Proverbs 6

1 My son, suppose you have pledged to guarantee your neighbor's debt, or you have shaken hands in agreement with a stranger,

Anak ko, kapag ikaw ay nagtabi ng pera bilang isang pag-aako ng pagkakautang ng iyong kapit-bahay, kapag nagbigay ka ng pangako sa pagkakautang ng isang tao na hindi mo kilala,

2 then you've trapped yourself by what you promised, you've been caught by what you said.

kung gayon naglatag ka ng isang patibong para sa iyong sarili sa pamamagitan ng iyong pangako, at ikaw ay nahuli ng mga salita ng iyong bibig.

3 So this is what you have to do. You need to get out of it, because you've put yourself in that person's power. Go to your neighbor in all humility and ask him to release you from the commitment.

Kung gayon, anak kong lalaki, gawin mo ito at iligtas mo ang iyong sarili, dahil sa ikaw ay nasa habag ng iyong kapitbahay. Pumunta ka at magpakumbaba ka ng iyong sarili at magsumamo sa iyong kapitbahay na pakawalan ka.

4 Don't delay, saying that you'll sleep on it. Don't rest until you've done it.

Bigyan mo ang iyong mga mata ng walang tulog at ang iyong talukap ng walang pagkakaidlip.

5 Get out of it like a gazelle escaping from a trap, like a bird from a bird-catcher's net.

Iligtas mo ang iyong sarili gaya ng isang usa mula sa kamay ng mangangaso, katulad ng isang ibon mula sa kamay ng tagahuli ng hayop.

6 Go and observe the ants, you slacker! Learn from what they do and become wise.

Tingnan mo ang langgam, ikaw na tamad na tao, pagmasdan mo ang kaniyang mga pamamaraan, at maging matalino.

7 They don't have a leader, an officer, or a ruler,

Wala siyang tagapag-utos, opisyal, o tagapamahala,

8 yet they work hard during the summer getting their food, gathering what they need during the harvest.

gayon pa man ay naghahanda siya ng pagkain sa tag-init, at habang sa pag-aani ay nagtatabi ito ng kung ano ang kakainin.

9 So how long are you going to lie there, you slacker? When are you going to get up from your sleep?

Gaano katagal ka matutulog, ikaw na tamad na tao? Kailan ka babangon mula sa iyong pagkatulog?

10 You may say, “Please, just a little more sleep, a little longer snooze, a little more folding of the arms to rest”—

“Isa pang kaunting pagtulog, isa pang kaunting pagkaidlip, isa pang kaunting pagtiklop ng mga kamay upang magpahinga”—

11 and poverty will attack you like a robber, destitution like an armed warrior.

at ang iyong kahirapan ay darating sa iyo gayang isang magnanakaw at ang iyong pangangailangan gaya ng isang armadong sundalo.

12 Rebellious and wicked people go around telling lies,

Ang isang walang kwentang tao— isang masamang tao— namumuhay sa kabaluktutan ng kaniyang salita,

13 winking slyly, giving sneaky foot gestures, rudely pointing with their fingers.

pagkindat ng kaniyang mga mata, gumagawa ng hudyat gamit ang kaniyang mga paa, at pagturo ng kaniyang mga daliri.

14 Their warped minds plot evil schemes; they're always causing trouble.

Siya ay may balak na masama na may daya sa kaniyang puso; palagi siyang nag-uudyok ng pag-aalitan.

15 As a result, disaster falls suddenly on such people; in just a moment they're destroyed without hope of healing.

Kaya lulupigin siya sa isang iglap ng kaniyang kapahamakan; sa isang sandali siya ay masisira na higit sa kagalingan.

16 There are six things that the Lord hates, seven things that he absolutely detests:

Mayroong anim na bagay na kinamumuhian ni Yahweh, pito na kasuklam-suklam sa kaniya:

17 arrogant eyes, a lying tongue, hands that murder the innocent,

Ang mga mata ng isang mapagmataas na tao, ang isang dila na nagsisinungaling, ang mga kamay na nagpapadanak ng dugo ng mga inosenteng tao,

18 a mind that plots evil schemes, feet that hurriedly run to do wrong,

isang puso na lumikha ng mga masasamang balakid, mga paa na mabilis tumakbo para gumawa ng masama,

19 a false witness that speaks lies, those who caused arguments in families.

isang saksi na nagsasabi ng mga kasinungalingan, at ang isa na siyang naghahasik ng alitan sa kaniyang mga kapatid.

20 My son, pay attention to your father's instruction, and don't reject your mother's teaching.

Aking anak na lalaki, sundin mo ang utos ng iyong ama, at huwag mong talikdan ang katuruan ng iyong ina.

21 Keep them always in mind. Tie them around your neck.

Palagi mong igapos ang mga ito sa iyong puso; itali mo ang mga ito sa iyong leeg.

22 They will lead you as you walk along; they will watch over you as you sleep; when you wake up they will talk with you.

Kapag ikaw ay lumakad, papatnubayin ka ng mga ito; kapag ikaw ay natulog, pagmamasdan ka nila; at kapag ikaw ay nagising, tuturuan ka nila.

23 For the instruction is a lamp, and the teaching is a light. The correction that comes from discipline is the way to life.

Sapagkat ang mga utos ay isang ilawan, at ang katuruan ay isang liwanag; ang mga pagsaway ng disiplina ay ang mga daan ng buhay.

24 It will protect you from an evil woman and the seductive words of a prostitute.

Iingatan ka nito mula sa imoral na babae, mula sa mapang-akit na mga salita ng nangangalunyang babae.

25 Don't let your mind lust after her beauty, or let her hypnotize you with her fluttering eyelashes.

Huwag kang magnasa sa iyong puso sa kaniyang kagandahan, at huwag mo siyang hayaang mabihag ka ng kaniyang mga pilik mata.

26 You can buy a prostitute for the price of a loaf of bread, but adultery with another man's wife can cost you your life.

Ang pagtulog na kasama ang isang bayarang babae ay maaaring kabayaran ng halaga ng tinapay, pero ang babaeng asawa ng iba ay maaaring kabayaran ng buhay mo mismo.

27 Can you put fire in your lap and not burn your clothes?

Kaya ba ng isang lalaki na magbitbit ng apoy sa kaniyang dibdib na hindi nasusunog ang kaniyang mga damit?

28 Can you walk on hot coals and not scorch your feet?

Kaya ba ng isang lalake na lumakad sa ibabaw ng maiinit na mga uling na hindi napapaso ang kaniyang mga paa?

29 It's the same for anyone who sleeps with another man's wife. No one who touches her will remain unpunished.

Gayon din sa lalakeng nakikiapid sa asawang babae ng kaniyang kapwa; ang siyang natutulog kasama niya ay hindi maparusahan.

30 People don't condemn a thief if he steals to satisfy himself when he's hungry.

Hindi hinahamak ng mga tao na ang isang magnanakaw kung siya ay nagnanakaw upang mabusog sa panahong gutom siya.

31 But if he's caught, he has to pay back seven times what he stole, even if it means handing over everything he has in his house.

Gayon pa man kapag siya ay nahuli, siya ay magbabayad ng pitong beses kung ano ang kaniyang ninakaw; kailangan niya isuko ang lahat ng mahahalagang bagay sa kaniyang tahanan.

32 Any man who commits adultery with a woman has no sense; he who does so destroys himself.

Ang isa na nagkasala ng pangangalunya ay walang kaisipan; ang siyang gumagawa nito ay sinisira ang kaniyang sarili.

33 He will be wounded and dishonored. His disgrace will never be removed.

Sugat at kahihiyan ay nararapat sa kaniya, at ang kaniyang kasiraang puri ay hindi maaalis.

34 For jealousy makes a husband furious, and he won't hold back when he takes revenge.

Dahil ang pagseselos ay ginagawang galit na galit ang isang lalaki; kapag siya ay gumanti hindi siya magpapakita ng awa.

35 He refuses any compensation, and won't be paid off, however big the amount.

wala siyang tatanggaping kabayaran, at hindi siya mabibili, kahit maghandog ka ng maraming regalo sa kaniya.