Proverbs 14
1 The wisdom of women buildeth their house; but folly plucketh it down with her hands.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 He that walketh in his uprightness feareth Jehovah; but he that is perverted in his ways despiseth him.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In the fool's mouth is a rod of pride; but the lips of the wise shall preserve them.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Where no oxen are, the crib is clean; but much increase is by the strength of the ox.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 A faithful witness will not lie; but a false witness uttereth lies.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 A scorner seeketh wisdom, and there is none [for him]; but knowledge is easy unto the intelligent.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Go from the presence of a foolish man, in whom thou perceivest not the lips of knowledge.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 The wisdom of the prudent is to discern his way; but the folly of the foolish is deceit.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Fools make a mock at trespass; but for the upright there is favour.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 The heart knoweth its own bitterness, and a stranger doth not intermeddle with its joy.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 The house of the wicked shall be overthrown; but the tent of the upright shall flourish.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 There is a way that seemeth right unto a man, but the end thereof is the ways of death.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Even in laughter the heart is sorrowful, and the end of mirth is sadness.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 The backslider in heart shall be filled with his own ways, and the good man from what is in himself.
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 The simple believeth every word; but the prudent [man] heedeth his going.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 A wise [man] feareth and departeth from evil; but the foolish is overbearing and confident.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 He that is soon angry dealeth foolishly, and a man of mischievous devices is hated.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 The simple inherit folly; but the prudent are crowned with knowledge.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 The evil bow before the good, and the wicked at the gates of the righteous [man].
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 He that is poor is hated even of his own neighbour; but the rich hath many friends.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 He that despiseth his neighbour sinneth; but he that is gracious to the afflicted, happy is he.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Do they not err that devise evil? but loving-kindness and truth are for those that devise good.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In all labour there is profit; but the talk of the lips [tendeth] only to want.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 The crown of the wise is their riches; the folly of the foolish is folly.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 A true witness delivereth souls; but deceit uttereth lies.
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 In the fear of Jehovah is strong confidence, and his children shall have a place of refuge.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 The fear of Jehovah is a fountain of life, to turn away from the snares of death.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In the multitude of people is the king's glory; but in the lack of people is the ruin of a prince.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 He that is slow to anger is of great understanding; but he that is hasty of spirit exalteth folly.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 A sound heart is the life of the flesh; but envy the rottenness of the bones.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 He that oppresseth the poor reproacheth his Maker; but he that honoureth Him is gracious to the needy.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 The wicked is driven away by his evil-doing; but the righteous trusteth, [even] in his death.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 Wisdom resteth in the heart of the intelligent [man]; but that which is in the foolish maketh itself known.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Righteousness exalteth a nation; but sin is a reproach to peoples.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 The king's favour is toward a wise servant; but his wrath is [against] him that causeth shame.
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
