Proverbs 22
1 A good name is more to be desired than great wealth, and to be respected is better than silver and gold.
Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
2 The man of wealth and the poor man come face to face: the Lord is the maker of them all.
Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
3 The sharp man sees the evil and takes cover: the simple go straight on and get into trouble.
Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
4 The reward of a gentle spirit and the fear of the Lord is wealth and honour and life.
Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
5 Thorns and nets are in the way of the twisted: he who keeps watch over his soul will be far from them.
Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
6 If a child is trained up in the right way, even when he is old he will not be turned away from it.
Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
7 The man of wealth has rule over the poor, and he who gets into debt is a servant to his creditor.
Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
8 By planting the seed of evil a man will get in the grain of sorrow, and the rod of his wrath will be broken.
Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
9 He who is kind will have a blessing, for he gives of his bread to the poor.
Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
10 Send away the man of pride, and argument will go out; truly fighting and shame will come to an end.
Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
11 He whose heart is clean is dear to the Lord; for the grace of his lips the king will be his friend.
Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
12 The eyes of the Lord keep knowledge, but by him the acts of the false man will be overturned.
Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
13 The hater of work says, There is a lion outside: I will be put to death in the streets.
Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
14 The mouth of strange women is a deep hole: he with whom the Lord is angry will go down into it.
Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
15 Foolish ways are deep-seated in the heart of a child, but the rod of punishment will send them far from him.
Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
16 He who is cruel to the poor for the purpose of increasing his profit, and he who gives to the man of wealth, will only come to be in need.
Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
17 Let your ear be bent down for hearing my words, and let your heart give thought to knowledge.
Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
18 For it is a delight to keep them in your heart, to have them ready on your lips.
Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
19 So that your faith may be in the Lord, I have made them clear to you this day, even to you.
Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
20 Have I not put in writing for you thirty sayings, with wise suggestions and knowledge,
Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
21 To make you see how certain are true words, so that you may give a true answer to those who put questions to you?
Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
22 Do not take away the property of the poor man because he is poor, or be cruel to the crushed ones when they come before the judge:
Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
23 For the Lord will give support to their cause, and take the life of those who take their goods.
Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
24 Do not be friends with a man who is given to wrath; do not go in the company of an angry man:
Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
25 For fear of learning his ways and making a net ready for your soul.
Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
26 Be not one of those who give their hands in an agreement, or of those who make themselves responsible for debts:
Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
27 If you have nothing with which to make payment, he will take away your bed from under you.
Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
28 Let not the old landmark be moved which your fathers have put in place.
Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
29 Have you seen a man who is expert in his business? he will take his place before kings; his place will not be among low persons.
Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
