Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel;
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 To know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding;
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 To receive the instruction of wisdom, justice, and judgment, and equity;
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 To give subtlety to the simple, to the young man knowledge and discretion.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 A wise man will hear, and will increase learning; and a man of understanding shall attain to wise counsels:
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 To understand a proverb, and the interpretation; the words of the wise, and their dark sayings.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge: but fools despise wisdom and instruction.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 My son, hear the instruction of your father, and forsake not the law of your mother:
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 For they shall be an ornament of grace to your head, and chains about your neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners entice you, consent you not.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk privately for the innocent without cause:
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 Let us swallow them up alive as the grave; and whole, as those that go down into the pit: (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Cast in your lot among us; let us all have one purse:
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 My son, walk not you in the way with them; refrain your foot from their path:
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For their feet run to evil, and make haste to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 Surely in vain the net is spread in the sight of any bird.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 And they lay wait for their own blood; they lurk privately for their own lives.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So are the ways of every one that is greedy of gain; which takes away the life of the owners thereof.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom cries without; she utters her voice in the streets:
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 She cries in the chief place of concourse, in the openings of the gates: in the city she utters her words, saying,
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 How long, you simple ones, will you love simplicity? and the scorners delight in their scorning, and fools hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Turn you at my reproof: behold, I will pour out my spirit to you, I will make known my words to you.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Because I have called, and you refused; I have stretched out my hand, and no man regarded;
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 But you have set at nothing all my counsel, and would none of my reproof:
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 I also will laugh at your calamity; I will mock when your fear comes;
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 When your fear comes as desolation, and your destruction comes as a whirlwind; when distress and anguish comes on you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Then shall they call on me, but I will not answer; they shall seek me early, but they shall not find me:
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD:
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 They would none of my counsel: they despised all my reproof.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of fools shall destroy them.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But whoever listens to me shall dwell safely, and shall be quiet from fear of evil.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
