Proverbs 23
1 When thou sittest to eat with a ruler, consider well him that is before thee;
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 And put a knife to thy throat, if thou be a man given to appetite.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Be not desirous of his dainties; seeing they are deceitful food.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Weary not thyself to be rich; cease from thine own wisdom.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Wilt thou set thine eyes upon it? it is gone; for riches certainly make themselves wings, like an eagle that flieth toward heaven.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, neither desire thou his dainties;
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For as one that hath reckoned within himself, so is he: 'Eat and drink', saith he to thee; but his heart is not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, and lose thy sweet words.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Speak not in the ears of a fool; for he will despise the wisdom of thy words.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remove not the ancient landmark; and enter not into the fields of the fatherless;
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 For their Redeemer is strong; He will plead their cause with thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Apply thy heart unto instruction, and thine ears to the words of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not correction from the child; for though thou beat him with the rod, he will not die.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My son, if thy heart be wise, my heart will be glad, even mine;
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 Yea, my reins will rejoice, when thy lips speak right things.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thy heart envy sinners, but be in the fear of the LORD all the day;
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For surely there is a future; and thy hope shall not be cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 Hear thou, my son, and be wise, and guide thy heart in the way.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Be not among winebibbers; among gluttonous eaters of flesh;
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For the drunkard and the glutton shall come to poverty; and drowsiness shall clothe a man with rags.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Hearken unto thy father that begot thee, and despise not thy mother when she is old.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Buy the truth, and sell it not; also wisdom, and instruction, and understanding.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of the righteous will greatly rejoice; and he that begetteth a wise child will have joy of him.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Let thy father and thy mother be glad, and let her that bore thee rejoice.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 My son, give me thy heart, and let thine eyes observe my ways.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a harlot is a deep ditch; and an alien woman is a narrow pit.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 She also lieth in wait as a robber, and increaseth the faithless among men.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 Who crieth: 'Woe'? who: 'Alas'? who hath contentions? who hath raving? who hath wounds without cause? who hath redness of eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 They that tarry long at the wine; they that go to try mixed wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Look not thou upon the wine when it is red, when it giveth its colour in the cup, when it glideth down smoothly;
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 At the last it biteth like a serpent, and stingeth like a basilisk.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thine eyes shall behold strange things, and thy heart shall utter confused things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, or as he that lieth upon the top of a mast.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 'They have struck me, and I felt it not, they have beaten me, and I knew it not; when shall I awake? I will seek it yet again.'
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
