Proverbs 29
1 A man hating sharp words and making his heart hard, will suddenly be broken and will not be made well again.
Ang tawo nga midawat ug daghang mga pagbadlong apan nagpatikig sa iyang liog moabot ang higayon nga mapukan ug dili na gayod maayo.
2 When the upright have power, the people are glad; when an evil man is ruler, grief comes on the people.
Kung kadtong nagabuhat ug matarong modaghan, maglipay ang katawhan, apan kung ang daotan nga tawo ang magmamando, manghupaw ang katawhan.
3 A man who is a lover of wisdom is a joy to his father: but he who goes in the company of loose women is a waster of wealth.
Si bisan kinsa nga nahigugma sa kaalam makalipay sa iyang amahan, apan siya nga nagkig-uban sa mga nagbaligya ug dungog nagaguba sa iyang bahandi.
4 A king, by right rule, makes the land safe; but one full of desires makes it a waste.
Ang hari magtukod sa yuta pinaagi sa katarong, apan siya nga gusto makasapi maoy moguba niini.
5 A man who says smooth things to his neighbour is stretching out a net for his steps.
Ang tawo nga nag-ulog-ulog sa iyang silingan sama lamang nga nagbukhad ug pukot alang sa iyang mga tiil.
6 In the steps of an evil man there is a net for him, but the upright man gets away quickly and is glad.
Malit-ag ang tawong daotan pinaagi sa iyang kaugalingon nga sala, apan siya nga nagbuhat ug matarong mag-awit ug magmalipayon.
7 The upright man gives attention to the cause of the poor: the evil-doer gives no thought to it.
Siya nga nagbuhat ug matarong nag-amping sa katungod sa mga kabos; ang tawong daotan dili makasabot niana nga kahibalo.
8 Men of pride are the cause of violent acts in a town, but by wise men wrath is turned away.
Ang mga matamayon nagbutang ug kalayo sa siyudad, apan kadtong maalamon molikay sa kapungot.
9 If a wise man goes to law with a foolish man, he may be angry or laughing, but there will be no rest.
Kung adunay panaglalis sa tawong maalamon ug sa buangbuang, masuko lamang siya ug mokatawa, ug wala gayoy pagpahulay.
10 Men of blood are haters of the good man, and evil-doers go after his soul.
Ang mga mamumuno magdumot kaniya nga walay sala ug pangitaon ang kinabuhi sa mga matarong.
11 A foolish man lets out all his wrath, but a wise man keeps it back quietly.
Ipakita gayod sa buangbuang ang tanan niyang kasuko, apan ang tawong maalamon makapugong niini ug mapailubon sa iyang kaugalingon.
12 If a ruler gives attention to false words, all his servants are evil-doers.
Kung ang magmamando magtagad sa mga bakak, ang tanan niyang mga kadagkoan mahimong daotan.
13 The poor man and his creditor come face to face: the Lord gives light to their eyes equally.
Ang tawong kabos ug ang madaogdaogon managsama lamang, kay si Yahweh ang naghatag ug kahayag sa ilang mga mata.
14 The king who is a true judge in the cause of the poor, will be safe for ever on the seat of his power.
Kung maghukom ang hari sa mga kabos pinaagi sa kamatuoran, matukod ang iyang trono hangtod sa kahangtoran.
15 The rod and sharp words give wisdom: but a child who is not guided is a cause of shame to his mother.
Ang bunal ug ang pagpadlong mohatag ug kaalam; apan ang bata nga gilikay gikan sa pagpanton magpakaulaw sa iyang inahan.
16 When evil men are in power, wrongdoing is increased; but the upright will have pleasure when they see their downfall.
Kung ang mga tawong daotan anaa sa gahom, modagsang ang pagpakasala, apan kadtong nagbuhat ug matarong makakita sa pagkapukan sa mga tawong daotan.
17 Give your son training, and he will give you rest; he will give delight to your soul.
Pantuna ang imong anak nga lalaki ug papahulayon ka niya; ug magdala siya ug kalipay sa imong kinabuhi.
18 Where there is no vision, the people are uncontrolled; but he who keeps the law will be happy.
Diin wala nay makita nga mga pagpanagna ang mga tawo managdagan, apan bulahan siya nga nagtuman sa balaod.
19 A servant will not be trained by words; for though the sense of the words is clear to him, he will not give attention.
Dili nimo mabadlong ang mga ulipon pinaagi sa mga pulong, bisan tuod makasabot siya, magpakahilom lamang gihapon.
20 Have you seen a man who is quick with his tongue? There is more hope for a foolish man than for him.
Nakakita na ba ka ug tawo nga madali-dalion sa iyang gipamulong? Mas aduna pay paglaom ang usa ka buangbuang kaysa kaniya.
21 If a servant is gently cared for from his early years, he will become a cause of sorrow in the end.
Siya nga mapatuyangon sa iyang ulipon gikan sa iyang pagkabatan-on, adunay kasamok sa kaulahian niini.
22 An angry man is the cause of fighting, and a man given to wrath does much wrong.
Ang masuk-anon nga tawo makapukaw sa panagbingkil ug ang hanas sa kaligutgot makahimo ug daghang mga sala.
23 A man's pride will be the cause of his fall, but he who has a gentle spirit will get honour.
Ang garbo sa tawo makapaubos kaniya; apan siya nga adunay mapainubsanon nga espiritu mapasidunggan.
24 A man who takes part with a thief has hate for his soul; he is put under oath, but says nothing.
Siya nga makig-uban sa mga kawatan masilag sa iyang kaugalingon nga kinabuhi; madungog niya ang pagtunglo ug walay ikasulti.
25 The fear of man is a cause of danger: but whoever puts his faith in the Lord will have a safe place on high.
Ang kahadlok sa tawo naghimo ug lit-ag, apan siya nga mosalig kang Yahweh mapanalipdan.
26 The approval of a ruler is desired by great numbers: but the decision in a man's cause comes from the Lord.
Daghan ang nagapangita sa dagway sa magmamando, apan gikan kang Yahweh moabot ang katarong alang kaniya.
27 An evil man is disgusting to the upright, and he who is upright is disgusting to evil-doers.
Ang walay katarong nga tawo gidumtan niadtong nagbuhat ug matarong, apan siya nga matarong ang dalan gidumtan sa mga tawong daotan.
