Proverbs 3
1 [My] son, forget not my laws; but let your heart keep my words:
Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
2 for length of existence, and years of life, and peace, shall they add to you.
Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
3 Let not mercy and truth forsake you; but bind them about your neck:
Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
4 so shall you find favor: and do you provide things honest in the sight of the Lord, and of men.
Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
5 Trust in God with all your heart; and be not exalted in your own wisdom.
Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
6 In all your ways acquaint yourself with her, that she may rightly direct your paths.
Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
7 Be not wise in your own conceit; but fear God, and depart from all evil.
Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
8 Then shall there be health to your body, and good keeping to your bones.
[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
9 Honor the Lord with your just labors, and give him the first of your fruits of righteousness:
Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
10 that your storehouses may be completely filled with corn, and that your presses may burst forth with wine.
A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
11 [My] son, despise not the chastening of the Lord; nor faint when you are rebuked of him:
Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
12 for whom the Lord loves, he rebukes, and scourges every son whom he receives.
Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
13 Blessed is the man who has found wisdom, and the mortal who knows prudence.
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
14 For it is better to traffic for her, than for treasures of gold and silver.
Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
15 And she is more valuable than precious stones: no evil thing shall resist her: she is well known to all that approach her, and no precious thing is equal to her in value.
Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
16 For length of existence and years of life are in her right hand; and in her left hand are wealth and glory: out of her mouth proceeds righteousness, and she carries law and mercy upon her tongue.
Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
17 Her ways are good ways, and all her paths are peaceful.
Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
18 She is a tree of life to all that lay hold upon her; and she is [a] secure [help] to all that stay themselves on her, as on the Lord.
Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
19 God by wisdom founded the earth, and by prudence he prepared the heavens.
PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
20 By understanding were the depths broken up, and the clouds dropped water.
Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
21 [My] son, let [them] not pass from [you], but keep my counsel and understanding:
Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 that your soul may live, and that there may be grace round your neck; and it shall be health to your flesh, and safety to your bones:
A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
23 that you may go confidently in peace in all your ways, and that your foot may not stumble.
Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
24 For if you rest, you shall be undismayed; and if you sleep, you shall slumber sweetly.
Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
25 And you shall not be afraid of alarm coming upon you, neither of approaching attacks of ungodly men.
Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
26 For the Lord shall be over all your ways, and shall establish your foot that you be not moved.
PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
27 Forbear not to do good to the poor, whenever your hand may have [power] to help [him].
Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
28 Say not, Come back another time, to-morrow I will give; while you are able to do [him] good: for you know not what the next day will bring forth.
Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
29 Devise not evil against your friend, living near you and trusting in you.
Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
30 Be not ready to quarrel with a man without a cause, lest he do you some harm.
Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
31 Procure not the reproaches of bad men, neither do you covet their ways.
Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
32 For every transgressor is unclean before the Lord; neither does he sit among the righteous.
Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
33 The curse of God is in the houses of the ungodly; but the habitations of the just are blessed.
Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
34 The Lord resists the proud; but he gives grace to the humble.
On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
35 The wise shall inherit glory; but the ungodly have exalted [their own] dishonor.
Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
