Deuteronomy 28
1 “So then, if you will listen to the voice of the Lord your God, so as to keep and do all of his commandments, which I instruct to you this day, the Lord your God will cause you to be more exalted than all the nations which exist upon the earth.
Jeśli będziesz pilnie słuchał głosu PANA, swego Boga, by przestrzegać i wypełniać wszystkie jego przykazania, które ci dziś nakazuję, to PAN, twój Bóg, wywyższy cię ponad wszystkie narody ziemi.
2 And all these blessings shall come to you and take hold of you, but only if you listen to his precepts.
I spłyną na ciebie te wszystkie błogosławieństwa, i dosięgną cię, jeśli będziesz słuchał głosu PANA, swego Boga:
3 Blessed shall you be in the city, and blessed in the field.
Błogosławiony będziesz w mieście i błogosławiony będziesz na polu.
4 Blessed shall be the fruit of your loins, and the fruit of your land, and the fruit of your cattle, the droves of your herds, and the folds of your sheep.
Błogosławiony będzie owoc twego łona, owoc twojej ziemi, owoc twego bydła, przyrost twego stada oraz trzody twoich owiec.
5 Blessed shall be your barns, and blessed your storehouses.
Błogosławiony będzie twój kosz i twoja dzieża.
6 Blessed shall you be entering and departing.
Błogosławiony będziesz, gdy będziesz wchodził, i błogosławiony, gdy będziesz wychodził.
7 The Lord will grant that your enemies, who rise up against you, will fall down in your sight. They will come against you by one way, and they will flee from your face by seven ways.
PAN sprawi, że twoi wrogowie, którzy powstaną przeciwko tobie, zostaną pobici przed tobą. Jedną drogą wyruszą przeciwko tobie, a siedmioma drogami będą przed tobą uciekać.
8 The Lord will send forth a blessing upon your cellars, and upon all the works of your hands. And he will bless you in the land that you shall receive.
PAN przykaże, aby było z tobą błogosławieństwo w twoich spichlerzach i we wszystkim, do czego wyciągniesz swoją rękę; i będzie ci błogosławił w ziemi, którą daje ci PAN, twój Bóg.
9 The Lord will raise you up as a holy people for himself, just as he swore to you, if you will keep the commandments of the Lord your God, and walk in his ways.
PAN ustanowi cię dla siebie świętym ludem, tak jak ci poprzysiągł, jeśli będziesz przestrzegać przykazań PANA, swego Boga, i chodził jego drogami.
10 And all the peoples of the earth shall see that the name of the Lord has been invoked over you, and they shall fear you.
I wszystkie narody ziemi zobaczą, że jesteś nazywany imieniem PANA, i będą się ciebie lękać.
11 The Lord will cause you to be abundant in every good thing: in the fruit of your womb, and in the fruit of your cattle, and in the fruit of your land, which the Lord swore to your fathers that he would give to you.
PAN obdarzy cię obfitością dobra, owocu twego łona, owocu twego bydła, owocu twego pola, w ziemi, którą PAN poprzysiągł twoim ojcom, że ją tobie da.
12 The Lord will open his excellent treasury, the heavens, so that it may distribute rain in due time. And he will bless all the works of your hands. And you shall lend to many nations, but you yourself will borrow nothing from anyone.
PAN otworzy dla ciebie swój bogaty skarbiec, niebo, aby dawać deszcz twojej ziemi w odpowiednim czasie i błogosławić wszelką pracę twoich rąk. Będziesz pożyczał wielu narodom, a sam [od nikogo] nie będziesz pożyczał.
13 And the Lord will appoint you as the head, and not as the tail. And you shall be always above, and not beneath. But only if you will listen to the commandments of the Lord your God, which I entrust to you this day, and will keep and do them,
I PAN umieści cię na czele, a nie na końcu; i będziesz tylko na górze, a nie będziesz na dole, jeśli będziesz słuchał przykazań PANA, swego Boga, które ci dziś nakazuję, abyś [ich] przestrzegał i [je] wypełniał.
14 and will not turn aside from them, neither to the right, nor to the left, nor follow strange gods, nor worship them.
I nie odstąpisz od żadnego słowa, które ja wam dziś nakazuję, ani na prawo, ani na lewo, by iść za innymi bogami i im służyć.
15 But if you are not willing to listen to the voice of the Lord your God, so as to keep and do all his commandments and ceremonies, which I instruct to you this day, all these curses shall come to you, and take hold of you.
Lecz jeśli nie będziesz słuchał głosu PANA, swego Boga, by przestrzegać wszystkich jego przykazań i ustaw, które ci dziś nakazuję, i wypełniać je, to spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa i cię dosięgną:
16 Cursed shall you be in the city, cursed in the field.
Przeklęty będziesz w mieście, przeklęty będziesz na polu.
17 Cursed shall be your barn, and cursed your storehouses.
Przeklęty będzie twój kosz i twoja dzieża.
18 Cursed shall be the fruit of your loins, and the fruit of your land, the herds of your oxen, and the flocks of your sheep.
Przeklęty będzie owoc twego łona, owoc twojej ziemi, przyrost twego bydła oraz trzody twoich owiec.
19 Cursed shall you be entering, and cursed departing.
Przeklęty będziesz, kiedy będziesz wchodził, i przeklęty, kiedy będziesz wychodził.
20 The Lord will send famine and hunger upon you, and a rebuke upon all the works that you do, until he quickly crushes and perishes you, because of your very wicked innovations, by which you have forsaken me.
PAN ześle na ciebie przekleństwo, trwogę i karę we wszystkim, do czego wyciągniesz swoją rękę i co czynić będziesz, aż zostaniesz zniszczony i szybko zginiesz z powodu niegodziwości swoich czynów, przez które mnie opuściłeś.
21 May the Lord join a pestilence to you, until he consumes you from the land, which you shall enter so as to possess.
PAN sprawi, że przylgnie do ciebie zaraza, aż cię wyniszczy z ziemi, do której idziesz, by ją posiąść.
22 May the Lord strike you with destitution, with fever and cold, with burning and heat, and with polluted air and rot, and may he pursue you until you perish.
PAN uderzy cię suchotami, febrą, zapaleniem, silną gorączką, mieczem, suszą i pleśnią, które będą cię prześladować, aż zginiesz.
23 May the heavens which are above you be of brass, and may the ground upon which you tread be of iron.
Niebo nad twoją głową stanie się miedzią, a ziemia pod tobą – żelazem.
24 May the Lord give you dust instead of rain upon your land, and may ashes descend from heaven over you, until you have been wiped away.
PAN ześle na twą ziemię jak deszcz proch i pył, [które] na ciebie spadną z nieba, aż cię zniszczy.
25 May the Lord hand you over to fall before your enemies. May you go forth against them by one way, and flee by seven ways, and may you be scattered across all the kingdoms of the earth.
PAN sprawi, że zostaniesz pobity przed swymi wrogami. Jedną drogą wyruszysz przeciwko nim, lecz siedmioma drogami będziesz uciekał przed nimi, i będziesz wysiedlony do wszystkich królestw ziemi.
26 And may your carcass be food for all the flying things of the air and the wild beasts of the land, and may there be no one to drive them away.
A twój trup będzie pokarmem dla wszelkiego ptactwa nieba i zwierząt ziemi i nikt [ich] nie odpędzi.
27 May the Lord strike you with the ulcer of Egypt, and may he strike the part of your body, through which the dung goes out, with disease as well as itch, so much so that you are unable to be cured.
PAN dotknie cię wrzodem egipskim, hemoroidami, świerzbem i liszajem, z których nie zdołasz się wyleczyć.
28 May the Lord strike you with frenzy and blindness and a madness of the mind.
PAN dotknie cię obłędem, ślepotą i przerażeniem serca.
29 And may you grope at midday, just as a blind man is accustomed to grope in darkness, and may your paths not be straight. And at all times may you suffer slander and be oppressed with violence, and may you have no one who may free you.
W południe będziesz chodził po omacku, jak ślepy w ciemności, i nie powiedzie ci się na twoich drogach. Będziesz uciskany i łupiony po wszystkie dni, a nikt cię nie wybawi.
30 May you take a wife, though another sleeps with her. May you build a house, but not live within it. May you plant a vineyard, and not gather its vintage.
Poślubisz [sobie] żonę, lecz inny mężczyzna będzie z nią obcować. Zbudujesz dom, lecz w nim nie zamieszkasz. Zasadzisz winnicę, lecz z niej nie skorzystasz.
31 May your ox be immolated before you, though you do not eat from it. May your donkey be seized in your sight, and not restored to you. May your sheep be given to your enemies, and may there be no one who may help you.
Twój wół zostanie zabity na twoich oczach, ale nie będziesz go jadł. Twój osioł zostanie ci zabrany sprzed twego oblicza, ale nie zwrócą ci go. Twoje owce zostaną oddane twoim wrogom, ale nikt cię nie uratuje.
32 May your sons and your daughters be handed over to another people, as your eyes watch and languish at the sight of them throughout the day, and may there be no strength in your hand.
Twoi synowie i twoje córki zostaną wydani innemu narodowi, a twoje oczy, wypatrując [ich], zasłabną z tęsknoty za nimi przez cały dzień, a twoja ręka będzie bezsilna.
33 May a people you do not know eat the fruits of your land and of all your labors. And may you continually suffer from slander and oppression every day.
Owoc twojej ziemi i całą twoją pracę pożre naród, którego ty nie znasz, i będziesz tylko uciskany i dręczony po wszystkie dni.
34 And may you be stupefied at the terror of the things your eyes will see.
I oszalejesz na widok tego, co zobaczą twoje oczy.
35 May the Lord strike you with a very grievous ulcer in the knees and in the legs, and may you be unable to attain health, from the sole of the foot to the top of the head.
PAN dotknie cię złośliwym wrzodem na kolanach i na goleniach, którego nie będzie można wyleczyć, od stopy aż po czubek głowy.
36 May the Lord lead you and your king, whom you will have appointed over yourself, into a nation which you and your fathers have not known. And there you will serve foreign gods, of wood and of stone.
PAN zaprowadzi ciebie i twojego króla, którego ustanowisz nad sobą, do narodu, którego nie znałeś ani ty, ani twoi ojcowie. Tam będziesz służył innym bogom, drewnu i kamieniowi.
37 And you will become nothing but a proverb and a fable to all the peoples to whom the Lord will lead you.
I będziesz dziwowiskiem, tematem przysłowia i pośmiewiskiem wśród wszystkich narodów, do których PAN cię zaprowadzi.
38 You will sow much seed upon the ground, but you will harvest little. For the locusts will devour everything.
Dużo ziarna wyniesiesz na pole, lecz mało zbierzesz, gdyż pożre je szarańcza.
39 You will dig and plant a vineyard, but you will not drink the wine, nor gather anything at all from it. For it will be devastated by worms.
Winnicę zasadzisz i uprawisz, ale nie będziesz pił wina ani zbierał [winogron], gdyż pożre je robactwo.
40 You will have olive trees in all your borders, but you will not be anointed with the oil. For the olives will fall off and perish.
Będziesz miał drzewa oliwne we wszystkich swoich granicach, lecz nie namaścisz się oliwą, bo twoje oliwki opadną.
41 You will conceive sons and daughters, and you will not enjoy them. For they will be led into captivity.
Spłodzisz synów i córki, ale nie będą twoje, bo pójdą w niewolę.
42 Rot will consume all the trees, as well as the fruits of your land.
Wszystkie twoje drzewa i owoc twojej ziemi pożre szarańcza.
43 The new arrival who lives with you in the land will ascend over you, and be higher. But you will descend, and be lower.
Cudzoziemiec, który jest pośród ciebie, wzniesie się wielce nad tobą, a ty schylisz się bardzo nisko.
44 He will lend to you, and you will not lend to him. He will be as the head, and you will be as the tail.
On będzie tobie pożyczał, a ty jemu nie będziesz pożyczał. On będzie na czele, a ty będziesz na końcu.
45 And all these curses shall come to you, and shall pursue you, and shall take hold of you, until you pass away, because you would not listen to the voice of the Lord your God, and you would not serve his commandments and ceremonies, which he has instructed to you.
I spadną na ciebie wszystkie te przekleństwa, i będą cię ścigały, i dosięgną cię, aż cię zniszczą, ponieważ nie słuchałeś głosu PANA, swego Boga, by przestrzegać jego przykazań i ustaw, które ci nakazał.
46 And there will be the signs and portents with you, and with your offspring, forever.
A [te plagi] będą na tobie i na twym potomstwie jako znak i cud na wieki.
47 Because you did not serve the Lord your God, with gladness and a joyful heart, over the abundance of all things.
Dlatego, że nie służyłeś PANU, swemu Bogu, w radości i z weselem serca, gdy miałeś obfitość wszystkiego.
48 You will serve your enemy, whom the Lord will send to you, in hunger and thirst and nakedness, and in destitution of all things. And he will place an iron yoke upon your neck, until he has crushed you.
I będziesz służył swoim wrogom, których PAN ześle na ciebie, w głodzie, w pragnieniu, w nagości i w niedostatku wszystkiego. I włoży żelazne jarzmo na twoją szyję, aż cię wyniszczy.
49 The Lord will lead over you a nation from far away, even from the furthest parts of the earth, like an eagle flying with great force, whose language you are not able to understand:
PAN sprowadzi na ciebie naród z daleka, z krańców ziemi, [który] przyleci jak orzeł; naród, którego języka nie zrozumiesz.
50 a very insolent nation, which will show no deference to elders, nor take pity on little ones.
Naród o srogim obliczu, który nie będzie miał względu na starego ani się nad dzieckiem nie zlituje;
51 And he will devour the fruit of your cattle, and the fruits of your land, until you have passed away, without leaving behind you wheat, or wine, or oil, or herds of oxen, or flocks of sheep: until he utterly destroys you.
I pożre owoc twego bydła i owoc twojej ziemi, aż cię zniszczy. I nie zostawi ci ani zboża, ani moszczu, ani oliwy, [ani] przyrostu twych wołów, ani trzód twych owiec, aż cię wyniszczy.
52 And he will crush you in all your cities. And your strong and lofty walls, in which you trusted, will be destroyed throughout all your land. You will be besieged within your gates throughout all your land, which the Lord your God will give to you.
I oblegnie cię we wszystkich twoich bramach, aż w całej twojej ziemi upadną twoje wysokie i obronne mury, w których pokładałeś ufność. Oblegnie cię we wszystkich twoich bramach, na całej twojej ziemi, którą daje ci PAN, twój Bóg.
53 And you will eat the fruit of your womb, and the flesh of your sons and of your daughters, which the Lord your God will give to you, due to the anguish and devastation with which your enemy will oppress you.
Będziesz jadł płód swego łona, ciało swoich synów i córek, których dał ci PAN, twój Bóg, w czasie oblężenia i ucisku, jakimi twój wróg cię przytłoczy.
54 The man who is pampered and very self-indulgent among you will vie with his own brother, and with the wife who lies at his bosom,
Mężczyzna delikatny pośród was i w rozkoszy wychowany będzie spoglądał złym okiem na swego brata, na swą własną żonę i na resztę swych dzieci, które pozostały.
55 lest he give to them from the flesh of his sons, which he will eat. For he has nothing else due to the siege and the destitution, with which your enemies will devastate you within all your gates.
I nie da żadnemu z nich z ciała swych dzieci, które będzie jadł, dlatego że nic innego mu nie zostało w oblężeniu i ucisku, jakimi twój wróg cię uciśnie we wszystkich twoich bramach.
56 The tender and pampered woman, who would not walk upon the soil, nor step firmly with her foot due to her very great softness and tenderness, will vie with her husband, who lies at her bosom, over the flesh of son and of daughter,
[Kobieta] delikatna pośród was i w rozkoszy wychowana, która nie chciała postawić swojej nogi na ziemi z powodu delikatności i rozkoszy, będzie spoglądała złym okiem na męża swego łona, na swego syna i na swoją córkę;
57 and over the filth of the afterbirth, which goes forth from between her thighs, and over the children who are born in the same hour. For they will eat them secretly, due to the scarcity of all things during the siege and the devastation, with which your enemy will oppress you within your gates.
I na swe łożysko, które wychodzi z niej przy porodzie, i na swoje dzieci, które urodzi. Potajemnie będzie je bowiem jeść z braku wszystkiego w czasie oblężenia i ucisku, jakimi twój wróg przytłoczy cię w twoich bramach.
58 If you will not keep and do all the words of this law, which have been written in this volume, and fear his glorious and terrible name, that is, the Lord your God,
Jeśli nie będziesz pilnował wypełnienia wszystkich słów tego prawa, które są napisane w tej księdze, żebyś się bał tego chwalebnego i strasznego imienia: PAN, twój Bóg;
59 then the Lord will increase your plagues, and the plagues of your offspring, plagues great and long-lasting, infirmities very grievous and continuous.
PAN ześle na ciebie i na twoje potomstwo niezwykłe plagi, plagi wielkie i niekończące się, także ciężkie i długotrwałe choroby.
60 And he will turn back upon you all the afflictions of Egypt, which you fear, and these will cling to you.
I sprowadzi na ciebie wszystkie choroby egipskie, których się lękałeś, i przylgną [one] do ciebie.
61 In addition, the Lord will lead over you all the diseases and plagues that are not written in the volume of this law, until he crushes you.
Także wszelką chorobę i wszelką plagę, która nie jest napisana w księdze tego prawa, PAN sprowadzi na ciebie, aż cię wytępi.
62 And you will remain few in number, though you were before like the stars of heaven in multitude, because you would not listen to the voice of the Lord your God.
I pozostanie was niewielu, którzy przedtem byliście tak liczni jak gwiazdy niebieskie, bo nie posłuchałeś głosu PANA, swego Boga.
63 And just as before, when the Lord rejoiced over you, doing good for you and multiplying you, so shall he rejoice, scattering and overturning you, so as to take you away from the land, which you shall enter in order to possess.
I będzie tak, że jak PAN radował się wami, czyniąc wam dobrze i rozmnażając was, tak PAN będzie się wami radował, niszcząc was i gładząc was; i będziecie wykorzenieni z ziemi, do której idziecie, aby ją posiąść.
64 The Lord will disperse you among all the peoples, from the heights of the earth to its furthest limits. And there you will serve foreign gods of wood and of stone, which you and your fathers did not know.
I PAN rozproszy cię wśród wszystkich narodów, od jednego krańca ziemi aż do drugiego; tam będziesz służył innym bogom, których nie znałeś ani ty, ani twoi ojcowie – [nawet] drewnu i kamieniowi.
65 Similarly, you will not have tranquility, even within those nations, nor will there be any rest for the steps of your feet. For the Lord will give to you in that place a fearful heart, and failing eyes, and a life consumed with grieving.
A wśród tych narodów nie zaznasz wytchnienia ani stopa twojej nogi nie odpocznie. A PAN da ci tam lękliwe serce, wyczerpane oczy i smutek duszy.
66 And your life will be as if it were hanging before you. You will be afraid night and day, and you will not have confidence in your own life.
I twoje życie będzie przed tobą [jakby] w zawieszeniu, będziesz się lękał w nocy i we dnie i nie będziesz pewien swego życia.
67 In the morning you will say, ‘Who will grant evening to me?’ and at evening, ‘Who will grant morning to me?’ because of the dread of your heart, with which you will be terrified, and because of those things that you will see with your eyes.
Rano powiesz: Oby już był wieczór, a wieczorem powiesz: Oby już był ranek; z powodu strachu w twoim sercu, który będziesz odczuwać, i z powodu tego, co zobaczą twoje oczy.
68 The Lord will lead you back into Egypt with a fleet of ships, along the way, about which he said to you that you would not see it again. In that place, you will be put up for sale as men and women servants to your enemies, but there will be no one willing to buy you.”
I PAN zawróci cię do Egiptu na okrętach drogą, o której ci powiedziałem, że już jej nie zobaczysz. Tam będziecie się sprzedawać swoim wrogom jako niewolnicy i niewolnice, ale [nikt] was nie kupi.
