Proverbs 25

1 These are the miscellaneous instructions of Solomon, which the friends of Ezekias king of Judea copied out.

۱ اینها نیز از امثال سلیمان است که مردان حزقیا، پادشاه یهودا آنها را نقل نمودند.

2 The glory of God conceals a matter: but the glory of a king honors business.

۲ مخفی داشتن امر جلال خدا است، و تفحص نمودن امر جلال پادشاهان است.

3 Heaven is high, and earth is deep, and a king's heart is unsearchable.

۳ آسمان را در بلندیش و زمین را در عمقش، ودل پادشاهان را تفتیش نتوان نمود.

4 Beat the drossy silver, and it shall be made entirely pure.

۴ درد را از نقره دور کن، تا ظرفی برای زرگربیرون آید.

5 Slay the ungodly from before the king, and his throne shall prosper in righteousness.

۵ شریران را از حضور پادشاه دور کن، تاکرسی او در عدالت پایدار بماند.

6 Be not boastful in the presence of the king, and remain not in the places of princes;

۶ در حضور پادشاه خویشتن را برمیفراز، و درجای بزرگان مایست،

7 for [it is] better for you that it should be said, Come up to me, than that [one] should humble you in the presence of the prince; speak of that which your eyes have seen.

۷ زیرا بهتر است تو را گفته شود که اینجا بالابیا، از آنکه به حضور سروری که چشمانت او رادیده است تو را پایین برند.

8 Get not suddenly into a quarrel, lest you repent at last.

۸ برای نزاع به تعجیل بیرون مرو، مبادا درآخرش چون همسایه ات تو را خجل سازد، ندانی که چه باید کرد.

9 Whenever your friend shall reproach you, retreat backward, despise [him] not;

۹ دعوی خود را با همسایه ات بکن، اما رازدیگری را فاش مساز،

10 lest your friend continue to reproach you, so your quarrel and enmity shall not depart, but shall be to you like death. Favour and friendship set [a man] free, which do you keep for yourself, lest you be made liable to reproach; but take heed to your ways peaceably.

۱۰ مبادا هر‌که بشنود تو را ملامت کند، وبدنامی تو رفع نشود.

11 [As] a golden apple in a necklace of sardius, so [is it] to speak a [wise] word.

۱۱ سخنی که در محلش گفته شود، مثل سیبهای طلا در مرصعکاری نقره است.

12 In an ear-ring of gold a precious sardius is also set; [so is] a wise word to an obedient ear.

۱۲ مودب حکیم برای گوش شنوا، مثل حلقه طلا و زیور زر خالص است.

13 As a fall of snow in the time of harvest is good against heat, so a faithful messenger [refreshes] those that send him; for he helps the souls of his employers.

۱۳ رسول امین برای فرستندگان خود، چون خنکی یخ در موسم حصاد می‌باشد، زیرا که جان آقایان خود را تازه می‌کند.

14 As winds and clouds and rains are most evident [objects], so is he that boasts of a false gift.

۱۴ کسی‌که از بخششهای فریبنده خود فخرمی کند، مثل ابرها و باد بی‌باران است.

15 In longsuffering is prosperity to kings, and a soft tongue breaks the bones.

۱۵ با تحمل داور را به رای خود توان آورد، وزبان ملایم، استخوان را می‌شکند.

16 Having found honey, eat [only] what is enough, lest haply you be filled, and vomit it up.

۱۶ اگر عسل یافتی بقدر کفایت بخور، مبادا ازآن پر شده، قی کنی.

17 Enter sparingly into your friend's house, lest he be satiated with your company, and hate you.

۱۷ پای خود را از زیاد رفتن به خانه همسایه ات باز دار، مبادا از تو سیر شده، از تونفرت نماید.

18 [As] a club, and a dagger, and a pointed arrow, so also is a man who bears false witness against his friend.

۱۸ کسی‌که درباره همسایه خود شهادت دروغ دهد، مثل تبرزین و شمشیر و تیر تیز است.

19 The way of the wicked and the foot of the transgressor shall perish in an evil day.

۱۹ اعتماد بر خیانتکار در روز تنگی، مثل دندان کرم زده و پای مرتعش می‌باشد.

20 As vinegar is bad for a sore, so trouble befalling the body afflicts the heart. As a moth in a garment, and a worm in wood, so the grief of a man hurts the heart.

۲۰ سراییدن سرودها برای دلتنگ، مثل کندن جامه در وقت سرما و ریختن سرکه بر شوره است.

21 If your enemy hunger, feed him; if he thirst, give him drink;

۲۱ اگر دشمن تو گرسنه باشد او را نان بخوران، و اگر تشنه باشد او را آب بنوشان،

22 for so doing you shall heap coals of fire upon his head, and the Lord shall reward you [with] good.

۲۲ زیرا اخگرها بر سرش خواهی انباشت، وخداوند تو را پاداش خواهد داد.

23 The north wind raises clouds; so an impudent face provokes the tongue.

۲۳ چنانکه باد شمال باران می‌آورد، همچنان زبان غیبتگو چهره را خشمناک می‌سازد.

24 [It is] better to dwell on a corner of the roof, than with a railing woman in an open house.

۲۴ ساکن بودن در گوشه پشت بام بهتر است ازبودن با زن جنگجو در خانه مشترک.

25 As cold water is agreeable to a thirsting soul, so is a good message from a land far off.

۲۵ خبر خوش از ولایت دور، مثل آب سردبرای جان تشنه است.

26 As if one should stop a well, and corrupt a spring of water, so [is it] unseemly for a righteous man to fall before an ungodly man.

۲۶ مرد عادل که پیش شریر خم شود، مثل چشمه گل آلود و منبع فاسد است.

27 [It is] not good to eat much honey; but it is right to honor venerable sayings.

۲۷ زیاد عسل خوردن خوب نیست، همچنان طلبیدن جلال خود جلال نیست.

28 As a city whose walls are broken down, and which is unfortified, so is a man who does anything without counsel.

۲۸ کسی‌که بر روح خود تسلط ندارد، مثل شهر منهدم و بی‌حصار است.