Proverbs 6
1 My son, if thou hast become surety for thy friend, if thou hast stricken thy hand for a stranger,
Anakko, no nangilasinka iti kuartam kas pammatalged iti utang ti kaarrubam, no nagkarika para iti utang ti maysa a tao a saanmo nga am-ammo,
2 thou art snared with the words of thy mouth, thou art taken with the words of thy mouth.
nangipakatka ngarud iti palab-og ti bagim babaen iti karim, ket natiliwka babaen kadagiti sasaom.
3 Do this now, my son, and deliver thyself, since thou hast come into the hand of thy friend: go, humble thyself, and be urgent with thy friend.
Iti kasta ngarud, anakko, aramidem daytoy ket isalakanmo ti bagim, ta addaka iti babaen ti asi ti kaarrubam. Mapanmo ipakumbaba ti bagim ket ipakaasim iti kaarrubam a wayawayaannaka.
4 Give not sleep to thine eyes, nor slumber to thine eyelids:
Saanmo nga iridridep dagiti matam ken saanmo pagkidemen dagiti kalub ti matam.
5 deliver thyself as a gazelle from the hand [of the hunter], and as a bird from the hand of the fowler.
Isalakanmo ti bagim a kas iti ugsa manipud iti ima ti mangnganup, kas iti billit manipud iti ima ti sumisilo.
6 Go to the ant, thou sluggard; consider her ways and be wise:
Kitaem ti kuton, sika a sadut a tao, utobem dagiti wagasna ket agmasiribka.
7 which having no chief, overseer, or ruler,
Awan ti mangidadaulo iti daytoy, opisial wenno turay,
8 provideth her bread in the summer, [and] gathereth her food in the harvest.
ngem mangisagsagana daytoy iti taraon iti kalgaw, ken kabayatan ti panagapit ket mangiduldulin daytoy iti kanennanto.
9 How long, sluggard, wilt thou lie down? When wilt thou arise out of thy sleep?
Kasano pay aya a kabayag ti pannaturogmo, sika sadut a tao? Kaanokanto pay a mariing manipud iti pannaturogmo?
10 A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest!
“Iturogko pay bassit, iridepko laeng iti mabiit, idalikepkepko pay biit”-
11 So shall thy poverty come as a roving plunderer, and thy penury as an armed man.
ket umayto ti kinakurapaymo a kas iti agtatakaw ket dagiti kasapulam a kasla nakaarmas a suldado.
12 A man of Belial, a wicked person, is he that goeth about with a perverse mouth;
Ti awan pategna a tao - ti nadangkes a tao - ket agbibiag babaen iti kinaulbodna,
13 he winketh with his eyes, he speaketh with his feet, he teacheth with his fingers;
a kumanidday, sumanenyas babaen kadagiti sakana, ken agitudo-tudo babaen kadagiti ramayna.
14 deceits are in his heart; he deviseth mischief at all times, he soweth discords.
Iti pusona ket agpangpanggep isuna iti dakes babaen iti panangallilaw; kanayon isuna a mangparnuay iti riri.
15 Therefore shall his calamity come suddenly: in a moment shall he be broken, and without remedy.
Ngarud, apagdarikmatto a kamaten isuna ti pannakadidigrana; apagkanitonto a madadael isuna ket saanen nga umimbag.
16 These six [things] doth Jehovah hate, yea, seven are an abomination unto him:
Adda innem a banag a kagurgura ni Yahweh, adda pito a makarimon kenkuana:
17 haughty eyes, a lying tongue, and hands that shed innocent blood;
Dagiti mata ti napalangguad a tao, dila nga agul-ulbod, im-ima a mangpaspasayasay iti dara dagiti inosente a tattao,
18 a heart that deviseth wicked imaginations; feet that are swift in running to mischief;
puso a mangparpartuat kadagiti dakes a panggep, saksaka a napartak a tumaray a mapan agaramid iti dakes,
19 a false witness that uttereth lies, and he that soweth discords among brethren.
saksi a mangibagbaga kadagiti inuulbod, ken ti agparparnuay iti riri kadagiti agkakabsat.
20 My son, observe thy father's commandment, and forsake not the teaching of thy mother;
Anakko, tungpalem ti bilin ti amam, ken saanmo a baybay-an ti sursuro ti inam.
21 bind them continually upon thy heart, tie them about thy neck:
Arigna nga igaluttmo a kanayon dagitoy iti pusom; arigna nga igalutmo dagitoy iti tengngedmo.
22 when thou walkest, it shall lead thee; when thou sleepest, it shall keep thee; and [when] thou awakest, it shall talk with thee.
Tunggal magnaka, idalandaka; tunggal maturogka, bantayandaka; ken tunggal agriingka, isurodaka.
23 For the commandment is a lamp, and the teaching a light, and reproofs of instruction are the way of life:
Ta dagiti bilbilin ket arigna ti maysa a pagsilawan, ken ti panangisuro ket arigna ti maysa a silaw; dagiti panangilinteg ti pannakadisiplina ket isu ti dalan ti panagbiag.
24 to keep thee from the evil woman, from the flattery of the tongue of a strange woman.
Iyadayonaka daytoy manipud iti narugit a babai, manipud iti nalamuyot a sasao ti mannakimalala.
25 Lust not after her beauty in thy heart, neither let her take thee with her eyelids;
Saanmo a paggarteman iti pusom ti pintasna, ken saanmo nga itulok a tengngelennaka babaen kadagiti kurimatmatna.
26 for by means of a whorish woman [a man is brought] to a loaf of bread, and another's wife doth hunt for the precious soul.
Mabalin nga aggatad iti maysa a tinapay ti bayad ti pannakikaidda iti maysa a balangkantis, ngem ti asawa ti dadduma ket mabalin a ti kakaisuna a biagmo ti gatadna.
27 Can a man take fire in his bosom, and his garments not be burned?
Mabalin aya met a sakruyen ti maysa a tao ti apuy a saan a mapuoran dagiti pagan-anayna?
28 Can one go upon hot coals, and his feet not be scorched?
Mabalin aya met a magna ti maysa a tao iti rabaw dagiti beggang a saan a masinit dagiti sakana?
29 So he that goeth in to his neighbour's wife: whosoever toucheth her shall not be innocent.
Kasta ngarud ti lalaki a makikakaidda iti asawa ti kaarrubana; sigurado a madusa ti makikakaidda kenkuana.
30 They do not despise a thief, if he steal to satisfy his soul when he is hungry:
Saan nga umsien dagiti tattao ti agtatakaw no nagtakaw isuna tapno mapnek ti pagkasapulanna gapu iti bisinna.
31 and if he be found, he shall restore sevenfold; he shall give all the substance of his house.
Ngem no matiliw isuna, bayadannanto iti maminpito ti tinakawna; masapul nga itedna amin nga adda gatadna a banag iti uneg ti balayna.
32 Whoso committeth adultery with a woman is void of understanding: he that doeth it destroyeth his own soul.
Awan pannakaawat ti tao a makikamkamalala; ti tao a mangar-aramid iti daytoy ket daddadaelenna ti bagina.
33 A wound and contempt shall he get; and his reproach shall not be wiped away.
Sugsugat ken pannakaibabain ti maikari kenkuana, ken saanto a mapunas ti pannakaibabainna.
34 For jealousy is the rage of a man, and he will not spare in the day of vengeance;
Ta ti imon ket pagbalinenna a nauyong ti maysa a lalaki; saan isuna a mangipakita iti asi inton agibales isuna.
35 he will not regard any ransom, neither will he rest content though thou multipliest [thy] gifts.
Saanto isuna nga umawat iti bayad, ken saan isuna a mapasuksukan, uray no ikkam isuna iti adu a sagut.
