John 6
1 After this, Jesus left to go to the other side of the Sea of Galilee (also known as the Sea of Tiberias).
Tapus niini si Jesus mitabok ngadto sa pikas nga daplin sa Lanaw sa Galilea, nga mao ang Lanaw sa Tiberiades.
2 A large crowd was following him, for they'd seen his miracles of healing.
Ug miapas kaniya ang usa ka dakung panon sa katawhan, kay nakita man ugod nila ang mga milagro nga iyang nahimo ngadto sa mga masakiton.
3 Jesus went up a hill and sat down there with his disciples.
Ug si Jesus mitungas sa kabungturan, ug didto milingkod siya uban sa iyang mga tinun-an.
4 The time for the Jewish festival of the Passover was approaching.
Ug karon ang Pasko, ang fiesta sa mga Judio, nagsingabut na.
5 When Jesus looked up, and saw a large crowd coming towards him, he asked Philip, “Where can we buy enough bread to feed all these people?”
Ug sa pagyahat niya sa iyang mga mata, ug sa pagkakita niya sa dakung panon sa katawhan nga nagpadulong kaniya, si Jesus miingon kang Felipe, "Asa man kita magpalit ug tinapay aron makakaon kini sila?"
6 He only asked this to see how Philip would respond, because Jesus already knew what he was going to do.
Kini iyang gipamulong sa pagsulay kaniya, kay siya gayud nahibalo man kon unsay iyang buhaton.
7 “Two hundred silver coins wouldn't buy enough bread to give everyone even just a little,” Philip replied.
Ug si Felipe mitubag kaniya, "Ang duha ka gatus ka denario dili pa igong ipalit ug tinapay aron ang matag-usa kanila makadawat ug diyutayng ikatimo."
8 One of his disciples, Andrew, Simon Peter's brother, spoke up.
Usa sa iyang mga tinun-an, si Andres nga igsoon ni Simon Pedro, miingon kang Jesus,
9 “There's a boy here who has five barley loaves and a couple of fish, but what good is that when there are so many people?”
"Ania dinhiy usa ka batang lalaki nga may lima ka pan nga sebada ug duha ka isda, apan mag-unsa man kana alang niining hilabihan ka daghan?"
10 “Have everybody sit down,” Jesus said. There was plenty of grass there, so they all sat down, the men numbering around five thousand.
Ug si Jesus miingon, "Palingkora ang mga tawo." Ug didtoy daghang balili niadtong dapita, busa ang mga tawo nanglingkod nga may gidaghanon nga mga lima ka libo.
11 Jesus took the bread, gave thanks, and had it handed out to the people as they sat there. Then he did the same with the fishes, making sure the people had as much as they wanted.
Ug unya gikuha ni Jesus ang mga tinapay, ug sa nakapasalamat na siya, iyang giapod-apod kini ngadto kanila nga nanaglingkod; maingon man usab ang isda, kutob sa ilang gusto.
12 Once they were all full, he said to his disciples, “Collect what's left over so nothing is wasted.”
Ug sa nangabusog na sila, siya miingon sa iyang mga tinun-an, "Hipusa ninyo ang mga tipik nga nanghibilin aron walay mausik."
13 So they collected and filled twelve baskets with the pieces of the five barley loaves the people had eaten.
Busa ilang gihipos kini, ug napulog-duha ka bukag ang napuno nila sa mga tipik gikan sa lima ka tinapay nga sebada, nga nahibilin tapus sa pagpangaon sa mga tawo.
14 When the people saw this miracle, they said, “Surely this is the Prophet who was to come into the world.”
Ug sa pagkakita nila sa milagro nga iyang gibuhat, ang mga tawo nanag-ingon, "Sa pagkatinuod kini siya mao gayud ang profeta nga moanhi sa kalibutan!"
15 Jesus realized that they were about to force him to become their king, so he left them and went up into the hills to be by himself.
Ug sa pagkamatikud ni Jesus nga sila moduol na sa pagsakmit kaniya aron sa paghimo kaniya nga hari, siya mipahilit pag-usab nga nag-inusara ngadto sa kabungturan.
16 When evening came, his disciples went down to the sea,
Ug sa pagkasawomsom na, ang iyang mga tinun-an nanglugsong ngadto sa lanaw,
17 climbed into a boat, and headed across the water towards Capernaum. By now it was night and Jesus had not joined them yet.
ug misakayg sakayan, ug mitabok sa lanaw ngadto sa Capernaum. Mangitngit na ug si Jesus wala pa mahiabut kanila.
18 A strong wind began blowing and the sea grew rough.
Ug ang lanaw misugod na sa pagbalud tungod sa makusog nga hangin nga naghuros.
19 When they had rowed three or four miles, they saw Jesus walking on the sea, coming towards the boat. They were very frightened.
Ug sa nakagaud na silag mga lima o unom ka kilometro, nakita nila si Jesus nga naglakaw ibabaw sa tubig ug nagkahiduol sa sakayan. Ug sila nangalisang,
20 “Don't be afraid!” he told them. “It's me.”
apan siya miingon kanila, "Ako kini; ayaw kamo kalisang."
21 Then they gladly took him into the boat, and immediately they reached the shore where they were going.
Ug gikalipay nila ang pagdawat kaniya ngadto sa sakayan, ug dihadiha ang sakayan nahidunggo sa yuta nga ilang gipadulngan.
22 The next day the crowd that had stayed on the other side of the sea noticed that there had been only one boat there, and that Jesus had not got into the boat with his disciples, but they had left without him.
Ug sa pagkasunod nga adlaw ang panon sa katawhan nga nagpabilin sa pikas nga daplin sa lanaw nakamatngon nga usa ra man kabuok ang sakayan nga nahiadto didto, ug nga si Jesus wala man makasakay sa sakayan uban sa iyang mga tinun-an, hinonoa nga ang iyang mga tinun-an nanggikan nga silasila ra.
23 Then other boats arrived from Tiberias, landing near to the place where they'd eaten the bread once the Lord had blessed it.
Apan didtoy mga bote gikan sa Tiberiades nga nahidunggo duol niadtong dapit diin nanagpangaon gani silag tinapay tapus makapasalamat ang Ginoo.
24 Once the crowd realized that neither Jesus nor his disciples were there, they got into the boats and went over to Capernaum, looking for Jesus.
Ug sa pagkakita sa panon sa katawhan nga wala didto si Jesus, ni ang iyang mga tinun-an, sila misakay sa mga bote ug miadto sa Capernaum aron sa pagpangita kang Jesus.
25 When they found him on the other side of the sea, they asked him, “Rabbi, when did you get here?”
Ug sa nakita na nila siya didto sa pikas nga daplin sa lanaw, sila miingon kaniya, "Rabi, kanus-a ka pa man mahiabut dinhi?"
26 “I tell you the truth,” Jesus replied, “you're looking for me because you ate as much bread as you wanted, not because you understood the miracles.
Ug si Jesus mitubag kanila, "Sa pagkatinuod, sa pagkatinuod, magaingon ako kaninyo, nga kamo nangita kanako dili tungod kay nakakita kamo sa mga milagro, kondili tungod kay kamo nakakaon man ug nangabusog sa tinapay.
27 Don't be preoccupied about food that doesn't last, but concentrate on the lasting food of eternal life which the Son of man will give you, for God the Father has placed his seal of approval on him.” (aiōnios g166)
Ayaw ninyo paghagoi ang kalan-on nga mawagtang ra, kondili mao hinooy hagoi ninyo kanang kalan-on nga molungtad ngadto sa kinabuhing dayon nga igahatag kaninyo sa Anak sa Tawo; kay sa Dios nga Amahan gikapadayag siya nga tinuod." (aiōnios g166)
28 So they asked him, “What do we have to do in order to do what God wants?”
Ug sila miingon kaniya, "Unsa may kinahanglan among buhaton aron sa pagbuhat sa ipabuhat sa Dios?"
29 Jesus replied, “What God wants you to do is to trust in the one he sent.”
Si Jesus mitubag kanila, "Ang ipabuhat sa Dios mao kini, nga kinahanglan mosalig kamo kaniya nga iyang gipadala."
30 “What miracle are you going to perform for us to see so we can trust you? What are you able to do?” they asked.
Ug sila miingon kaniya, "Nan, unsa man ang imong nabuhat nga milagro, aron makita namo kini ug motoo kami kanimo? Unsa man ang imong ginabuhat?
31 “Our forefathers ate manna in the desert in fulfillment of the Scripture that says, ‘He gave them bread from heaven to eat.’”
Ang among mga ginikanan nanagpangaon sa mana didto sa kamingawan, sumala sa nahisulat, `Kanila gihatag niya ang tinapay gikan sa langit aron ilang pagakan-on.'"
32 “I tell you the truth, it wasn't Moses who gave you bread from heaven,” Jesus replied. “It's my Father who gives you the true bread of heaven.
Ug si Jesus miingon kanila, "Sa pagkatinuod, sa pagkatinuod, magaingon ako kaninyo, nga si Moises dili mao ang naghatag kaninyo niadtong tinapay nga gikan sa langit; ang akong Amahan mao ang nagahatag kaninyo sa tinuod nga tinapay nga gikan sa langit.
33 For the bread of God is the one who comes from heaven and gives life to the world.”
Kay ang tinapay sa Dios mao kadtong nanaug gikan sa langit, ug nagahatag ug kinabuhi ngadto sa kalibutan."
34 “Lord, please give us this kind of bread all the time!” they said.
Ug sila miingon kaniya, "Ginoo, hatagi kami kanunay nianang tinapaya."
35 “I am the bread of life,” Jesus replied. “Anyone who comes to me will never be hungry again, and anyone who trusts in me will never be thirsty again.
Ug si Jesus mitubag kanila, "Ako mao ang tinapay nga nagahatag ug kinabuhi; siya nga moari kanako dili gutomon, ug siya nga mosalig kanako dili gayud uhawon.
36 But as I explained to you before, you have seen me, but you still don't trust me.
Apan giingon ko na kaninyo nga kamo nakakita na kanako, apan wala kamo mosalig.
37 All those the Father gives me will come to me, and I won't reject any of them.
Ang tanan nga gihatag kanako sa Amahan moari gayud kanako, ug siya nga moari kanako dili ko gayud igasalikway.
38 For I came down from heaven not to do what I want, but to do what the one who sent me wants.
Kay ako nanaug gikan sa langit, dili sa pagbuhat sa akong kaugalingong kabubut-on, kondili sa kabubut-on sa nagpadala kanako.
39 What he wants is for me not to lose anyone he has given to me, but for me to raise them up at the last day.
Ug ang kabubut-on sa nagpadala kanako mao kini, nga dili ako kawad-an bisag usa sa tanan nga iyang gikahatag kanako, hinonoa nga mabanhaw kini sa kaulahian nga adlaw.
40 What my Father wants is for everyone who sees the Son and trusts in him to have eternal life, and for me to raise them up at the last day.” (aiōnios g166)
Kay ang kabubut-on sa akong Amahan mao kini, nga ang matag-usa nga makakita sa Anak ug mosalig kaniya makabaton sa kinabuhing dayon, ug pagabanhawon ko siya sa kaulahian nga adlaw." (aiōnios g166)
41 Then the Jews began to grumble about him because he had said, “I am the bread that came down from heaven.”
Ug siya gibagotbutan sa mga Judio tungod sa iyang pag-ingon, "Ako mao ang tinapay nga nanaug gikan sa langit."
42 They said, “Isn't this Jesus, the son of Joseph? We know his father and his mother. So how can he now tell us, ‘I came down from heaven’?”
Ug sila miingon, "Dili ba kini siya mao man si Jesus, ang kang Jose nga anak, kinsang amahan ug inahan atong nahibaloan? Naunsa ba nga nagaingon na man siya karon, `Ako nanaug gikan sa langit'?"
43 “Stop grumbling to each other,” Jesus said.
Ug si Jesus mitubag kanila, "Ayaw na kamo pagbagutbot ngadto sa usag usa.
44 “No one can come to me unless the Father who sent me attracts them, and I will raise them up at the last day.
Walay makahimo sa pag-ari kanako gawas lamang kon siya pagadanihon sa Amahan nga mao ang nagpadala kanako; ug pagabanhawon ko siya sa kaulahian nga adlaw.
45 As is written in Scripture by the prophets, ‘Everyone will be taught by God.’ Everyone who listens to and learns from the Father comes to me.
Diha sa mga profeta nahisulat kini nga nagaingon, `Ug sa Dios pagatudloan silang tanan.' Ang tanan nga nakadungog ug nakakat-on gikan sa Amahan magaari kanako.
46 Not that anyone has seen God, except he who is from God; he has seen the Father.
Dili sabton nga adunay nakakita sa Amahan gawas kaniya nga gikan sa Dios; kini siya nakakita sa Amahan.
Sa pagkatinuod, sa pagkatinuod, magaingon ako kaninyo, nga ang mosalig may kinabuhing dayon. (aiōnios g166)
48 I am the bread of life.
Ako mao ang tinapay nga nagahatag ug kinabuhi.
49 Your forefathers ate manna in the desert but they still died.
Ang inyong mga ginikanan nanagkaon sa mana didto sa kamingawan, ngani nangamatay sila.
50 But this is the bread that comes down from heaven, and anyone who eats it won't ever die.
Ania kining tinapay nga nanaug gikan sa langit, aron ang tawo makakaon niini ug dili mamatay.
51 I am the life-giving bread from heaven, and anyone who eats this bread will live forever. The bread is my flesh that I give so that the world may live.” (aiōn g165)
Ako mao ang buhing tinapay nga nanaug gikan sa langit; bisan kinsa nga mokaon niining maong tinapay, siya mabuhi sa dayon; ug ang tinapay nga akong igahatag alang sa kinabuhi sa kalibutan mao ang akong unod." (aiōn g165)
52 Then the Jews argued heatedly among themselves. “How can this man give us his flesh to eat?” they asked.
Ug ang mga Judio naglalisay tali sa ilang kaugalingon, nga nanag-ingon "Unsaon man niining tawhana sa paghatag kanato sa iyang unod aron atong kan-on?"
53 Jesus told them, “I tell you the truth, unless you eat the flesh of the Son of man and drink his blood, you cannot truly live.
Busa si Jesus miingon kanila, "Sa pagkatinuod, sa pagkatinuod, magaingon ako kaninyo, gawas kon mokaon kamo sa unod sa Anak sa Tawo ug moinom sa iyang dugo, wala kamoy kinabuhi diha kaninyo.
54 Those who eat my flesh and drink my blood have eternal life, and I will raise them up at the last day. (aiōnios g166)
Siya nga mokaon sa akong unod ug moinom sa akong dugo may kinabuhi nga dayon, ug pagabanhawon ko siya sa kaulahian nga adlaw. (aiōnios g166)
55 For my flesh is true food, and my blood is true drink.
Kay ang akong unod tinuod nga kalan-on ug ang akong dugo tinuod nga ilimnon.
56 Those who eat my flesh and drink my blood remain in me, and I remain in them.
Siya nga mokaon sa akong unod ug moinom sa akong dugo magapuyo sa sulod nako, ug ako sa sulod niya.
57 Just as the life-giving Father sent me and I live because of the Father, so anyone who feeds on me will live because of me.
Maingon nga ang buhing Amahan nagpadala kanako, ug ako nabuhi tungod sa Amahan, maingon man usab niana, siya nga mokaon kanako mabuhi tungod kanako.
58 Now this is the bread that came down from heaven, not the kind your forefathers ate and still died. Anyone who eats this bread will live forever.” (aiōn g165)
Mao kini ang tinapay nga nanaug gikan sa langit, dili ingon niadtong gikaon sa inyong mga ginikanan, nga bisan pa niini nangamatay sila. Siya nga mokaon niining maong tinapay mabuhi sa dayon." (aiōn g165)
59 Jesus explained this while he was teaching in a synagogue at Capernaum.
Kini iyang gisulti sulod sa sinagoga, sa pagpanudlo niya didto sa Capernaum.
60 Many of his disciples when they heard it said, “This is hard to accept! Who can follow it?”
Daghan sa iyang mga tinun-an, sa ilang pagkadungog niini, nanag-ingon, "Lisud kining sultiha; kinsa may makapatalinghug niini?"
61 Jesus saw that his disciples were complaining about this, so he asked them, “Are you offended by this?
Apan sa pagkahibalo ni Jesus sulod sa iyang kaugalingon nga ang iyang mga tinun-an nanagbagutbot mahitungod niini, siya miingon kanila, "Nakapaluya ba kini kaninyo?
62 Then what if you were to see the Son ascend to where he was before?
Nan, maunsa man kaha diay kon inyo nang makita ang Anak sa Tawo nga magasaka ngadto sa dapit diin didto siya kaniadto?
63 The Spirit gives life; the physical body doesn't do anything. The words I've told you are spirit and life!
Ang nagahatag ug kinabuhi mao ang espiritu; ang unod walay kapuslanan. Ang mga pulong nga akong gisulti kaninyo-kini espiritu ug kinabuhi.
64 Yet there are some of you who don't trust me.” (Jesus had known from the very beginning who didn't trust him, and who would betray him.)
Apan aduna kaninyoy wala managpanoo." Kay si Jesus nasayud man sukad sa sinugdan kinsa kadto sila nga wala mosalig, ug kinsa kadto siya nga maoy magbudhi kaniya.
65 Jesus added, “This is why I told you that no one can come to me unless it is made possible by the Father.”
Ug siya miingon, "Mao man gani nga giingnan ko kamo nga walay bisan kinsa nga makaari kanako gawas kon itugot kini kaniya sa Amahan."
66 From this time on many of Jesus' disciples gave up and no longer followed him.
Tapus niini daghan sa iyang mga tinun-an mitalikod ug wala na managpanglakaw uban kaniya.
67 Then Jesus asked the twelve disciples, “What about you? Do you want to leave as well?”
Ug si Jesus nangutana sa Napulog-Duha, "Buot ba usab kamong mobiya kanako?"
68 Simon Peter answered, “Lord, who would we follow? You're the one who has the words of eternal life. (aiōnios g166)
Si Simon Pedro mitubag kaniya, "Ginoo, kang kinsa man kami moadto? Ikaw mao ang may mga pulong mahitungod sa kinabuhing dayon. (aiōnios g166)
69 We trust in you, and we're convinced that you are God's Holy One.”
Ug kami nagatoo, ug among nasinati, nga ikaw mao ang Balaan sa Dios."
70 Jesus replied, “Didn't I choose you, the twelve disciples? Yet one of you is a devil.”
Si Jesus mitubag kanila, "Dili ba gipili ko man kamo, ang Napulog-Duha? Ngani ang usa kaninyo yawa."
71 (Jesus was referring to Judas, son of Simon Iscariot. He was the one of the twelve disciples who would betray Jesus.)
Nagpasabut siya niini mahitungod sa kang Simon Iscariote nga anak nga si Judas; kay kini siya, usa sa Napulog-Duha, mao man ang magbudhi kaniya.
