Proverbs 30
1 Words of Agur, son of Jakeh, the burden, a declaration of the man to Ithiel—to Ithiel and Ucal: I have wearied myself [for] God, I have wearied myself [for] God, and am consumed.
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 For I am more brutish than anyone, And do not have the understanding of a man.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 Nor have I learned wisdom, Yet I know the knowledge of the Holy Ones.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who went up to the heavens, and comes down? Who has gathered the wind in His fists? Who has bound waters in a garment? Who established all ends of the earth? What [is] His Name? And what [is] His Son’s Name? Surely you know!
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 Every saying of God [is] tried, He [is] a shield to those trusting in Him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Do not add to His words, lest He reason with you, And you have been found false.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Two things I have asked from You, Do not withhold from me before I die.
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Put vanity and a lying word far from me, Do not give poverty or wealth to me, Cause me to eat the bread of my portion,
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 Lest I become satiated, and have denied, And have said, “Who [is] YHWH?” And lest I am poor, and have stolen, And have laid hold of the Name of my God.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Do not accuse a servant to his lord, Lest he disapprove of you, and you are found guilty.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 A generation lightly esteems their father, And does not bless their mother.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 A generation—pure in their own eyes, But not washed from their own filth.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 A generation—how high are their eyes, Indeed, their eyelids are lifted up.
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 A generation—their teeth [are] swords, And their jaw-teeth [are] knives, To consume the poor from earth, And the needy from [among] men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 To the leech [are] two daughters—Give! Give! Behold, three things are not satisfied, Four have not said “Sufficiency”;
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 Sheol, and a restrained womb, Earth—it [is] not satisfied [with] water, And fire—it has not said, “Sufficiency,” (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 An eye that mocks at a father, And despises to obey a mother, Ravens of the valley dig it out, And young eagles eat it.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 Three things have been too wonderful for me, Indeed, four that I have not known:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 The way of the eagle in the heavens, The way of a serpent on a rock, The way of a ship in the heart of the sea, And the way of a man in youth.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 So—the way of an adulterous woman, She has eaten and has wiped her mouth, And has said, “I have not done iniquity.”
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 For three things has earth been troubled, And for four—it is not able to bear:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 For a servant when he reigns, And a fool when he is satisfied with bread,
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 For a hated one when she rules, And a maidservant when she succeeds her mistress.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 Four [are] little ones of earth, And they are made wiser than the wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 The ants [are] a people not strong, And they prepare their food in summer,
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 hyraxes [are] a people not strong, And they place their house in a rock,
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 There is no king to the locust, And it goes out—each one shouting,
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 A spider with two hands takes hold, And is in the palaces of a king.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 There are three going well, Indeed, four are good in going:
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 An old lion—mighty among beasts, That does not turn back from the face of any,
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 A girt one of the loins, Also a male goat, And a king—troops with him.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 If you have been foolish in lifting yourself up, And if you have devised evil—hand to mouth!
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 For the churning of milk brings out butter, And the wringing of the nose brings out blood, And the forcing of anger brings out strife!
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
