Proverbs 25
1 These are also parables of Solomon, which the men of Ezechias king of Juda copied out.
Sau đây là những châm ngôn của Sa-lô-môn, do triều thần của Vua Ê-xê-chia, nước Giu-đa sưu tầm và sao chép:
2 It is the glory of God to conceal the word, and the glory of kings to search out the speech.
Vinh quang của Đức Chúa Trời là giữ kín một điều gì, tìm tòi, khám phá là vinh quang của các vua.
3 The heaven above, and the earth beneath, and the heart of kings is unsearchable.
Không ai biết trời cao, đất thấp bao nhiêu, lòng vua chúa cũng khó dò như vậy!
4 Take away the rust from silver, and there shall come forth a most pure vessel:
Khi khử sạch cáu cặn khỏi bạc, con có vật liệu để chế tạo vật quý.
5 Take away wickedness from the face of the king, and his throne shall be established with justice.
Khi trừ diệt người xấu trước mặt vua, ngôi nước ngươi sẽ vững mạnh nhờ công lý.
6 Appear not glorious before the king, and stand not in the place of great men.
Trước mặt vua, con chớ phô trương, cũng đừng tranh địa vị với hàng cao trọng,
7 For it is better that it should be said to thee: Come up hither; than that thou shouldst be humbled before the prince.
Thà ngồi thấp, rồi được nhấc lên cao, còn hơn bị hạ trước bao nhiêu người.
8 The things which thy eyes have seen, utter not hastily in a quarrel: lest afterward thou mayst not be able to make amends, when thou hast dishonoured thy friend.
Đừng hấp tấp kiện thưa ai cả, vì biết đâu con phải bị thua. Khi danh dự tổn thương, con sẽ làm gì?
9 Treat thy cause with thy friend, and discover not the secret to a stranger:
Tốt hơn cả là hai bên ngồi đối chất, nhưng đừng tiết lộ điều gì cho người khác,
10 Lest he insult over thee, when he hath heard it, and cease not to upbraid thee. Grace and friendship deliver a man: keep these for thyself, lest thou fall under reproach.
Kẻo đối phương nghe được, lên án con nói xấu, và con không thể rút lại được lời mình.
11 To speak a word in due time, is like apples of gold on beds of silver.
Lời bàn đúng lúc, chẳng khác gì trái táo vàng trên đĩa bạc.
12 As an earring of gold and a bright pearl, so is he that reproveth the wise, and the obedient ear.
Nghe lời chỉ trích của người khôn ngoan, là giá trị hơn đeo nữ trang bằng vàng.
13 As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to him that sent him, for he refresheth his soul.
Một sứ giả trung tín làm thỏa dạ chủ mình. Như tuyết mát lạnh giữa mùa gặt với nắng hè gay gắt.
14 As clouds, and wind, when no rain followeth, so is the man that boasteth, and doth not fulfill his promises.
Hứa cho, nhưng chẳng giữ lời, giống như có mây, có gió, rồi lại chẳng mưa.
15 By patience a prince shall be appeased, and a soft tongue shall break hardness.
Lòng kiên nhẫn thắng hơn cường lực, lưỡi dịu dàng bẻ gãy cả xương.
16 Thou hast found honey, eat what is sufficient for thee, lest being glutted therewith thou vomit it up.
Con có thích mật ong? Cũng đừng ăn nhiều quá, kẻo con phải mửa ra!
17 Withdraw thy foot from the house of thy neighbour, lest having his fill he hate thee.
Chớ đến nhà láng giềng thường quá, e nhàm mặt, người sẽ chán ghét con.
18 A man that beareth false witness against his neighbour, is like a dart and a sword and a sharp arrow.
Lời chứng gian vô cùng hiểm nguy, hại người chẳng khác nào gươm, tên, và dùi cui.
19 To trust to an unfaithful man in the time of trouble, is like a rotten tooth, and weary foot,
Đặt lòng tin vào một người không đáng tin cậy, chẳng khác gì nhai với răng bị gãy, hay đi với chân khập khiễng.
20 And one that looseth his garment in cold weather. As vinegar upon nitre, so is he that singeth songs to a very evil heart. As a moth doth by a garment, and a worm by the wood: so the sadness of a man consumeth the heart.
Hát xướng trước người đang âu sầu buồn bã, cũng như lột áo người ngày đông tháng giá, như đổ giấm vào vết thương.
21 If thy enemy be hungry, give him to eat: if he thirst, give him water to drink:
Đói cho ăn, khát cho uống, săn sóc kẻ thù, cho nước họ uống.
22 For thou shalt heap hot coals upon his head, and the Lord will reward thee.
Làm như vậy con sẽ chất than lửa đỏ trên đầu họ, và Chúa Hằng Hữu sẽ thưởng cho con.
23 The north wind driveth away rain, as doth a sad countenance a backbiting tongue.
Gió bấc đem mưa, nói hành sinh giận.
24 It is better to sit in a corner of the housetop, than with a brawling woman, and in a common house.
Thà ở nơi góc mái nhà, còn hơn ở chung nhà với đàn bà hay sinh sự.
25 As cold water to a thirsty soul, so is good tidings from a far country.
Được tin lành từ xứ xa đưa vào, như được nước mát lúc khát khao.
26 A just man falling down before the wicked, is as a fountain troubled with the foot, and a corrupted spring.
Người công chính ngã quỵ trước người gian ác, sẽ như suối nước bị dấy đục một nguồn nước bị hư.
27 As it is not good for a man to eat much honey, so he that is a searcher of majesty, shall be overwhelmed by glory.
Ăn nhiều mật có hại, tìm vinh quang cá nhân quá cũng không tốt.
28 As a city that lieth open and is not compassed with walls, so is a man that cannot refrain his own spirit in speaking.
Ai không chế ngự lòng mình, chẳng lo tự chủ, như thành bỏ ngỏ không có tường.
