Luke 11
1 And so it was, that as he was praying in a certaine place, when he ceased, one of his disciples said vnto him, Lord, teache vs to pray, as Iohn also taught his disciples.
A gdy przebywał w jakimś miejscu na modlitwie i skończył [ją], jeden z jego uczniów powiedział do niego: Panie, naucz nas się modlić, tak jak i Jan nauczył swoich uczniów.
2 And he said vnto them, When ye pray, say, Our Father, which art in heauen, halowed be thy Name: Thy kingdome come: Let thy will be done, euen in earth, as it is in heauen:
I powiedział do nich: Gdy się modlicie, mówcie: Ojcze nasz, który jesteś w niebie, niech będzie uświęcone twoje imię. Niech przyjdzie twoje królestwo. Niech się dzieje twoja wola na ziemi, tak jak w niebie.
3 Our dayly bread giue vs for the day:
Dawaj nam każdego dnia naszego powszedniego chleba.
4 And forgiue vs our sinnes: for euen we forgiue euery man that is indetted to vs: And leade vs not into temptation: but deliuer vs from euill.
Przebacz nam nasze grzechy, bo i my przebaczamy każdemu, kto przeciwko nam zawinił. I nie wystawiaj nas na pokusę, ale wybaw nas od złego.
5 Moreouer he said vnto them, Which of you shall haue a friende, and shall goe to him at midnight, and say vnto him, Friende, lende mee three loaues?
I powiedział do nich: Któż z was, mając przyjaciela, pójdzie do niego o północy i powie mu: Przyjacielu, pożycz mi trzy chleby;
6 For a friende of mine is come out of the way to me, and I haue nothing to set before him:
Mój przyjaciel bowiem przyszedł do mnie z drogi, a nie mam mu co podać?
7 And hee within shoulde answere, and say, Trouble mee not: the doore is nowe shut, and my children are with mee in bed: I can not rise and giue them to thee.
A on z wewnątrz odpowie: Nie naprzykrzaj mi się. Drzwi są już zamknięte i moje dzieci są ze mną w łóżku. Nie mogę wstać i dać ci.
8 I say vnto you, Though he would not arise and giue him, because he is his friende, yet doubtlesse because of his importunitie, hee woulde rise, and giue him as many as he needed.
Mówię wam: Chociażby nie wstał i nie dał mu dlatego, że jest jego przyjacielem, jednak z powodu jego natarczywości wstanie i da mu, ile potrzebuje.
9 And I say vnto you, Aske, and it shall be giuen you: seeke, and yee shall finde: knocke, and it shalbe opened vnto you.
I ja wam mówię: Proście, a będzie wam dane, szukajcie, a znajdziecie, pukajcie, a będzie wam otworzone.
10 For euery one that asketh, receiueth: and he that seeketh, findeth: and to him that knocketh, it shalbe opened.
Każdy bowiem, kto prosi, otrzymuje, a kto szuka, znajduje, a temu, kto puka, będzie otworzone.
11 If a sonne shall aske bread of any of you that is a father, will he giue him a stone? or if hee aske a fish, will he for a fish giue him a serpent?
I czy jest wśród was ojciec, który, gdy syn prosi go o chleb, da mu kamień? Albo [gdy prosi] o rybę, czy zamiast ryby da mu węża?
12 Or if hee aske an egge, will hee giue him a scorpion?
Albo gdy prosi o jajko, czy da mu skorpiona?
13 If yee then which are euill, can giue good giftes vnto your children, howe much more shall your heauenly Father giue the holy Ghost to them, that desire him?
Jeśli więc wy, będąc złymi, umiecie dawać dobre dary waszym dzieciom, o ileż bardziej wasz Ojciec niebieski da Ducha Świętego tym, którzy go proszą?
14 Then hee cast out a deuill which was domme: and when the deuill was gone out, the domme spake, and the people wondered.
I wypędzał demona, który był niemy. A gdy demon wyszedł, niemy przemówił, a ludzie się dziwili.
15 But some of them said, He casteth out deuils through Beelzebub the chiefe of ye deuils.
Lecz niektórzy z nich mówili: Przez Belzebuba, władcę demonów, wypędza demony.
16 And others tempted him, seeking of him a signe from heauen.
Inni zaś, wystawiając [go] na próbę, żądali od niego znaku z nieba.
17 But he knew their thoughts, and said vnto them, Euery kingdom deuided against it self, shall be desolate, and an house deuided against an house, falleth.
Ale on, znając ich myśli, powiedział do nich: Każde królestwo podzielone wewnętrznie pustoszeje, a dom [skłócony] sam ze sobą upada.
18 So if Satan also bee deuided against himselfe, howe shall his kingdome stande, because yee say that I cast out deuils through Beelzebub?
Jeśli i szatan jest wewnętrznie podzielony, jakże przetrwa jego królestwo? Mówicie bowiem, że ja przez Belzebuba wypędzam demony.
19 If I through Beelzebub cast out deuils, by whome doe your children cast them out? Therefore shall they be your iudges.
A jeśli ja przez Belzebuba wypędzam demony, to przez kogo wypędzają wasi synowie? Dlatego oni będą waszymi sędziami.
20 But if I by ye finger of God cast out deuils, doutles the kingdome of God is come vnto you.
Ale jeśli ja palcem Bożym wypędzam demony, to istotnie przyszło do was królestwo Boże.
21 When a strong man armed keepeth his palace, the thinges that hee possesseth, are in peace.
Gdy uzbrojony mocarz strzeże swego pałacu, bezpieczne jest jego mienie.
22 But when a stronger then hee, commeth vpon him, and ouercommeth him: hee taketh from him all his armour wherein he trusted, and deuideth his spoiles.
Lecz gdy mocniejszy od niego nadejdzie i zwycięży go, zabiera całą jego broń, na której polegał, i rozdaje jego łupy.
23 He that is not with me, is against me: and he that gathereth not with me, scattereth.
Kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie, a kto nie zbiera ze mną, rozprasza.
24 When the vncleane spirite is gone out of a man, he walketh through drie places, seeking rest: and when he findeth none he saieth, I wil returne vnto mine house whence I came out.
Gdy duch nieczysty wychodzi z człowieka, przechadza się po miejscach bezwodnych, szukając odpoczynku, a gdy nie znajduje, mówi: Wrócę do mego domu, skąd wyszedłem.
25 And when he cometh, he findeth it swept and garnished.
A przyszedłszy, zastaje [go] zamiecionym i przyozdobionym.
26 Then goeth hee, and taketh to him seuen other spirites worse then himselfe: and they enter in, and dwel there: so the last state of that man is worse then the first.
Wtedy idzie i bierze ze sobą siedem innych duchów, gorszych niż on sam, i wszedłszy, mieszkają tam. I końcowy [stan] tego człowieka staje się gorszy niż pierwszy.
27 And it came to passe as he sayde these thinges, a certaine woman of the companie lifted vp her voyce, and sayde vnto him, Blessed is the wombe that bare thee, and the pappes which thou hast sucked.
A gdy on to mówił, pewna kobieta spośród zgromadzonych powiedziała do niego donośnym głosem: Błogosławione łono, które cię nosiło, i piersi, które ssałeś!
28 But hee saide, Yea, rather blessed are they that heare the woorde of God, and keepe it.
On zaś odpowiedział: Błogosławieni [są] raczej ci, którzy słuchają słowa Bożego i strzegą go.
29 And when the people were gathered thicke together, he began to say, This is a wicked generation: they seeke a signe, and there shall no signe be giuen them, but the signe of Ionas the Prophet.
A gdy ludzie się gromadzili, zaczął mówić: Pokolenie to jest złe. Żąda znaku, ale [żaden] znak nie będzie mu dany, oprócz znaku proroka Jonasza.
30 For as Ionas was a signe to the Niniuites: so shall also the Sonne of man bee to this generation.
Jak bowiem Jonasz [był] znakiem dla mieszkańców Niniwy, tak będzie i Syn Człowieczy dla tego pokolenia.
31 The Queene of the South shall rise in iudgement, with the men of this generation, and shall condemne them: for shee came from the vtmost partes of the earth to heare the wisedome of Salomon, and beholde, a greater then Salomon is here.
Królowa z południa stanie na sądzie z ludźmi tego pokolenia i potępi ich, bo przybyła z krańców ziemi, aby słuchać mądrości Salomona, a oto tu [ktoś] więcej niż Salomon.
32 The men of Niniue shall rise in iudgement with this generation, and shall condemne it: for they repented at the preaching of Ionas: and beholde, a greater then Ionas is here.
Ludzie z Niniwy staną na sądzie z tym pokoleniem i potępią je, ponieważ pokutowali na skutek głoszenia Jonasza, a oto tu [ktoś] więcej niż Jonasz.
33 No man when he hath lighted a candle, putteth it in a priuie place, neither vnder a bushell: but on a candlesticke, that they which come in, may see the light.
Nikt nie zapala świecy i nie stawia jej w ukryciu ani pod naczyniem, ale na świeczniku, aby ci, którzy wchodzą, widzieli światło.
34 The light of the bodie is the eye: therefore when thine eye is single, then is thy whole bodie light: but if thine eye be euill, then thy bodie is darke.
Światłem ciała jest oko. Jeśli więc twoje oko jest szczere, to i całe twoje ciało będzie pełne światła, a jeśli jest złe, to i twoje ciało będzie pełne ciemności.
35 Take heede therefore, that the light which is in thee, be not darkenesse.
Uważaj więc, aby światło, które jest w tobie, nie było ciemnością.
36 If therefore thy whole body shall be light, hauing no part darke, then shall all be light, euen as when a candle doth light thee with the brightnesse.
Jeśli zatem całe twoje ciało będzie pełne światła, nie mając [w sobie] żadnej ciemnej cząstki, całe będzie [tak] pełne światła, jak gdy świeca oświetla cię swoim blaskiem.
37 And as hee spake, a certaine Pharise besought him to dine with him: and hee went in, and sate downe at table.
Kiedy to mówił, pewien faryzeusz poprosił go, aby zjadł u niego obiad. Wszedł więc i usiadł [za stołem].
38 And when the Pharise saw it, he marueiled that he had not first washed before dinner.
A faryzeusz, widząc to, dziwił się, że nie umył się przed obiadem.
39 And the Lord saide to him, In deede yee Pharises make cleane the outside of the cuppe, and of the platter: but the inwarde part is full of rauening and wickednesse.
Wtedy Pan powiedział do niego: Teraz wy, faryzeusze, oczyszczacie to, co jest na zewnątrz kubka i misy, ale to, co jest wewnątrz was, pełne jest zdzierstwa i nieprawości.
40 Ye fooles, did not he that made that which is without, make that which is within also?
Głupcy, czyż ten, który uczynił to, co jest na zewnątrz, nie uczynił też tego, co jest wewnątrz?
41 Therefore, giue almes of those thinges which you haue, and beholde, all thinges shall be cleane to you.
Raczej z tego, co jest wewnątrz, dawajcie jałmużnę, a wszystko będzie dla was czyste.
42 But wo be to you, Pharises: for ye tithe the mynt and the rewe, and all maner herbs, and passe ouer iudgement and the loue of God: these ought yee to haue done, and not to haue left the other vndone.
Ale biada wam, faryzeusze, bo dajecie dziesięcinę z mięty, ruty i z każdego ziela, lecz opuszczacie sąd i miłość Boga. To należało czynić i tamtego nie opuszczać.
43 Wo be to you, Pharises: for ye loue the vppermost seats in the Synagogues, and greetings in the markets.
Biada wam, faryzeusze, bo kochacie pierwsze miejsca w synagogach i pozdrowienia na rynkach.
44 Wo be to you, Scribes and Pharises, hypocrites: for ye are as graues which appeare not, and the men that walke ouer them, perceiue not.
Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy, bo jesteście jak groby, których nie widać, a ludzie, którzy chodzą po nich, nie wiedzą [o tym].
45 Then answered one of the Lawyers, and saide vnto him, Master, thus saying thou puttest vs to rebuke also.
I odezwał się jeden ze znawców prawa: Nauczycielu, mówiąc to, i nas znieważasz.
46 And he sayde, Wo be to you also, yee Lawyers: for yee lade men with burdens grieuous to be borne, and yee your selues touche not the burdens with one of your fingers.
A on powiedział: I wam, znawcom prawa, biada, bo obciążacie ludzi brzemionami nie do uniesienia, a sami nawet jednym palcem tych brzemion nie dotykacie.
47 Wo be to you: for ye builde the sepulchres of the Prophetes, and your fathers killed them.
Biada wam, bo budujecie grobowce proroków, a wasi ojcowie ich pozabijali.
48 Truely ye beare witnesse, and allowe the deedes of your fathers: for they killed them, and yee build their sepulchres.
Doprawdy świadczycie, że pochwalacie uczynki waszych ojców. Oni bowiem ich pozabijali, a wy budujecie ich grobowce.
49 Therefore said the wisedome of God, I wil sende them Prophets and Apostles, and of them they shall slaie, and persecute away,
Dlatego też mądrość Boża powiedziała: Poślę do nich proroków i apostołów, a [niektórych] z nich będą zabijać i prześladować;
50 That the blood of all the Prophets, shed from the foundation of the world, may be required of this generation,
Aby dopominano się od tego pokolenia krwi wszystkich proroków, która została przelana od założenia świata;
51 From the blood of Abel vnto the blood of Zacharias, which was slaine betweene the altar and the Temple: verely I say vnto you, it shall be required of this generation.
Od krwi Abla aż do krwi Zachariasza, który zginął między ołtarzem a świątynią. Doprawdy, mówię wam, dopominać się jej będą od tego pokolenia.
52 Wo be to you, Lawyers: for ye haue taken away the key of knowledge: ye entred not in your selues, and them that came in, ye forbade.
Biada wam, znawcom prawa, bo zabraliście klucz poznania. Sami nie weszliście i tym, którzy chcieli wejść, przeszkodziliście.
53 And as he sayde these things vnto them, the Scribes and Pharises began to vrge him sore, and to prouoke him to speake of many things,
A gdy im to mówił, uczeni w Piśmie i faryzeusze zaczęli bardzo na niego nastawać i prowokować go do mówienia o wielu [rzeczach];
54 Laying wait for him, and seeking to catche some thing of his mouth, whereby they might accuse him.
Czyhając na niego i próbując wychwycić coś z jego słów, żeby go oskarżyć.
