Proverbs 30

1 These are the words of Agur, son of Jakeh. An oracle. This is what the man says, God, I'm really tired, I'm worn out.

Vortoj de Agur, filo de Jake. Profeta parolo de tiu viro al Itiel, al Itiel kaj Ukal.

2 I'm so stupid I'm not really a man; I can't even think like a human being.

Mi estas la plej malklera homo, Kaj homan prudenton mi ne posedas.

3 I have not learned wisdom; I have no knowledge of the Holy One.

Kaj mi ne lernis saĝon, Kaj pri la Sanktulo mi ne havas ekkonon.

4 Who has gone up to heaven, and come down? Who holds the winds in the palm of his hands? Who has wrapped up the waters in his cloak? Who has set the earth's boundaries? What is his name, and what is his son's name? Are you sure you don't know?

Kiu leviĝis en la ĉielon, kaj malleviĝis? Kiu kolektis la venton en siajn mankavojn? Kiu ligis la akvon en la veston? Kiu aranĝis ĉiujn limojn de la tero? Kia estas lia nomo? kaj kia estas la nomo de lia filo? Ĉu vi scias?

5 Every word God says has been proved true. He defends everyone who comes to him for protection.

Ĉiu diro de Dio estas pura; Li estas ŝildo por tiuj, kiuj Lin fidas.

6 Don't add anything to his words, or he will criticize you and you'll be shown to be a liar.

Ne aldonu al Liaj vortoj, Por ke Li ne punu vin, kaj por ke vi ne aperu mensoganto.

7 God, I want to request two things from you. Please don't refuse to let me have them before I come to die.

Du aferojn mi petis de Vi; Ne rifuzu al mi, antaŭ ol mi mortos:

8 Keep me from being false, help me not to tell lies. Don't make me poor or rich; just provide me with the food I need.

Falsaĵon kaj mensogaĵon forigu de mi; Malriĉecon kaj riĉecon ne donu al mi; Nutru min per tiom da pano, kiom mi bezonas.

9 Otherwise if I have plenty of money, I may give up on you, saying, “Who is the Lord?” while if I'm poor I may steal and bring the name of my God into disrepute.

Ĉar alie mi eble trosatiĝus kaj neus, kaj dirus: Kiu estas la Eternulo? Aŭ eble mi malriĉiĝus kaj ŝtelus, Kaj malbonuzus la nomon de mia Dio.

10 Don't slander a servant to his master, or he will curse you and you'll suffer for it.

Ne kalumniu sklavon antaŭ lia sinjoro, Por ke li ne malbenu vin kaj vi ne fariĝu kulpulo.

11 There are some who curse their fathers and do not bless their mothers.

Estas generacio, kiu malbenas sian patron Kaj ne benas sian patrinon;

12 There are some who see themselves as pure but they're still filthy—they have not been washed.

Generacio, kiu estas pura en siaj okuloj Kaj tamen ne laviĝis de siaj malpuraĵoj;

13 There are some who think themselves so high and mighty, and who look down on others.

Generacio, kiu tiel alte tenas siajn okulojn Kaj tiel levas siajn palpebrojn;

14 There are some who have teeth like swords, incisors like knives, ready to devour the poor from the earth, the needy from society.

Generacio, kies dentoj estas glavoj kaj kies makzeloj estas tranĉiloj, Por formanĝi la malriĉulojn de la tero kaj la mizerulojn inter la homoj.

15 The leech has two daughters who cry out, “Give me! Give me!” There are three things that are never satisfied, four that never say, “Enough!”:

Hirudo havas du filinojn, kiuj krias: Donu, donu; Ili tri neniam satiĝas. Kvar objektoj ne diras: Sufiĉe:

16 The grave, the womb that doesn't become pregnant, the earth thirsty for water, and the fire that never says, “Enough!” (Sheol h7585)

Ŝeol; senfrukta ventro; la tero ne satiĝas de akvo; kaj la fajro ne diras: Sufiĉe. (Sheol h7585)

17 People who ridicule their fathers and despise obedience to the mother will have their eyes pecked out by wild ravens and eaten by young vultures.

Okulon, kiu mokas la patron Kaj malŝatas obeadon al la patrino, Elpikos korvoj ĉe la rivero kaj formanĝos aglidoj.

18 These three things are amazingly hard for me, four things I just can't understand:

Tri aferoj estas nekompreneblaj por mi, Kaj kvaran mi ne scias:

19 The way an eagle soars in the sky, the way a snake slides over a rock, the way a ship sails across the sea, the way a man and a woman fall in love.

La vojon de aglo en la aero; La vojon de serpento sur roko; La vojon de ŝipo meze de la maro; Kaj la vojon de viro ĉe virgulino.

20 This is the way of a woman who commits adultery: she eats, she wipes her mouth, and then says, “I haven't done anything wrong!”

Tia estas la vojo de virino adultanta: Ŝi manĝas, viŝas la buŝon, Kaj diras: Mi faris nenian pekon.

21 Three things make the earth tremble, there are four things it can't support:

Sub tri objektoj tremas la tero, Kaj kvar ĝi ne povas porti:

22 a slave becoming a king, a stupid person eating like a pig,

Sklavon, kiam li fariĝis reĝo; Malsaĝulon, kiam li tro satiĝis de pano;

23 an unbearable woman getting married, and a maidservant taking her mistress's place.

Malamatan virinon, kiam ŝi edziniĝis, Kaj sklavinon, kiam ŝi elpelis sian sinjorinon.

24 There are four things on earth that are small, but very wise:

Kvar estas malgranduloj sur la tero, Kaj tamen ili estas tre saĝaj:

25 Ants—they're not strong, but they work hard all summer storing up food.

La formikoj, popolo ne forta, Tamen ili en somero pretigas al si manĝaĵon;

26 Hyraxes—they don't have much power, but they make their homes in the rock.

La hirakoj, popolo senforta, Tamen ili faras siajn domojn en la roko;

27 Locusts—they don't have a king, but they all march in line abreast.

La akridoj ne havas reĝon, Kaj tamen ili ĉiuj eliras en vicoj;

28 Lizards—you can catch them in your hands, but they live in the king's palace.

La lacerto kroĉiĝas per siaj manoj, Tamen ĝi estas en reĝaj palacoj.

29 There are three things that are glorious to watch as they walk, four that look dignified as they move:

Ekzistas tri, kiuj bone iras, Kaj kvar, kiuj marŝas bele:

30 The lion, supreme among wild animals, who isn't frightened of anything.

La leono, plej forta el la bestoj, Cedas al neniu;

31 The strutting starling, the male goat, and a king with his army.

Cervo kun bonaj lumboj; virkapro; Kaj reĝo, kiun neniu povas kontraŭstari.

32 If you have been foolishly boasting about yourself, or if you've been planning to do something wrong, stop and put your hand over your mouth.

Se vi agis malsaĝe pro via fiereco, Kaj se vi intencis malbonon, Tiam metu la manon sur la buŝon.

33 Just as churning milk produces butter, and twisting someone's nose makes it bleed, so stirring up anger causes arguments.

Ĉar batado de lakto produktas buteron, Ekbato de nazo aperigas sangon, Kaj incitado de kolero kaŭzas malpacon.