Proverbs 17
1 BETTER is a dry morsel, and quietness therewith, than an house full of sacrifices with strife.
Lepszy [jest] kęs suchego [chleba], a przy tym spokój, niż dom pełen bydła ofiarnego z kłótnią.
2 A wise servant shall have rule over a son that causeth shame, and shall have part of the inheritance among the brethren.
Sługa roztropny będzie panował nad synem, który przynosi hańbę, i wraz z [jego] braćmi będzie miał udział w dziedzictwie.
3 The fining pot is for silver, and the furnace for gold: but the Lord trieth the hearts.
Tygiel dla srebra, piec dla złota, ale serca bada PAN.
4 A wicked doer giveth heed to false lips; and a liar giveth ear to a naughty tongue.
Zły zważa na wargi fałszywe, a kłamca słucha przewrotnego języka.
5 Whoso mocketh the poor reproacheth his Maker: and he that is glad at calamities shall not be unpunished.
Kto naśmiewa się z ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a kto się cieszy z nieszczęścia, nie uniknie kary.
6 Children’s children are the crown of old men; and the glory of children are their fathers.
Koroną starców są synowie synów, a chlubą synów są ich ojcowie.
7 Excellent speech becometh not a fool: much less do lying lips a prince.
Poważna mowa nie przystoi głupiemu, tym mniej kłamliwe usta dostojnikowi.
8 A gift is as a precious stone in the eyes of him that hath it: whithersoever it turneth, it prospereth.
Dar jest [jak] drogocenny kamień w oczach tego, kto go posiada; gdziekolwiek [z nim] zmierza, ma powodzenie.
9 He that covereth a transgression seeketh love; but he that repeateth a matter separateth very friends.
Kto kryje grzech, szuka miłości, a kto wyjawia sprawę, rozdziela przyjaciół.
10 A reproof entereth more into a wise man than an hundred stripes into a fool.
Nagana lepiej działa na rozumnego niż sto razów na głupiego.
11 An evil man seeketh only rebellion: therefore a cruel messenger shall be sent against him.
Zły szuka jedynie buntu; dlatego zostanie wysłany przeciw niemu okrutny posłaniec.
12 Let a bear robbed of her whelps meet a man, rather than a fool in his folly.
[Lepiej] człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą, której zabrano młode, niż z głupim w jego głupocie.
13 Whoso rewardeth evil for good, evil shall not depart from his house.
Kto odpłaca złem za dobro, temu zło z domu nie ustąpi.
14 The beginning of strife is as when one letteth out water: therefore leave off contention, before it be meddled with.
Kto zaczyna kłótnię, [jest jak] ten, co puszcza wodę; [dlatego] zaniechaj sporu, zanim wybuchnie.
15 He that justifieth the wicked, and he that condemneth the just, even they both are abomination to the Lord.
Kto usprawiedliwia niegodziwego i kto potępia sprawiedliwego, obaj budzą odrazę w PANU.
16 Wherefore is there a price in the hand of a fool to get wisdom, seeing he hath no heart to it?
Na cóż w ręku głupiego pieniądze, by zdobyć mądrość, [skoro] nie ma rozumu?
17 A friend loveth at all times, and a brother is born for adversity.
Przyjaciel kocha w każdym czasie, a brat rodzi się w nieszczęściu.
18 A man void of understanding striketh hands, and becometh surety in the presence of his friend.
Nierozumny człowiek daje porękę i ręczy na oczach przyjaciela.
19 He loveth transgression that loveth strife: and he that exalteth his gate seeketh destruction.
Kto kocha grzech, kocha spór, a kto podwyższa swoją bramę, szuka zagłady.
20 He that hath a froward heart findeth no good: and he that hath a perverse tongue falleth into mischief.
Przewrotny w sercu nie znajduje dobra, a kto ma przewrotny język, wpadnie w zło.
21 He that begetteth a fool doeth it to his sorrow: and the father of a fool hath no joy.
Kto spłodzi głupca, [zrobi to] na swój smutek, a ojciec głupiego nie doznaje radości.
22 A merry heart doeth good like a medicine: but a broken spirit drieth the bones.
Wesołe serce działa dobrze [jak] lekarstwo, a przygnębiony duch wysusza kości.
23 A wicked man taketh a gift out of the bosom to pervert the ways of judgment.
Niegodziwy bierze dar z zanadrza, aby wypaczać ścieżki sądu.
24 Wisdom is before him that hath understanding; but the eyes of a fool are in the ends of the earth.
Mądrość [jest] przed obliczem rozumnego, a oczy głupca są aż na krańcu ziemi.
25 A foolish son is a grief to his father, and bitterness to her that bare him.
Głupi syn jest zmartwieniem dla ojca i goryczą dla rodzicielki.
26 Also to punish the just is not good, nor to strike princes for equity.
Zaprawdę to niedobrze wymierzyć karę sprawiedliwemu ani bić władców za prawość.
27 He that hath knowledge spareth his words: and a man of understanding is of an excellent spirit.
Kto ma wiedzę, powściąga swoje słowa, człowiek roztropny [jest] zacnego ducha.
28 Even a fool, when he holdeth his peace, is counted wise: and he that shutteth his lips is esteemed a man of understanding.
Nawet głupi, gdy milczy, uchodzi za mądrego, [a] kto zamyka swoje wargi – za rozumnego.
