Proverbs 23
1 When thou sittest to eate with a ruler, consider diligently what is before thee,
Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;
2 And put the knife to thy throte, if thou be a man giuen to the appetite.
I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.
3 Be not desirous of his deintie meates: for it is a deceiuable meate.
Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.
4 Trauaile not too much to be rich: but cease from thy wisdome.
Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.
5 Wilt thou cast thine eyes vpon it, which is nothing? for riches taketh her to her wings, as an eagle, and flyeth into the heauen.
Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.
6 Eate thou not the bread of him that hath an euil eye, neither desire his deintie meates.
Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.
7 For as though he thought it in his heart, so will hee say vnto thee, Eate and drinke: but his heart is not with thee.
Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.
8 Thou shalt vomit thy morsels that thou hast eaten, and thou shalt lose thy sweete wordes.
Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.
9 Speake not in the eares of a foole: for hee will despise the wisdome of thy wordes.
Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.
10 Remooue not the ancient boundes, and enter not into the fieldes of the fatherlesse.
Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.
11 For he that redeemeth them, is mightie: he will defend their cause against thee.
Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.
12 Apply thine heart to instruction, and thine eares to the wordes of knowledge.
Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.
13 Withhold not correction from the childe: if thou smite him with the rodde, he shall not die.
Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.
Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)
15 My sonne, if thine heart be wise, mine heart shall reioyce, and I also.
Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;
16 And my reynes shall reioyce, when thy lips speake righteous things.
I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.
17 Let not thine heart bee enuious against sinners: but let it bee in the feare of the Lord continually.
Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;
18 For surely there is an ende, and thy hope shall not be cut off.
Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.
19 O thou my sonne, heare, and bee wise, and guide thine heart in the way.
Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.
20 Keepe not company with drunkards, nor with gluttons.
Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;
21 For the drunkard and the glutton shall bee poore, and the sleeper shalbe clothed with ragges.
Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.
22 Obey thy father that hath begotten thee, and despise not thy mother when she is olde.
Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.
23 Bye the trueth, but sell it not: likewise wisdome, and instruction, and vnderstanding.
Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.
24 The father of the righteous shall greatly reioyce, and hee that begetteth a wise childe, shall haue ioy of him.
Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.
25 Thy father and thy mother shall be glad, and she that bare thee shall reioyce.
Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.
26 My sonne, giue mee thine heart, and let thine eyes delite in my wayes.
Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.
27 For a whore is as a deepe ditche, and a strange woman is as a narrowe pitte.
Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.
28 Also she lyeth in wait as for a praye, and she increaseth the transgressers among men.
Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.
29 To whome is woe? to whome is sorowe? to whom is strife? to whom is murmuring? to whom are woundes without cause? and to whome is the rednesse of the eyes?
U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?
30 Euen to them that tarie long at the wine, to them that goe, and seeke mixt wine.
Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.
31 Looke not thou vpon the wine, when it is red, and when it sheweth his colour in the cup, or goeth downe pleasantly.
Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.
32 In the ende thereof it will bite like a serpent, and hurt like a cockatrise.
Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;
33 Thine eyes shall looke vpon strange women, and thine heart shall speake lewde things.
Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;
34 And thou shalt bee as one that sleepeth in the middes of the sea, and as hee that sleepeth in the toppe of the maste.
I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;
35 They haue stricken mee, shalt thou say, but I was not sicke: they haue beaten mee, but I knew not, when I awoke: therefore will I seeke it yet still.
[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.
