Proverbs 19
1 Better is the poor man whose ways are upright, than the man of wealth whose ways are twisted.
Lepszy jest ubogi, który postępuje uczciwie, niż człowiek o przewrotnych wargach, który jest głupcem.
2 Further, without knowledge desire is not good; and he who is over-quick in acting goes out of the right way.
Nie jest też dobrze, by dusza nie miała wiedzy, a kto jest prędkich nóg, grzeszy.
3 By his foolish behaviour a man's ways are turned upside down, and his heart is bitter against the Lord.
Głupota człowieka wypacza jego drogę, a jego serce zapala się gniewem przeciwko PANU.
4 Wealth makes a great number of friends; but the poor man is parted from his friend.
Bogactwo przyciąga wielu przyjaciół, ale ubogi zostaje odłączony od przyjaciela.
5 A false witness will not go without punishment, and the breather out of deceit will not go free.
Fałszywy świadek nie uniknie kary, a [kto] mówi kłamstwa, nie ujdzie.
6 Great numbers will make attempts to get the approval of a ruler: and every man is the special friend of him who has something to give.
Wielu uprasza o przychylność dostojnika i każdy jest przyjacielem człowieka hojnego.
7 All the brothers of the poor man are against him: how much more do his friends go far from him! ...
Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go, tym bardziej oddalają się od niego [jego] przyjaciele; ściga ich słowami, ale ich nie ma.
8 He who gets wisdom has love for his soul: he who keeps good sense will get what is truly good.
Kto zdobywa rozum, miłuje swoją duszę, a [kto] strzeże roztropności, znajdzie dobro.
9 A false witness will not go without punishment, and the breather out of deceit will be cut off.
Fałszywy świadek nie uniknie kary, a kto mówi kłamstwa, zginie.
10 Material comfort is not good for the foolish; much less for a servant to be put over rulers.
Głupiemu nie przystoi życie w rozkoszach, tym mniej słudze panować nad książętami.
11 A man's good sense makes him slow to wrath, and the overlooking of wrongdoing is his glory.
Roztropność człowieka powściąga jego gniew, a jego chwałą [jest] darować wykroczenie.
12 The king's wrath is like the loud cry of a lion, but his approval is like dew on the grass.
Gniew króla jest jak ryk lwa, a jego przychylność jak rosa na trawie.
13 A foolish son is the destruction of his father; and the bitter arguments of a wife are like drops of rain falling without end.
Głupi syn jest utrapieniem dla swego ojca, a kłótliwa żona jest jak nieustanne kapanie z dachu.
14 House and wealth are a heritage from fathers, but a wife with good sense is from the Lord.
Dom i bogactwo [są] dziedzictwem po ojcach, ale roztropna żona jest od PANA.
15 Hate of work sends deep sleep on a man: and he who has no industry will go without food.
Lenistwo pogrąża w twardym śnie, a leniwa dusza będzie cierpieć głód.
16 He who keeps the law keeps his soul; but death will be the fate of him who takes no note of the word.
Kto przestrzega przykazania, zachowuje swoją duszę, [ale] kto gardzi swymi drogami, zginie.
17 He who has pity on the poor gives to the Lord, and the Lord will give him his reward.
Kto lituje się nad ubogim, pożycza PANU, a on mu odpłaci za jego dobrodziejstwo.
18 Give your son training while there is hope; let not your heart be purposing his death.
Karz swego syna, dopóki jest nadzieja, i niech twoja dusza mu nie pobłaża z powodu jego płaczu.
19 A man of great wrath will have to take his punishment: for if you get him out of trouble you will have to do it again.
[Człowiek] wielkiego gniewu poniesie karę, a jeśli [go] uwolnisz, znowu będziesz musiał [to zrobić].
20 Let your ear be open to suggestion and take teaching, so that at the end you may be wise.
Posłuchaj rady i przyjmij pouczenie, abyś był mądry u kresu swych dni.
21 A man's heart may be full of designs, but the purpose of the Lord is unchanging.
Wiele jest zamysłów w sercu człowieka, ale rada PANA się ostoi.
22 The ornament of a man is his mercy, and a poor man is better than one who is false.
Pragnienie człowieka to jego dobroczynność i lepszy jest ubogi niż kłamca.
23 The fear of the Lord gives life: and he who has it will have need of nothing; no evil will come his way.
Bojaźń PANA [prowadzi] do życia, a kto ją ma, spocznie syty i nie nawiedzi go zło.
24 The hater of work puts his hand deep into the basin, and will not even take it to his mouth again.
Leniwy kryje swą rękę pod pachę i do ust jej nie podnosi.
25 When blows overtake the man of pride, the simple will get sense; say sharp words to the wise, and knowledge will be made clear to him.
Uderz szydercę, a prosty będzie roztropniejszy; strofuj rozumnego, a pojmie wiedzę.
26 He who is violent to his father, driving away his mother, is a son causing shame and a bad name.
Kto trwoni [dobra] ojca i wypędza matkę, ten jest synem, który przynosi wstyd i hańbę.
27 A son who no longer gives attention to teaching is turned away from the words of knowledge.
Synu mój, przestań słuchać pouczeń, które cię odwodzą od słów rozumnych.
28 A good-for-nothing witness makes sport of the judge's decision: and the mouth of evil-doers sends out evil like a stream.
Nikczemny świadek naśmiewa się z sądu, a usta niegodziwych pożerają nieprawość.
29 Rods are being made ready for the man of pride, and blows for the back of the foolish.
Sądy są przygotowane dla szyderców, a razy na grzbiet głupców.
