Proverbs 30
1 These things says the man to them that trust in God; and I cease.
Słowa Agura, syna Jake, proroctwo tego człowieka do Itiela, do Itiela i Ukala.
2 For I am the most simple of all men, and there is not in me the wisdom of men.
Zaprawdę jestem najgłupszym z ludzi i nie mam ludzkiego rozumu.
3 God has taught me wisdom, and I know the knowledge of the holy.
Ani nie nauczyłem się mądrości, ani nie mam wiedzy o tym, co święty.
4 Who has gone up to heaven, and come down? who has gathered the winds in his bosom? who has wrapped up the waters in a garment? who has dominion of all the ends of the earth? what is his name? or what is the name of his children?
Któż wstąpił do nieba i zstąpił? Któż zebrał wiatr w swoje garście? Któż zgarnął wody do [swej] szaty? Któż utwierdził wszystkie krańce ziemi? Jakie [jest] jego imię? A jakie [jest] imię jego syna? Czy wiesz?
5 For all the words of God are tried in the fire, and he defends those that reverence him.
Każde słowo Boga jest czyste; on [jest] tarczą dla tych, którzy mu ufają.
6 Add not to his words, lest he reprove you, and you be made a liar.
Nie dodawaj nic do jego słów, aby cię nie strofował i abyś nie okazał się kłamcą.
7 Two things I ask of you; take not favour from me before I die.
Proszę cię o dwie rzeczy; nie odmawiaj mi [ich], zanim umrę.
8 Remove far from me vanity and falsehood: and give me not wealth [or] poverty; but appoint me what is needful and sufficient:
Oddal ode mnie marność i słowo kłamliwe; nie dawaj mi ani ubóstwa, ani bogactwa; żyw mnie odpowiednim dla mnie pokarmem;
9 lest I be filled and become false, and say, Who sees me? or be poor and steal, and swear [vainly] by the name of God.
Abym będąc syty, nie zaparł się [ciebie] i nie mówił: Kim jest PAN? Albo zubożawszy, nie kradł i nie brał imienia mego Boga [nadaremnie].
10 Deliver not a servant into the hands of his master, lest he curse you, and you be utterly destroyed.
Nie oczerniaj sługi przed jego panem, aby ci nie złorzeczył i byś nie okazał się winny.
11 A wicked generation curse their father, and do not bless their mother.
[Jest] pokolenie, które złorzeczy swemu ojcu i nie błogosławi swojej matce.
12 A wicked generation judge themselves to be just, but do not cleanse their way.
[Jest] pokolenie, które we własnych oczach jest czyste, lecz nie jest obmyte ze swego plugastwa.
13 A wicked generation have lofty eyes, and exalt themselves with their eyelids.
[Jest] pokolenie, którego oczy są wyniosłe i powieki wzniesione.
14 A wicked generation have swords [for] teeth and jaw teeth [as] knives, so as to destroy and devour the lowly from the earth, and the poor of them from amongst men.
[Jest] pokolenie, którego zęby [są jak] miecze, a zęby trzonowe [jak] noże, by pożreć ubogich na ziemi i nędzarzy spośród ludzi.
15 The horse-leech had three dearly beloved daughters: and these three did not satisfy her; and the fourth was not contented so as to say, Enough.
Pijawka ma dwie córki, [które mówią]: Daj, daj. Trzy są rzeczy, które nie mogą się nasycić; cztery, które nie mówią: Dość.
16 The grave, and the love of a woman, and the earth not filled with water; water also and fire will not say, It is enough. (Sheol h7585)
Grób, niepłodne łono, ziemia niesyta wody i ogień, [który] nie mówi: Dość. (Sheol h7585)
17 The eye that laughs to scorn a father, and dishonours the old age of a mother, let the ravens of the valleys pick it out, and let the young eagles devour it.
Oko, [które] wyśmiewa ojca i gardzi posłuszeństwem matce, wydziobią kruki [nad] potokami i wyjedzą orlęta.
18 Moreover there are three things impossible for me to comprehend, and the fourth I know not:
Trzy [są] rzeczy dla mnie zbyt zdumiewające, czterech nie znam:
19 the track of a flying eagle; and the ways of a serpent on a rock; and the paths of a ship passing through the sea; and the ways of a man in youth.
Drogi orła w powietrzu, drogi węża na skale, drogi okrętu na środku morza i drogi mężczyzny z młodą kobietą.
20 Such is the way of an adulterous woman, who having washed herself from what she has done, says she has done nothing amiss.
Taka [jest] droga kobiety cudzołożnej: je i obciera swoje usta, i mówi: Nie zrobiłam nic złego.
21 By three thing the earth is troubled, and the fourth it can’t bear:
Pod trzema rzeczami drży ziemia, czterech nie może znieść:
22 if a servant reign; or a fool be filled with food;
Sługi, kiedy panuje, głupca, kiedy syci się chlebem;
23 or if a maidservant should cast out her own mistress; and if a hateful woman should marry a good man.
Obmierzłej [kobiety], kiedy wychodzi za mąż, [i] służącej, kiedy dziedziczy po swojej pani.
24 And [there are] four very little things upon the earth, but these are wiser than the wise:
Cztery są rzeczy najmniejsze na ziemi, jednak mędrsze nad mędrców:
25 the ants which are weak, and [yet] prepare [their] food in summer;
Mrówki, lud słaby, a jednak w lecie przygotowują pokarm;
26 the rabbits also [are] a feeble race, who make their houses in the rocks.
Króliki, lud słaby, a jednak budują swój dom w skale;
27 The locusts have no king, and [yet] march orderly at one command.
Szarańcze nie mają króla, a jednak wszystkie wyruszają chmarą;
28 And the eft, which supports itself by [its] hands, and is easily taken, dwells in the fortresses of kings.
Pająk pracuje rękoma, a bywa w pałacach królewskich.
29 And there are three things which go well, and a fourth which passes along finely.
Trzy są rzeczy, które poruszają się wspaniale, cztery kroczą dostojnie:
30 A lion's whelp, stronger than [all other] beasts, which turns not away, nor fears [any] beast;
Lew, najsilniejszy wśród zwierząt, który przed nikim nie ustępuje;
31 and a cock walking in boldly amongst the hens, and the goat leading the herd; and a king publicly speaking before a nation.
Chart i kozioł, i król, przeciw któremu nikt nie powstaje.
32 If you abandon yourself to mirth, and stretch forth your hand in a quarrel, you shall be disgraced.
Jeśli głupio postąpiłeś, wynosząc się, albo jeśli pomyślałeś źle, [połóż] rękę na ustach.
33 Milk out milk, and there shall be butter, and if you wing [one's] nostrils there shall come out blood: so if you extort words, there will come forth quarrels and strifes.
Jak ubijanie mleka daje masło i wycieranie nosa wywołuje krew, tak kto wzbudza gniew, wszczyna kłótnię.
