Ecclesiastes 7
1 A good reputation is better than expensive perfume, and the day you die is better than the day you were born.
Lepsze jest [dobre] imię niż wyborny olejek, a dzień śmierci niż dzień urodzenia.
2 It's better to go to a funeral than to a party. In the end, everyone dies, and those who are still alive should think about it.
Lepiej iść do domu żałoby niż do domu wesela, gdyż w tamtym [widzimy] koniec każdego człowieka, a człowiek żyjący weźmie to sobie do serca.
3 Sorrow is better than laughter, for tragedy helps us by making us think.
Lepszy jest smutek niż śmiech, bo przez smutek twarzy serce szlachetnieje.
4 Wise people think about the impact of death, while those who are fools only think about having a good time.
Serce mądrych jest w domu żałoby, ale serce głupich w domu wesela.
5 It's better to listen to criticism from a wise person than to hear the song of fools.
Lepiej [jest] słuchać upomnień mądrego niż pieśni głupców.
6 The laughter of fools is like the crackling of thorn twigs burning under a pot—without sense and quickly over.
Czym bowiem jest trzaskanie cierni pod kotłem, tym jest śmiech głupca. Także i to jest marnością.
7 Extorting money from others makes wise people into fools, and accepting bribes corrupts the mind.
Doprawdy, ucisk doprowadza mądrego do szaleństwa, a dar psuje serce.
8 Completing something is better than starting it. Being patient is better than being proud.
Lepsze jest dokończenie sprawy niż jej początek. Lepszy jest człowiek cierpliwego ducha niż [człowiek] wyniosłego ducha.
9 Don't be quick to get angry, for anger controls the minds of fools.
Nie bądź w duchu skory do gniewu, gdyż gniew spoczywa w piersi głupich.
10 Don't ask, “Why were the good old days better than now?” Asking such questions shows you are not wise.
Nie mów: Jak to jest, że dawne dni były lepsze niż te obecne? Bo niemądrze byś o to pytał.
11 Wisdom is good—it's like receiving an inheritance. It benefits everyone in life.
Dobra jest mądrość przy dziedzictwie i jest pożyteczna dla tych, którzy widzą słońce.
12 For wisdom provides security, as does money, but the advantage for those who have wisdom is that they are kept safe and sound!
Mądrość bowiem jest osłoną, osłoną [są] też pieniądze; lecz korzyść z poznania jest taka: mądrość daje życie tym, którzy ją mają.
13 Think about what God does. If he makes something bent, you can't straighten it!
Przypatrz się dziełu Boga. Kto bowiem może wyprostować to, co on krzywym uczynił?
14 On a good day, be happy. When a bad day comes, stop and think. God made each day, so you don't know what will happen to you next.
W dniu powodzenia raduj się, a w dniu nieszczęścia rozważaj: Bóg uczynił zarówno jedno, jak i drugie po to, aby człowiek nie dociekł tego, co po nim nastanie.
15 Throughout my life I've seen so much that is hard to understand. Good people who die young despite doing what is right, and wicked people who live long evil lives.
Wszystko widziałem za swych marnych dni: niejeden sprawiedliwy ginie w swojej sprawiedliwości, a niejeden niegodziwiec żyje długo w swojej niegodziwości.
16 Don't think you can make yourself right by a lot of religious observance, and don't pretend to be so wise. Do you want to destroy yourself?
Nie bądź przesadnie sprawiedliwy ani przesadnie mądry. Czemu miałbyś się sam do zguby prowadzić?
17 On the other hand, don't decide to live an evil life—don't be a fool! Why die before your time?
Nie bądź zbyt niegodziwy i nie bądź głupi. Czemu miałbyś umrzeć przed swoim czasem?
18 You ought to keep in mind these warnings. Those who follow God will be sure to avoid both.
Dobrze będzie, jeśli będziesz się tego trzymał, ale i tamtego z rąk nie wypuszczaj. Kto bowiem boi się Boga, uniknie tego wszystkiego.
19 Wisdom gives a wise person greater power than ten town councilors.
Mądrość daje mądremu [więcej] siły, niż [posiada ją] dziesięciu mocarzy, którzy są w mieście.
20 There's not one good person in all the world who always does what is right and never sins.
Doprawdy, nie ma człowieka sprawiedliwego na ziemi, który czyniłby dobrze i nie grzeszył.
21 Don't take to heart everything that people say, otherwise you may hear your servant talking badly about you,
Nie zwracaj też uwagi na wszystkie słowa, które wypowiadają [ludzie], byś nie usłyszał, jak ci złorzeczy twój sługa.
22 for you know how many times you yourself have talked badly about others!
Wie bowiem twoje serce, że i ty wielokroć złorzeczyłeś innym.
23 I have examined all this using the principles of wisdom. I told myself, “I will think wisely.” But wisdom eluded me.
Tego wszystkiego doświadczyłem mądrością [i] powiedziałem: Będę mądry. Ale mądrość oddaliła się ode mnie.
24 Everything that exists is beyond our grasp—too deep for our understanding. Who can comprehend it?
To, co jest dalekie, i to, co jest bardzo głębokie – któż to może zgłębić?
25 I turned my thoughts to discover, investigate, and to find out more about wisdom and what makes sense. I wanted to know more about how stupid evil really is, and how ridiculous it is to be a fool.
Zwróciłem swoje serce ku poznaniu, badaniu i szukaniu mądrości oraz rozeznaniu rzeczy, by poznać niegodziwość głupstwa, głupoty i szaleństwa.
26 I discovered something more horrible than death: foolishness like a woman who tries to entrap you, who wants to use her mind and hands to catch you and tie you up. Those who follow God will not be caught, but sinners will fall into her trap.
I odkryłem, że bardziej gorzka niż śmierć jest kobieta, której serce jest jak sieć i sidło, a jej ręce jak pęta. Kto się Bogu podoba, uwolni się od niej, ale grzesznik będzie przez nią usidlony.
27 This is what I discovered after putting two and two together to try and find out what it all meant, says the Teacher.
Oto co odkryłem – mówi Kaznodzieja – [badając] jedną po drugiej, aby dojść do istoty rzeczy;
28 Although I really searched, I didn't find what I was looking for. People say, “I found one man among a thousand, but not one woman.”
Czego jeszcze szuka moja dusza, lecz nie znajduje: Jednego mężczyznę spośród tysiąca znalazłem, ale kobiety spośród wszystkich nie znalazłem.
29 But I did find this one thing: God made people to do what's right, but they have followed their own ideas.
Oto to tylko odkryłem: Bóg stworzył człowieka prawego, ale oni szukali rozlicznych wymysłów.
