Proverbs 8
1 Isn't wisdom calling? Isn't understanding raising her voice?
Czy mądrość nie woła i rozum nie wydaje swego głosu?
2 On the top of the hill by the road, she stands up at the crossroads.
Stoi na szczycie wysokich miejsc, przy drodze, na rozstajach dróg.
3 Beside the gates of the town, right there at the entrance, she cries out:
Przy bramach, przy wjeździe do miasta, przy wejściu, u drzwi woła:
4 “I'm calling out to you, everyone! My call is to everyone in the whole world!
Do was wołam, o mężowie, mój głos [kieruję] do synów ludzkich.
5 If you're immature, learn how to grow up. If you're stupid, learn what makes good sense.
Prości, uczcie się rozwagi, a wy, głupi, bądźcie rozumnego serca.
6 Listen to me because I have valuable things to explain to you.
Słuchajcie, bo będę mówił o rzeczach wzniosłych, a wargi moje otworzą się, aby [głosić] prawość.
7 I say what's right, because I tell the truth and I hate wickedness in all its forms.
Moje usta bowiem mówią prawdę, a niegodziwością brzydzą się moje wargi.
8 All the words I say are true; none are false or misleading.
Sprawiedliwe są wszystkie słowa moich ust; nie ma w nich nic fałszywego ani przewrotnego.
9 My words are straightforward to anyone with understanding; they are correct to those who have knowledge.
Wszystkie są jasne dla rozumnego i prawe dla tych, którzy znajdują wiedzę.
10 Choose my instruction over silver; choose knowledge over pure gold.
Przyjmijcie moje pouczenie zamiast srebra i wiedzę [raczej] niż wyborne złoto.
11 For wisdom is more valuable than rubies; everything you could ever want just doesn't compare!
Lepsza bowiem jest mądrość niż perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
12 I, wisdom, am at home with good decisions. I know how to find knowledge and discernment.
Ja, mądrość, mieszkam z rozwagą i odkrywam wiedzę roztropności.
13 Honoring the Lord means hating evil. So I hate pride and arrogance, wicked behavior and telling lies.
Bojaźń PANA to nienawidzić zła. Ja nienawidzę pychy, wyniosłości, złej drogi i ust przewrotnych.
14 I have advice and good judgment; I know what makes sense, and I have power.
Moja [jest] rada i prawdziwa mądrość, ja [jestem] roztropnością i moja jest moc.
15 It's because of me that kings reign, and rulers issue fair decrees.
Dzięki mnie królowie rządzą i władcy stanowią sprawiedliwość.
16 It's because of me that leaders and nobles govern—all who rule justly.
Dzięki mnie panują władcy i dostojnicy, wszyscy sędziowie ziemi.
17 I love those who love me, and those who really look for me will find me.
Miłuję tych, którzy mnie miłują, a ci, którzy szukają mnie pilnie, znajdą mnie.
18 With me go riches and honor, lasting wealth and prosperity.
Przy mnie [jest] bogactwo i chwała, trwałe bogactwo i sprawiedliwość.
19 The fruit I produce is better than gold, even pure gold, and my harvest is better than even the best silver.
Mój owoc [jest] lepszy niż złoto, nawet najczystsze złoto, a moje plony [lepsze] niż wyborne srebro.
20 I live in a way that's right; I follow the paths of justice.
Prowadzę ścieżką sprawiedliwości, pośród ścieżek sądu;
21 I grant wealth to those who love me; I fill their treasure storehouses.
Aby tym, którzy mnie miłują, dać w dziedzictwo majątek wieczny i napełnić ich skarbce.
22 The Lord created me first of all; I was made before anything else.
PAN posiadł mnie na początku swej drogi, przed swymi dziełami, przed wszystkimi czasy.
23 I was formed a long time ago, at the first, before the world began.
Przed wiekami zostałam ustanowiona, od początku; zanim powstała ziemia;
24 I was born when there were no ocean depths, when there were no springs pouring out water.
Gdy jeszcze nie było głębin, zostałam zrodzona, kiedy jeszcze nie było źródeł obfitujących w wody.
25 I was born before the mountains or the hills had been formed,
Zanim góry zostały założone, nim były pagórki, zostałam zrodzona.
26 when he hadn't made the earth and its fields or any of the earth's dust.
Gdy jeszcze nie stworzył ziemi ani pól, ani początku prochu okręgu ziemskiego;
27 I was there when he placed the heavens in position, when he drew the horizon over the ocean,
Kiedy przygotowywał niebiosa, byłam tam; gdy odmierzał okrąg nad powierzchnią głębi;
28 when he made the clouds in the sky above, when he created the springs of the oceans,
Gdy w górze utwierdzał obłoki i umacniał źródła głębin;
29 when he set limits on the sea so that the waters would not go farther than he ordered, and when he laid out the foundations of the earth.
Gdy wyznaczał morzu jego granice, by wody nie przekraczały jego rozkazu, kiedy ustalał fundamenty ziemi;
30 Then I was beside him as a master craftsman. I made him happy every day, and I was always full of joy in his presence.
Byłam wtedy przy nim [jak] wychowanka i byłam [jego] radością każdego dnia, ciesząc się zawsze przed nim;
31 I was so happy in the world he created, celebrating together with human beings.
Radując się na okręgu jego ziemi, rozkoszując się synami ludzkimi.
32 And now, my sons, listen to me, for happy are those who follow my ways.
Teraz więc, synowie, słuchajcie mnie, bo błogosławieni są ci, którzy strzegą moich dróg.
33 Listen to my instruction and be wise—do not reject it.
Słuchajcie pouczeń, nabądźcie mądrości i nie odrzucajcie jej.
34 Happy are those who listen to me, watching for me every day at my doors, waiting at my entrance way.
Błogosławiony człowiek, który mnie słucha, czuwając u moich wrót każdego dnia i strzegąc odrzwi moich bram.
35 For those who find me, find life, and are accepted by the Lord.
Bo kto mnie znajduje, znajduje życie i otrzyma łaskę od PANA.
36 But those who don't find me hurt themselves; everyone who hates me loves death.”
Ale kto grzeszy przeciwko mnie, wyrządza krzywdę swojej duszy; wszyscy, którzy mnie nienawidzą, miłują śmierć.
