Proverbs 17
1 Better a bit of dry bread in peace, than a house full of feasting and violent behaviour.
Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.
2 A servant who does wisely will have rule over a son causing shame, and will have his part in the heritage among brothers.
Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.
3 The heating-pot is for silver and the oven-fire for gold, but the Lord is the tester of hearts.
Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.
4 A wrongdoer gives attention to evil lips, and a man of deceit gives ear to a damaging tongue.
Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.
5 Whoever makes sport of the poor puts shame on his Maker; and he who is glad because of trouble will not go free from punishment.
Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.
6 Children's children are the crown of old men, and the glory of children is their fathers.
Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.
7 Fair words are not to be looked for from a foolish man, much less are false lips in a ruler.
Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.
8 An offering of money is like a stone of great price in the eyes of him who has it: wherever he goes, he does well.
Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.
9 He who keeps a sin covered is looking for love; but he who keeps on talking of a thing makes division between friends.
Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.
10 A word of protest goes deeper into one who has sense than a hundred blows into a foolish man.
Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.
11 An uncontrolled man is only looking for trouble, so a cruel servant will be sent against him.
Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.
12 It is better to come face to face with a bear whose young ones have been taken away than with a foolish man acting foolishly.
Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.
13 If anyone gives back evil for good, evil will never go away from his house.
Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.
14 The start of fighting is like the letting out of water: so give up before it comes to blows.
Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.
15 He who gives a decision for the evil-doer and he who gives a decision against the upright, are equally disgusting to the Lord.
Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.
16 How will money in the hand of the foolish get him wisdom, seeing that he has no sense?
Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?
17 A friend is loving at all times, and becomes a brother in times of trouble.
Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.
18 A man without sense gives his hand in an agreement, and makes himself responsible before his neighbour.
Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.
19 The lover of fighting is a lover of sin: he who makes high his doorway is looking for destruction.
Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.
20 Nothing good comes to him whose heart is fixed on evil purposes: and he who has an evil tongue will come to trouble.
Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.
21 He who has an unwise son gets sorrow for himself, and the father of a foolish son has no joy.
Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.
22 A glad heart makes a healthy body, but a crushed spirit makes the bones dry.
Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.
23 A sinner takes an offering out of his robe, to get a decision for himself in a cause.
Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.
24 Wisdom is before the face of him who has sense; but the eyes of the foolish are on the ends of the earth.
Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.
25 A foolish son is a grief to his father, and bitter pain to her who gave him birth.
Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.
26 To give punishment to the upright is not good, or to give blows to the noble for their righteousness.
Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.
27 He who has knowledge says little: and he who has a calm spirit is a man of good sense.
Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.
28 Even the foolish man, when he keeps quiet, is taken to be wise: when his lips are shut he is credited with good sense.
Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.
