Proverbs 3
1 My son, forget not my teaching, and let thy heart keep my commandments;
Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
2 For length of days, and years of life, and peace, will they increase unto thee.
Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
3 Let kindness and truth not forsake thee; bind them about thy throat; write them upon the table of thy heart:
Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
4 So shalt thou find grace and good favor in the eyes of God and man.
Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
5 Trust in the Lord with all thy heart: and upon thy own understanding do not rely.
Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
6 In all thy ways acknowledge him, and he will make level thy paths.
Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
7 Be not wise in thy own eyes: fear the Lord, and depart from evil.
Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
8 It will be healing to thy body, and marrow to thy bones.
[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
9 Honor the Lord with thy wealth, and with the first-fruits of all thy products:
Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
10 So shall thy storehouses be filled with plenty, and with new wine shall thy presses overflow.
A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
11 The correction of the Lord, my son, do not despise; and feel no loathing for his admonition;
Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
12 Because whomever the Lord loveth he admonisheth; and as a father who delighteth in [his] son.
Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
13 Happy the man that hath found wisdom, and the man that acquireth understanding.
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
14 For the obtaining of her is better than the obtaining of silver, and better than fine gold is her product.
Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
15 She is more precious than pearls; and all the things thou valuest are not equal unto her.
Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
16 Length of days is in her right hand: in her left are riches and honor.
Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
17 Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.
Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
18 A tree of life is she to those that lay hold on her: and every one that firmly graspeth her will be made happy.
Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
19 The Lord hath through wisdom founded the earth: he hath established the heavens through understanding.
PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
20 By his knowledge were the depths split open, and the skies drop down the dew.
Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
21 My son, let them not be removed from thy eyes; keep [before thee] sound wisdom and discretion:
Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 And they will be life unto thy soul, and grace to thy throat.
A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
23 Then wilt thou walk in safety on thy way, and thy foot will not strike [against aught]:
Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
24 When thou layest thyself down, thou shalt feel no dread; and as thou liest down, thy sleep shall be pleasant.
Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
25 Thou needest not to be afraid of sudden dread, neither of the [unlooked-for] tempest over the wicked, when it cometh.
Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
26 For the Lord will be thy confidence, and he will guard thy foot from being caught.
PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
27 Withhold not a benefit from him who is deserving it, when it is in the power of thy hand to do it.
Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
28 Say not unto thy neighbor, Go, and return, and tomorrow will I give: when thou hast it by thee.
Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
29 Contrive not against thy neighbor any evil, when he dwelleth in safety with thee.
Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
30 Quarrel not with any man without cause, if he have done thee no harm.
Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
31 Envy not the man of violence, and choose none of his ways.
Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
32 For the froward is an abomination to the Lord; but with the upright is his good-will.
Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
33 The curse of the Lord is in the house of the wicked; but the habitation of the righteous will he bless.
Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
34 If [it concern] the scornful he will himself render them a scorn; but unto the lowly doth he give grace.
On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
35 The wise shall inherit glory; but fools shall obtain disgrace as their portion.
Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
