Proverbs 6
1 My son, if you have made yourself responsible for your neighbour, or given your word for another,
Synu mój, jeśli poręczyłeś za swego bliźniego i dałeś porękę za obcego;
2 You are taken as in a net by the words of your mouth, the sayings of your lips have overcome you.
Związałeś się słowami ust twoich, schwytany jesteś mową twoich ust.
3 Do this, my son, and make yourself free, because you have come into the power of your neighbour; go without waiting, and make a strong request to your neighbour.
Uczyń więc tak, synu mój, uwolnij się, gdy wpadłeś w ręce swego bliźniego; idź, upokórz się i nalegaj na twego bliźniego.
4 Give no sleep to your eyes, or rest to them;
Nie daj snu swoim oczom i nie pozwól powiekom drzemać.
5 Make yourself free, like the roe from the hand of the archer, and the bird from him who puts a net for her.
Uwolnij się jak sarna z rąk [myśliwego] i jak ptak z ręki ptasznika.
6 Go to the ant, you hater of work; give thought to her ways and be wise:
Idź do mrówki, leniwcze, przypatrz się jej drogom i bądź mądry;
7 Having no chief, overseer, or ruler,
Chociaż nie ma ona wodza ani przełożonego, ani pana;
8 She gets her meat in the summer, storing up food at the time of the grain-cutting.
To w lecie przygotowuje swój pokarm i gromadzi w żniwa swą żywność.
9 How long will you be sleeping, O hater of work? when will you get up from your sleep?
Jak długo będziesz leżał, leniwcze? Kiedy wstaniesz ze swego snu?
10 A little sleep, a little rest, a little folding of the hands in sleep:
Jeszcze trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, aby zasnąć;
11 Then loss will come on you like an outlaw, and your need like an armed man
A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny i twój niedostatek jak mąż uzbrojony.
12 A good-for-nothing man is an evil-doer; he goes on his way causing trouble with false words;
Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z przewrotnością na ustach;
13 Making signs with his eyes, rubbing with his feet, and giving news with his fingers;
Mruga swymi oczyma, mówi swymi nogami, wskazuje swymi palcami;
14 His mind is ever designing evil: he lets loose violent acts.
Przewrotność [jest] w jego sercu, stale knuje zło [i] sieje niezgodę.
15 For this cause his downfall will be sudden; quickly he will be broken, and there will be no help for him.
Dlatego nagle spadnie na niego nieszczęście; nagle zostanie złamany i pozbawiony ratunku.
16 Six things are hated by the Lord; seven things are disgusting to him:
Jest sześć rzeczy, których nienawidzi PAN, siedem budzi w nim odrazę:
17 Eyes of pride, a false tongue, hands which take life without cause;
Wyniosłe oczy, kłamliwy język i ręce, które przelewają krew niewinną;
18 A heart full of evil designs, feet which are quick in running after sin;
Serce, które knuje złe myśli; nogi, które spiesznie biegną do zła;
19 A false witness, breathing out untrue words, and one who lets loose violent acts among brothers.
Fałszywy świadek, który mówi kłamstwa, i ten, który sieje niezgodę między braćmi.
20 My son, keep the rule of your father, and have in memory the teaching of your mother:
Synu mój, strzeż przykazania twego ojca i nie odrzucaj prawa twojej matki.
21 Keep them ever folded in your heart, and have them hanging round your neck.
Przywiąż je na zawsze do serca twego i zawieś je sobie na szyi.
22 In your walking, it will be your guide; when you are sleeping, it will keep watch over you; when you are awake, it will have talk with you.
Gdy będziesz chodził, poprowadzi cię; gdy zaśniesz, strzec cię będzie, a gdy się obudzisz, będzie mówić do ciebie;
23 For the rule is a light, and the teaching a shining light; and the guiding words of training are the way of life.
Bo przykazanie [jest] pochodnią, prawo światłością, a upomnienia do karności są drogą życia;
24 They will keep you from the evil woman, from the smooth tongue of the strange woman.
Aby cię strzegły przed złą kobietą [i] przed gładkim językiem obcej kobiety.
25 Let not your heart's desire go after her fair body; let not her eyes take you prisoner.
Nie pożądaj w twoim sercu jej piękności i niech cię nie łowi swymi powiekami.
26 For a loose woman is looking for a cake of bread, but another man's wife goes after one's very life.
Bo dla kobiety nierządnej [zubożeje człowiek] o kawałek chleba, a żona cudzołożna czyha na cenne życie.
27 May a man take fire to his breast without burning his clothing?
Czy może ktoś wziąć ogień w zanadrze, a jego szaty się nie spalą?
28 Or may one go on lighted coals, and his feet not be burned?
Czy może ktoś chodzić po rozżarzonych węglach, a jego nogi się nie poparzą?
29 So it is with him who goes in to his neighbour's wife; he who has anything to do with her will not go free from punishment.
Tak ten, kto wchodzi do żony swego bliźniego; ktokolwiek ją dotknie, nie będzie bez winy.
30 Men do not have a low opinion of a thief who takes food when he is in need of it:
Nie pogardza się złodziejem, jeśli kradnie, by nasycić swoją duszę, będąc głodnym;
31 But if he is taken in the act he will have to give back seven times as much, giving up all his property which is in his house.
Ale [jeśli] go złapią, zwróci siedmiokrotnie [albo] odda cały dobytek swego domu.
32 He who takes another man's wife is without all sense: he who does it is the cause of destruction to his soul.
Lecz kto cudzołoży z kobietą, jest pozbawiony rozsądku; kto tak robi, gubi swoją duszę.
33 Wounds will be his and loss of honour, and his shame may not be washed away.
Znajdzie chłostę i wstyd, a jego hańba nie będzie zmazana.
34 For bitter is the wrath of an angry husband; in the day of punishment he will have no mercy.
Bo zazdrość rozpala gniew mężczyzny i nie będzie pobłażał w dniu zemsty.
35 He will not take any payment; and he will not make peace with you though your money offerings are increased.
Nie będzie miał względu na żaden okup i nie przyjmie darów, choćbyś najwięcej mu dawał.
