Proverbs 8
1 Doth not wisedome crie? and vnderstanding vtter her voyce?
Hindi ba nananawagan ang Karunungan? Hindi ba itinataas ng Pang-unawa ang kaniyang tinig?
2 She standeth in the top of the high places by the way in the place of the paths.
Sa mga taluktok ng bundok sa tabi ng daan, sa mga daang nagsasalubong, ang Karunungan ay naninindigan.
3 She cryeth besides the gates before the citie at the entrie of the doores,
Sa tabi ng mga pasukan sa lungsod, malapit sa tarangkahan ng mga lungsod, siya ay nananawagan.
4 O men, I call vnto you, and vtter my voyce to the children of men.
Mga mamamayan, tinatawag ko kayo at itinataas ko ang aking tinig sa mga anak ng sangkatauhan.
5 O ye foolish men, vnderstand wisedome, and ye, O fooles, be wise in heart.
Kayong mga hindi naturuan, dapat ninyong maintindihan ang katalinuhan at kayong kinasusuklaman ang kaalaman, kayo ay dapat magkaroon ng isang maunawaing puso.
6 Giue eare, for I will speake of excellent things, and the opening of my lippes, shall teache things that be right.
Makinig kayo at magsasalita ako ng mga mararangal na bagay at kapag bumuka ang aking mga bibig ay sasabihin ko kung ano ang tama—
7 For my mouth shall speake the trueth, and my lippes abhorre wickednesse.
dahil ang aking bibig ay nagsasalita kung ano ang mapagkakatiwalan, at ang aking mga labi ay napopoot sa kasamaan.
8 All the wordes of my mouth are righteous: there is no lewdenes, nor frowardnesse in them.
Lahat ng mga salita sa aking bibig ay makatarungan; walang baluktot at nakaliligaw sa kanila.
9 They are all plaine to him that will vnderstande, and streight to them that woulde finde knowledge.
Ang lahat ng aking mga salita ay matuwid para sa nakakaunawa; ang mga salita ko ay matuwid sa mga nakatatagpo ng kaalaman.
10 Receiue mine instruction, and not siluer, and knowledge rather then fine golde.
Piliin ninyo ang aking katuruan kaysa sa pilak at kaalaman kaysa purong ginto.
11 For wisdome is better then precious stones: and all pleasures are not to be compared vnto her.
Dahil ako, ang Karunungan, ay mas mabuti kaysa sa mga hiyas; wala sa inyong ninanais ang maaaring maihalintulad sa akin.
12 I wisdome dwell with prudence, and I find foorth knowledge and counsels.
Ako, ang Karunungan, ay namumuhay nang may Kabaitan, at aking taglay ang kaalaman at kahinahunan.
13 The feare of the Lord is to hate euill as pride, and arrogancie, and the euill way: and a mouth that speaketh lewde things, I doe hate.
Ang pagkatakot kay Yahweh ay para kapootan ang kasamaan — kinapopootan ko ang pagmamataas at kayabangan, ang masamang paraan, at malaswang pananalita — kinapopootan ko sila.
14 I haue counsell and wisedome: I am vnderstanding, and I haue strength.
Mayroon akong mabuting payo at maayos na karunungan; mayroon akong mahusay na pananaw, at taglay ko ang kalakasan.
15 By me, Kings reigne, and princes decree iustice.
Sa pamamagitan ko, ang mga hari ay naghahari—pati na taong mararangal, at lahat ng mga namumuno ng makatarungan.
16 By me princes rule and the nobles, and all the iudges of the earth.
Sa pamamagitan ko, ang mga prinsipe ay naghahari at ang mga mararangal at lahat ng namamahala nang may katarungan.
17 I loue them that loue me: and they that seeke me earely, shall finde me.
Mahal ko silang mga nagmamahal sa akin, at silang mga masisipag na humahanap sa akin ay matatagpuan ako.
18 Riches and honour are with me: euen durable riches and righteousnesse.
Nasa akin ang mga kasaganaan at karangalan, walang maliw na kayamanan at katuwiran.
19 My fruite is better then golde, euen then fine golde, and my reuenues better then fine siluer.
Ang aking bunga ay mas mabuti pa kaysa ginto, mas mabuti pa kahit sa pinong ginto; ang aking ibinibigay ay mas mabuti pa sa purong pilak.
20 I cause to walke in the way of righteousnes, and in the middes of the paths of iudgement,
Lumalakad ako sa daan na matuwid, sa mga landas na patungo sa katarungan,
21 That I may cause them that loue me, to inherite substance, and I will fill their treasures.
para makapagbigay ako ng pamana sa mga nagmamahal sa akin at punuin ang kanilang mga imbakan ng yaman.
22 The Lord hath possessed me in the beginning of his way: I was before his workes of olde.
Nilikha ako ni Yahweh mula pa noong pasimula — ang una sa kaniyang mga ginawa noong unang panahon.
23 I was set vp from euerlasting, from the beginning and before the earth.
Mula pa noong unang panahon, inilagay na ako sa pagkalalagyan—mula ng una, mula pa sa pasimula ng mundo.
24 When there were no depths, was I begotten, when there were no fountaines abounding with water.
Bago pa magkaroon ng mga karagatan, ako ay isinilang na—bago pa magkaroon ng mga bukal na may masaganang tubig, bago pa ilagay ang mga bundok,
25 Before the mountaines were setled: and before the hilles, was I begotten.
at bago pa ang mga burol, ako ay ipinanganak na.
26 He had not yet made the earth, nor the open places, nor the height of the dust in the worlde.
Ipinanganak na ako bago pa likhain ni Yahweh ang lupa o mga bukirin, o kahit ang unang alikabok sa mundo.
27 When hee prepared the heauens, I was there, when he set the compasse vpon the deepe.
Naroon na ako nang naitatag niya ang kalangitan, nang kaniyang ginuhit ang hangganan sa ibabaw ng kailaliman.
28 When he established the cloudes aboue, when he confirmed the fountaines of the deepe,
Naroon na ako nang naitatag niya ang mga kalangitan sa itaas at nang ginawa niya ang mga bukal sa kalaliman.
29 When he gaue his decree to the Sea, that the waters shoulde not passe his commandement: when he appointed the foundations of the earth,
Naroon na ako nang ginawa niya ang hangganan para sa dagat, kaya ang katubigan ay hindi kumalat lagpas kung saan niya iniutos, at kung saan niya inutos ilagay ang mga pundasyon ng lupa.
30 Then was I with him as a nourisher, and I was dayly his delight reioycing alway before him,
Ako ay nasa tabi niya, bilang isang dalubhasang manggagawa, at ako ang kanyang kasiyahan sa araw araw, laging nagagalak sa harap niya.
31 And tooke my solace in the compasse of his earth: and my delite is with the children of men.
Nagagalak ako sa kanyang buong daigdig, at ang kasiyahan ko ay nasa sangkatauhan.
32 Therefore nowe hearken, O children, vnto me: for blessed are they that keepe my wayes.
At ngayon, aking mga anak na lalaki, makinig kayo sa akin, dahil silang mga nananatili sa aking mga pamamaraan ay magiging masaya.
33 Heare instruction, and be ye wise, and refuse it not:
Makinig kayo sa aking katuruan at maging marunong; huwag kaligtaan ito.
34 blessed is the man that heareth mee, watching dayly at my gates, and giuing attendance at the postes of my doores.
Ang siyang nakikinig sa akin ay magiging masaya — nagmamasid bawat araw sa aking mga tarangkahan, naghihintay sa akin sa tabi ng mga pintuan ng aking tahanan.
35 For he that findeth me, findeth life, and shall obteine fauour of the Lord.
Dahil ang sinumang nakakatagpo sa akin ay nakakatagpo ng buhay, at matatagpuan niya ang kagandahang loob ni Yahweh.
36 But he that sinneth against me, hurteth his owne soule: and all that hate me, loue death.
Pero siya na nabibigong matagpuan ako ay pinapahamak ang kaniyang sarili; ang lahat ng namumuhi sa akin ay umiibig sa kamatayan.”
