kang makipaglaban.
19 He who goes about as a tale-bearer reveals secrets; therefore do not keep company with him who opens wide his lips.
Ang tsismis ay nagbubunyag ng mga lihim, at kaya hindi ka dapat makisama sa mga taong nagsasalita ng sobra.
20 Whoever curses his father or his mother, his lamp shall be put out in blackness of darkness.
Kapag isinusumpa ng isang tao ang kaniyang ama o kaniyang ina, ang kaniyang ilawan ay papatayin sa kalagitnaan ng kadiliman.
21 An inheritance quickly gained at the beginning, won't be blessed in the end.
Ang isang mana na madaling nakamit sa simula ay gagawa ng mas kaunting kabutihan sa bandang huli.
22 Do not say, "I will pay back evil." Wait for the LORD, and he will save you.
Huwag sabihing, “Gagantihan kita para sa pagkakamaling ito!” Hintayin si Yahweh at siya ang sasagip sa iyo.
23 The LORD detests differing weights, and dishonest scales are no good.
Kinamumuhian ni Yahweh ang mga hindi parehas na timbang, at ang hindi tapat na mga timbangan ay hindi mabuti.
24 A man's steps are from the LORD; how then can man understand his way?
Ang mga hakbang ng isang tao ay pinapatnubayan ni Yahweh; paano niya mauunawaan ang kaniyang paraan kung gayon?
25 It is a snare to a man to make a rash dedication, then later to consider his vows.
Isang patibong para sa isang tao ang pagsasabi nang padalus-dalos, “Ang bagay na ito ay banal,” at iniisip lamang ang kahulugan pagkatapos niyang masabi ang kaniyang panata.
26 A wise king winnows out the wicked, and drives the threshing wheel over them.
Ang marunong na hari ay inihihiwalay ang masama, at pagkatapos sinasagasaan ng panggiik na kariton sa ibabaw nila.
27 The spirit of man is the LORD's lamp, searching all his innermost parts.
Ang espiritu ng isang tao ay ang ilawan ni Yahweh, hinahanap ang lahat ng kaniyang kaloob-loobang mga bahagi.
28 Love and faithfulness keep the king safe. His throne is sustained by love.
Ang tipan ng katapatan at pagtitiwala ay nangangalaga sa hari; ang kaniyang trono ay iniingatan sa pamamagitan ng pag-ibig.
29 The glory of young men is their strength. The splendor of old men is their gray hair.
Ang dangal ng mga kabataang lalaki ay ang kanilang kalakasan, at ang karangyaan ng matatanda ay ang kanilang mga uban.
30 Wounding blows cleanse away evil, and beatings purge the innermost parts.
Ang mga hampas na sumusugat, nililinis ang kasamaan, at ang mga palo ay nililinis ang mga kaloob-loobang mga bahagi.
