Proverbs 1
1 Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 to receive the instruction of wisdom, righteousness and judgment, and equity;
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion.
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 He that is wise will hear, and will increase learning; and the intelligent will gain wise counsels:
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 to understand a proverb and an allegory, the words of the wise and their enigmas.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of Jehovah is the beginning of knowledge: fools despise wisdom and instruction.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 for they shall be a garland of grace unto thy head, and chains about thy neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners entice thee, consent not.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk secretly for the innocent without cause;
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 we shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 cast in thy lot among us; we will all have one purse:
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 — my son, walk not in the way with them, keep back thy foot from their path;
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 for their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 For in vain the net is spread in the sight of anything which hath wings.
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 And these lay wait for their own blood; they lurk secretly for their own lives.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So are the paths of every one that is greedy of gain: it taketh away the life of its possessors.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom crieth without; she raiseth her voice in the broadways;
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 she calleth in the chief [place] of concourse, in the entry of the gates; in the city she uttereth her words:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 How long, simple ones, will ye love simpleness, and scorners take pleasure in their scorning, and the foolish hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Turn you at my reproof: behold, I will pour forth my spirit unto you, I will make known to you my words.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Because I have called, and ye refused; I have stretched out my hand, and no one regarded;
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 and ye have rejected all my counsel, and would none of my reproof:
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 I also will laugh in your calamity, I will mock when your fear cometh;
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 when your fear cometh as sudden destruction, and your calamity cometh as a whirlwind; when distress and anguish come upon you:
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 — then will they call upon me, but I will not answer; they will seek me early, and shall not find me.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 Because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah;
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 they would none of my counsel, they despised all my reproof:
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 therefore shall they eat of the fruit of their way, and be filled with their own devices.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of the foolish shall cause them to perish.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But whoso hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be at rest from fear of evil.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
