Matthew 5
1 And when he sawe the multitude, he went vp into a mountaine: and when he was set, his disciples came to him.
A [Jezus], widząc tłumy, wszedł na górę, a gdy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie.
2 And he opened his mouth and taught them, saying,
Wtedy otworzył usta i nauczał ich:
3 Blessed are the poore in spirit, for theirs is the kingdome of heauen.
Błogosławieni ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
4 Blessed are they that mourne: for they shall be comforted.
Błogosławieni, którzy się smucą, ponieważ oni będą pocieszeni.
5 Blessed are the meeke: for they shall inherite the earth.
Błogosławieni cisi, ponieważ oni odziedziczą ziemię.
6 Blessed are they which hunger and thirst for righteousnes: for they shalbe filled.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni.
7 Blessed are the mercifull: for they shall obteine mercie.
Błogosławieni miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia.
8 Blessed are the pure in heart: for they shall see God.
Błogosławieni czystego serca, ponieważ oni zobaczą Boga.
9 Blessed are the peace makers: for they shall be called the children of God.
Błogosławieni czyniący pokój, ponieważ oni będą nazwani synami Bożymi.
10 Blessed are they which suffer persecution for righteousnes sake: for theirs is the kingdome of heauen.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie z powodu sprawiedliwości, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
11 Blessed shall ye be when men reuile you, and persecute you, and say all maner of euill against you for my sake, falsely.
Błogosławieni jesteście, gdy z mego powodu będą wam złorzeczyć, prześladować was i mówić kłamliwie wszystko, co złe, przeciwko wam.
12 Reioyce and be glad, for great is your reward in heauen: for so persecuted they the Prophets which were before you.
Radujcie się i weselcie, ponieważ obfita jest wasza nagroda w niebie; tak bowiem prześladowali proroków, którzy [byli] przed wami.
13 Ye are the salt of the earth: but if the salt haue lost his sauour, wherewith shall it be salted? It is thenceforth good for nothing, but to be cast out, and to be troden vnder foote of men.
Wy jesteście solą ziemi; lecz jeśli sól zwietrzeje, czym [ją] posolą? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
14 Ye are the light of the world. A citie that is set on an hill, cannot be hid.
Wy jesteście światłością świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze.
15 Neither doe men light a candel, and put it vnder a bushel, but on a candlesticke, and it giueth light vnto all that are in the house.
Nie zapala się świecy i nie stawia jej pod naczyniem, ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy [są] w domu.
16 Let your light so shine before men, that they may see your good workes, and glorifie your Father which is in heauen.
Tak niech wasza światłość świeci przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili waszego Ojca, który jest w niebie.
17 Think not that I am come to destroy the Lawe, or the Prophets. I am not come to destroy them, but to fulfill them.
Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.
18 For truely I say vnto you, Till heauen, and earth perish, one iote or one title of the Law shall not scape, till all things be fulfilled.
Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z prawa, aż wszystko się wypełni.
19 Whosoeuer therefore shall breake one of these least commandements, and teach men so, he shall be called the least in the kingdome of heauen: but whosoeuer shall obserue and teach them, the same shall be called great in the kingdome of heauen.
Kto by więc złamał jedno z tych najmniejszych przykazań i uczyłby tak ludzi, będzie nazwany najmniejszym w królestwie niebieskim. A kto by [je] wypełniał i uczył, ten będzie nazwany wielkim w królestwie niebieskim.
20 For I say vnto you, except your righteousnes exceede the righteousnes of the Scribes and Pharises, ye shall not enter into the kingdome of heauen.
Mówię wam bowiem: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie obfitsza niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, żadnym sposobem nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
21 Ye haue heard that it was sayd vnto them of the olde time, Thou shalt not kill: for whosoeuer killeth shalbe culpable of iudgement.
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, podlega sądowi.
22 But I say vnto you, whosoeuer is angry with his brother vnaduisedly, shalbe culpable of iudgment. And whosoeuer sayth vnto his brother, Raca, shalbe worthy to be punished by the Councill. And whosoeuer shall say, Foole, shalbe worthy to be punished with hell fire. (Geenna g1067)
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto się gniewa na swego brata bez przyczyny, podlega sądowi, a kto powie swemu bratu: Raka, podlega Radzie, a kto powie: Głupcze, podlega [karze] ognia piekielnego. (Geenna g1067)
23 If then thou bring thy gift to the altar, and there remembrest that thy brother hath ought against thee,
Jeśli więc przyniesiesz swój dar na ołtarz i tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie;
24 Leaue there thine offring before the altar, and goe thy way: first be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.
Zostaw swój dar tam przed ołtarzem, idź i najpierw pojednaj się ze swoim bratem, a potem przyjdź i ofiaruj swój dar.
25 Agree with thine aduersarie quickly, whiles thou art in the way with him, lest thine aduersarie deliuer thee to the Iudge, and the Iudge deliuer thee to ye sergeant, and thou be cast into prison.
Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i aby nie wtrącono cię do więzienia.
26 Verely I say vnto thee, thou shalt not come out thence, till thou hast payed the vtmost farthing.
Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
27 Ye haue heard that it was sayd to them of olde time, Thou shalt not commit adulterie.
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył.
28 But I say vnto you, that whosoeuer looketh on a woman to lust after her, hath committed adulterie with her already in his heart.
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto patrzy na kobietę, aby jej pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu.
29 Wherefore if thy right eye cause thee to offend, plucke it out, and cast it from thee: for better it is for thee, that one of thy members perish, then that thy whole body should be cast into hell. (Geenna g1067)
Jeśli więc twoje prawe oko jest ci powodem upadku, wyłup je i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
30 Also if thy right hand make thee to offend, cut it off, and cast it from thee: for better it is for thee that one of thy members perish, then that thy whole body should be cast into hell. (Geenna g1067)
A jeśli twoja prawa ręka jest ci powodem upadku, odetnij ją i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
31 It hath bene sayd also, Whosoeuer shall put away his wife, let him giue her a bill of diuorcement.
Powiedziano też: Kto oddala swoją żonę, niech jej da list rozwodowy.
32 But I say vnto you, whosoeuer shall put away his wife (except it be for fornication) causeth her to commit adulterie: and whosoeuer shall marrie her that is diuorced, committeth adulterie.
Lecz ja wam mówię: Kto oddala swoją żonę – poza przypadkiem nierządu – prowadzi ją do cudzołóstwa, a kto żeni się z oddaloną, cudzołoży.
33 Againe, ye haue heard that it was sayd to them of old time, Thou shalt not forsweare thy selfe, but shalt performe thine othes to the Lord.
Słyszeliście też, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu swych przysiąg.
34 But I say vnto you, Sweare not at all, neither by heauen, for it is the throne of God:
Lecz ja wam mówię: Wcale nie przysięgajcie – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga;
35 Nor yet by the earth: for it is his footestoole: neither by Hierusalem: for it is the citie of the great King.
Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla.
36 Neither shalt thou sweare by thine head, because thou canst not make one heare white or blacke.
Ani na swoją głowę nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym albo czarnym.
37 But let your communication be Yea, yea: Nay, nay. For whatsoeuer is more then these, commeth of euill.
Ale wasza mowa niech będzie: Tak – tak, nie – nie. A co jest ponadto, pochodzi od złego.
38 Ye haue heard that it hath bene sayd, An eye for an eye, and a tooth for a tooth.
Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.
39 But I say vnto you, Resist not euill: but whosoeuer shall smite thee on thy right cheeke, turne to him the other also.
Lecz ja wam mówię: Nie sprzeciwiajcie się złemu, ale jeśli ktoś uderzy cię w prawy policzek, nadstaw mu i drugi.
40 And if any man wil sue thee at the law, and take away thy coate, let him haue thy cloke also.
Temu, kto chce się z tobą procesować i wziąć twoją szatę, zostaw i płaszcz.
41 And whosoeuer will compell thee to goe a mile, goe with him twaine.
A jeśli ktoś cię przymusza, żebyś [szedł] z nim jedną milę, idź z nim [i] dwie.
42 Giue to him that asketh, and from him that would borowe of thee, turne not away.
Temu, kto cię prosi, daj, a od tego, kto chce od ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
43 Ye haue heard that it hath bin said, Thou shalt loue thy neighbour, and hate your enemie.
Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a swego nieprzyjaciela będziesz nienawidził.
44 But I say vnto you, Loue your enemies: blesse them that curse you: doe good to them that hate you, and pray for them which hurt you, and persecute you,
Lecz ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół, błogosławcie tym, którzy was przeklinają, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą i módlcie się za tych, którzy wam wyrządzają zło i prześladują was;
45 That ye may be the children of your father that is in heauen: for he maketh his sunne to arise on the euill, and the good, and sendeth raine on the iust, and vniust.
Abyście byli synami waszego Ojca, który [jest] w niebie. On bowiem sprawia, że jego słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi i deszcz zsyła na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.
46 For if ye loue them, which loue you, what rewarde shall you haue? Doe not the Publicanes euen the same?
Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie nagrodę? Czyż i celnicy tego nie czynią?
47 And if ye be friendly to your brethren onely, what singular thing doe ye? doe not euen the Publicanes likewise?
A jeśli tylko waszych braci pozdrawiacie, cóż szczególnego czynicie? Czyż i celnicy tak nie czynią?
48 Ye shall therefore be perfit, as your Father which is in heauen, is perfite.
Bądźcie więc doskonali, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebie.
