Proverbs 4
1 Listen, sons, to a father's instruction; pay attention and discover what makes sense,
Słuchajcie, synowie, pouczenia ojca i zważajcie na to, abyście poznali roztropność;
2 for what I am passing on to you is reliable. Don't reject my teachings.
Bo daję wam dobrą naukę, nie porzucajcie mego prawa.
3 When I was a son with my father—a tender young boy, my mother's only child—
Byłem bowiem synem mego ojca i [miłym] jedynakiem w oczach mojej matki.
4 he was the one who taught me. He told me, “Pay attention to the words I say and keep them in mind; do what I tell you and you will live.
On mnie uczył, mówiąc mi: Niech twoje serce zachowa moje słowa; strzeż moich przykazań, a będziesz żył.
5 Get wisdom, find out what makes sense. Don't forget my words or reject them.
Zdobywaj mądrość, zdobywaj roztropność; nie zapominaj i nie odstępuj od słów moich ust.
6 Don't give up on wisdom for she will keep you safe. Love wisdom and she will protect you.
Nie opuszczaj jej, a będzie cię strzegła; ukochaj ją, a zachowa cię.
7 The first thing in becoming wise is to get wisdom! Whatever else you gain, gain insight.
Podstawą [wszystkiego jest] mądrość; zdobywaj mądrość i za cały swój majątek zdobywaj roztropność.
8 Treasure wisdom, and she will praise you; embrace her, and she will honor you.
Wywyższaj ją, a ona wywyższy ciebie, rozsławi cię, gdy ją przyjmiesz.
9 She will place on your head a wreath of grace; she will present to you a crown of glory.”
Wdzięczną ozdobę włoży ci na głowę, obdarzy cię koroną chwały.
10 Listen, my son, if you accept what I tell you, then you will live a long life.
Słuchaj, synu mój, i przyjmij moje słowa, a pomnożą się lata twojego życia.
11 I have explained to you the way of wisdom; I have guided you along the right paths.
Nauczyłem cię drogi mądrości, po ścieżkach prawości cię wiodłem;
12 Nothing will block your way when you walk, you won't stumble when you run.
Gdy [nimi] pójdziesz, twoje kroki nie będą skrępowane; a jeśli pobiegniesz, nie potkniesz się.
13 Hold on to these instructions—don't let them go. Protect them, for they are life's foundation.
Trzymaj się karności, nie opuszczaj [jej], strzeż jej, bo ona jest twoim życiem.
14 Don't go the way of the wicked or follow the example of those who do evil.
Nie chodź ścieżką niegodziwych i nie wchodź na drogę złych ludzi.
15 Avoid that way completely. Don't go there! Turn away, and walk on.
Unikaj jej, nie chodź po niej; odwróć się od niej i omiń [ją];
16 Evil people won't rest until they've done something wrong; they can't sleep unless they've tripped someone up.
Bo [oni] nie zasną, dopóki nie zrobią czegoś złego; sen ich odleci, aż przywiodą [kogoś] do upadku;
17 For they eat the bread of wickedness and drink the wine of violence.
Jedzą bowiem chleb nieprawości i piją wino przemocy.
18 The way of life of the good is like the light of the sunrise, glowing brighter and brighter until the full light of day shines out.
Ale ścieżka sprawiedliwych [jest] jak jasne światło, które świeci coraz jaśniej aż do dnia doskonałego.
19 But the way of life of the wicked is like complete darkness; they don't even know what they're tripping over.
Droga niegodziwych [jest] jak ciemność; nie wiedzą, o co mogą się potknąć.
20 My son, pay attention to what I tell you; listen to the words I'm saying.
Synu mój, zważaj na moje słowa; ku moim naukom nakłoń swe ucho.
21 Don't lose sight of them; think about them deeply,
Niech nie schodzą ci z oczu, zachowaj je w głębi twego serca.
22 for they are life to anyone who finds them, and make the whole body healthy.
[Są] bowiem życiem dla tych, którzy je znajdują, i lekarstwem dla całego ich ciała.
23 Most of all, protect your mind, for everything in life flows from it.
Strzeż twego serca z całą pilnością, bo z niego tryska życie.
24 Don't ever lie, and don't say anything dishonest.
Odsuń od siebie przewrotność ust, oddal od siebie złośliwe wargi.
25 Focus on what's ahead of you; look at what's in front of you.
Niech twoje oczy patrzą na wprost, a twoje powieki niech będą zwrócone przed siebie.
26 Pay attention to the path you decide to follow, and you'll be safe wherever you go.
Uważaj na ścieżkę twoich nóg, aby wszystkie twoje drogi były pewne.
27 Don't deviate to the right or the left, and turn away from evil.
Nie zbaczaj ani na prawo, ani na lewo; odwróć twoją nogę od zła.
