Proverbs 20
1 It is a luxurious thing, wine, and inebriation is tumultuous. Anyone who is delighted by this will not be wise.
Wino [jest] szydercą, mocny trunek – wrzaskliwy, a każdy, kto zostaje zwiedziony przez nie, jest niemądry.
2 Just like the roaring of a lion, so also is the dread of a king. Whoever provokes him sins in his own soul.
Strach, [który budzi] król, jest jak ryk lwa; kto go rozgniewa, grzeszy przeciwko swojej duszy.
3 Honor is for the man who separates himself from contentions. But all the foolish meddle in altercations.
Zaprzestać sporu jest zaszczytem dla człowieka, ale [każdy] głupiec się w niego wdaje.
4 Because of the cold, the lazy one was not willing to plough. Therefore, in the summer, he will beg, and it will not be given to him.
Leniwy nie orze z powodu zimna; dlatego będzie żebrać we żniwa, ale nic nie [otrzyma].
5 Counsel in the heart of a man is like deep waters. But a wise man will draw it out.
Rada w sercu człowieka jest jak głęboka woda, lecz człowiek roztropny zaczerpnie jej.
6 Many men are called merciful. But who will find a faithful man?
Większość ludzi przechwala się swoją dobrocią, ale wiernego człowieka któż znajdzie?
7 The just who walks in his simplicity shall leave behind him blessed sons.
Sprawiedliwy postępuje uczciwie, błogosławione [są] po nim jego dzieci.
8 The king who sits on the throne of judgment scatters all evil with his gaze.
Król siedzący na swoim sędziowskim tronie rozprasza swoimi oczami wszelkie zło.
9 Who is able to say: “My heart is clean. I am pure from sin?”
Któż może powiedzieć: Oczyściłem swoje serce, jestem czysty od swego grzechu?
10 Diverse weights, diverse measures: both are abominable with God.
Dwojakie odważniki i dwojaka miara – obydwa budzą odrazę w PANU.
11 A child may be understood by his interests: whether his works may be clean and upright.
Nawet dziecko poznaje się po uczynkach, czy jego czyn jest czysty i prawy.
12 The hearing ear and the seeing eye: the Lord has made them both.
Ucho, które słyszy, i oko, które widzi, oba uczynił PAN.
13 Do not love sleep, lest deprivation oppress you. Open your eyes and be satisfied with bread.
Nie kochaj spania, byś nie zubożał; otwórz oczy, a nasycisz się chlebem.
14 “It is bad, it is bad,” says every buyer; and when he has withdrawn, then he will boast.
[To] liche, [to] liche, mówi kupujący, ale chwali się, gdy odchodzi.
15 There is gold, and there are a multitude of jewels. But lips of knowledge are a precious vessel.
Istnieje złoto i obfitość pereł, ale wargi rozumne są kosztownym klejnotem.
16 Take away the vestments of him who stands up to vouch for a stranger, and take a pledge from him instead of from outsiders.
Zabierz szatę tego, [który ręczył] za obcego, a od tego, [który ręczył] za cudzą kobietę, zabierz zastaw.
17 The bread of lies is sweet to a man. But afterwards, his mouth will be filled with pebbles.
Chleb oszustwa smakuje człowiekowi, ale potem jego usta będą napełnione piaskiem.
18 Plans are strengthened by counsels. And wars are to be handled by governments.
Zamysły są utwierdzone dzięki radzie, a wojnę prowadź z rozwagą.
19 Do not become involved with him who reveals mysteries, and who walks deceitfully, and who enlarges his lips.
Plotkarz zdradza tajemnice; dlatego nie zadawaj się z tym, który pochlebia wargami.
20 Whoever curses his father and mother, his lamp will be extinguished in the midst of darkness.
Kto złorzeczy swemu ojcu albo matce, tego pochodnia zgaśnie w gęstych ciemnościach.
21 When an inheritance is obtained hastily in the beginning, in the end it will be without a blessing.
Dziedzictwo prędko nabyte na początku nie będzie błogosławione na końcu.
22 Do not say, “I will repay evil.” Wait for the Lord, and he will free you.
Nie mów: Odpłacę złem. Czekaj na PANA, a wybawi cię.
23 Diverse weights are an abomination with the Lord. A deceitful balance is not good.
Dwojakie odważniki budzą odrazę w PANU, a fałszywa waga nie jest dobra.
24 The steps of men are directed by the Lord. But who is the man able to understand his own way?
Od PANA pochodzą drogi człowieka; jakże może człowiek zrozumieć własną drogę?
25 It is ruin for a man to devour what is holy, or, after making vows, to retract them.
Sidłem dla człowieka jest pożreć to, co święte, i zastanowić się dopiero po złożeniu ślubów.
26 A wise king scatters the impious and bends an archway over them.
Mądry król rozprasza niegodziwych i wywiera na nich zemstę.
27 The spirit of a man is a lamp to the Lord, which investigates all the secrets of the inner self.
Duch człowieka [jest] pochodnią PANA, [która] bada wszystkie skrytości wnętrza.
28 Mercy and truth guard the king, and his throne is strengthened by clemency.
Miłosierdzie i prawda strzegą króla, a jego tron oparty jest na miłosierdziu.
29 The joy of youths is their strength. And the dignity of old men is their grey hairs.
Chlubą młodzieńców jest ich siła, a ozdobą starców – sędziwość.
30 The bruise of a wound, as well as scourges, shall wipe away evils in the more secret places of the inner self.
Siność ran oczyszcza zło, a razy – głębię wnętrza.
