Matthew 5
1 And seeing great masses of people he went up into the mountain; and when he was seated his disciples came to him.
A [Jezus], widząc tłumy, wszedł na górę, a gdy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie.
2 And with these words he gave them teaching, saying,
Wtedy otworzył usta i nauczał ich:
3 Happy are the poor in spirit: for the kingdom of heaven is theirs.
Błogosławieni ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
4 Happy are those who are sad: for they will be comforted.
Błogosławieni, którzy się smucą, ponieważ oni będą pocieszeni.
5 Happy are the gentle: for the earth will be their heritage.
Błogosławieni cisi, ponieważ oni odziedziczą ziemię.
6 Happy are those whose heart's desire is for righteousness: for they will have their desire.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni.
7 Happy are those who have mercy: for they will be given mercy.
Błogosławieni miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia.
8 Happy are the clean in heart: for they will see God.
Błogosławieni czystego serca, ponieważ oni zobaczą Boga.
9 Happy are the peacemakers: for they will be named sons of God.
Błogosławieni czyniący pokój, ponieważ oni będą nazwani synami Bożymi.
10 Happy are those who are attacked on account of righteousness: for the kingdom of heaven will be theirs.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie z powodu sprawiedliwości, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
11 Happy are you when men give you a bad name, and are cruel to you, and say all evil things against you falsely, because of me.
Błogosławieni jesteście, gdy z mego powodu będą wam złorzeczyć, prześladować was i mówić kłamliwie wszystko, co złe, przeciwko wam.
12 Be glad and full of joy; for great is your reward in heaven: for so were the prophets attacked who were before you.
Radujcie się i weselcie, ponieważ obfita jest wasza nagroda w niebie; tak bowiem prześladowali proroków, którzy [byli] przed wami.
13 You are the salt of the earth; but if its taste goes from the salt, how will you make it salt again? it is then good for nothing but to be put out and crushed under foot by men.
Wy jesteście solą ziemi; lecz jeśli sól zwietrzeje, czym [ją] posolą? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
14 You are the light of the world. A town put on a hill may be seen by all.
Wy jesteście światłością świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze.
15 And a burning light is not put under a vessel, but on its table; so that its rays may be shining on all who are in the house.
Nie zapala się świecy i nie stawia jej pod naczyniem, ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy [są] w domu.
16 Even so let your light be shining before men, so that they may see your good works and give glory to your Father in heaven.
Tak niech wasza światłość świeci przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili waszego Ojca, który jest w niebie.
17 Let there be no thought that I have come to put an end to the law or the prophets. I have not come for destruction, but to make complete.
Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.
18 Truly I say to you, Till heaven and earth come to an end, not the smallest letter or part of a letter will in any way be taken from the law, till all things are done.
Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z prawa, aż wszystko się wypełni.
19 Whoever then goes against the smallest of these laws, teaching men to do the same, will be named least in the kingdom of heaven; but he who keeps the laws, teaching others to keep them, will be named great in the kingdom of heaven.
Kto by więc złamał jedno z tych najmniejszych przykazań i uczyłby tak ludzi, będzie nazwany najmniejszym w królestwie niebieskim. A kto by [je] wypełniał i uczył, ten będzie nazwany wielkim w królestwie niebieskim.
20 For I say to you, If your righteousness is not greater than the righteousness of the scribes and Pharisees, you will never go into the kingdom of heaven.
Mówię wam bowiem: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie obfitsza niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, żadnym sposobem nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
21 You have knowledge that it was said in old times, You may not put to death; and, Whoever puts to death will be in danger of being judged:
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, podlega sądowi.
22 But I say to you that everyone who is angry with his brother will be in danger of being judged; and he who says to his brother, Raca, will be in danger from the Sanhedrin; and whoever says, You foolish one, will be in danger of the hell of fire. (Geenna g1067)
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto się gniewa na swego brata bez przyczyny, podlega sądowi, a kto powie swemu bratu: Raka, podlega Radzie, a kto powie: Głupcze, podlega [karze] ognia piekielnego. (Geenna g1067)
23 If then you are making an offering at the altar and there it comes to your mind that your brother has something against you,
Jeśli więc przyniesiesz swój dar na ołtarz i tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie;
24 While your offering is still before the altar, first go and make peace with your brother, then come and make your offering.
Zostaw swój dar tam przed ołtarzem, idź i najpierw pojednaj się ze swoim bratem, a potem przyjdź i ofiaruj swój dar.
25 Come to an agreement quickly with him who has a cause against you at law, while you are with him on the way, for fear that he may give you up to the judge and the judge may give you to the police and you may be put into prison.
Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i aby nie wtrącono cię do więzienia.
26 Truly I say to you, You will not come out from there till you have made payment of the very last farthing.
Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
27 You have knowledge that it was said, You may not have connection with another man's wife:
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył.
28 But I say to you that everyone whose eyes are turned on a woman with desire has had connection with her in his heart.
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto patrzy na kobietę, aby jej pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu.
29 And if your right eye is a cause of trouble to you, take it out and put it away from you; because it is better to undergo the loss of one part, than for all your body to go into hell. (Geenna g1067)
Jeśli więc twoje prawe oko jest ci powodem upadku, wyłup je i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
30 And if your right hand is a cause of trouble to you, let it be cut off and put it away from you; because it is better to undergo the loss of one part, than for all your body to go into hell. (Geenna g1067)
A jeśli twoja prawa ręka jest ci powodem upadku, odetnij ją i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
31 Again, it was said, Whoever puts away his wife has to give her a statement in writing for this purpose:
Powiedziano też: Kto oddala swoją żonę, niech jej da list rozwodowy.
32 But I say to you that everyone who puts away his wife for any other cause but the loss of her virtue, makes her false to her husband; and whoever takes her as his wife after she is put away, is no true husband to her.
Lecz ja wam mówię: Kto oddala swoją żonę – poza przypadkiem nierządu – prowadzi ją do cudzołóstwa, a kto żeni się z oddaloną, cudzołoży.
33 Again, you have knowledge that it was said in old times, Do not take false oaths, but give effect to your oaths to the Lord:
Słyszeliście też, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu swych przysiąg.
34 But I say to you, Take no oaths at all: not by the heaven, because it is the seat of God;
Lecz ja wam mówię: Wcale nie przysięgajcie – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga;
35 Or by the earth, because it is the resting-place for his foot; or by Jerusalem, because it is the town of the great King.
Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla.
36 You may not take an oath by your head, because you are not able to make one hair white or black.
Ani na swoją głowę nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym albo czarnym.
37 But let your words be simply, Yes or No: and whatever is more than these is of the Evil One.
Ale wasza mowa niech będzie: Tak – tak, nie – nie. A co jest ponadto, pochodzi od złego.
38 You have knowledge that it was said, An eye for an eye, and a tooth for a tooth:
Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.
39 But I say to you, Do not make use of force against an evil man; but to him who gives you a blow on the right side of your face let the left be turned.
Lecz ja wam mówię: Nie sprzeciwiajcie się złemu, ale jeśli ktoś uderzy cię w prawy policzek, nadstaw mu i drugi.
40 And if any man goes to law with you and takes away your coat, do not keep back your robe from him.
Temu, kto chce się z tobą procesować i wziąć twoją szatę, zostaw i płaszcz.
41 And whoever makes you go one mile, go with him two.
A jeśli ktoś cię przymusza, żebyś [szedł] z nim jedną milę, idź z nim [i] dwie.
42 Give to him who comes with a request, and keep not your property from him who would for a time make use of it.
Temu, kto cię prosi, daj, a od tego, kto chce od ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
43 You have knowledge that it was said, Have love for your neighbour, and hate for him who is against you:
Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a swego nieprzyjaciela będziesz nienawidził.
44 But I say to you, Have love for those who are against you, and make prayer for those who are cruel to you;
Lecz ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół, błogosławcie tym, którzy was przeklinają, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą i módlcie się za tych, którzy wam wyrządzają zło i prześladują was;
45 So that you may be the sons of your Father in heaven; for his sun gives light to the evil and to the good, and he sends rain on the upright man and on the sinner.
Abyście byli synami waszego Ojca, który [jest] w niebie. On bowiem sprawia, że jego słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi i deszcz zsyła na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.
46 For if you have love for those who have love for you, what credit is it to you? do not the tax-farmers the same?
Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie nagrodę? Czyż i celnicy tego nie czynią?
47 And if you say, Good day, to your brothers only, what do you do more than others? do not even the Gentiles the same?
A jeśli tylko waszych braci pozdrawiacie, cóż szczególnego czynicie? Czyż i celnicy tak nie czynią?
48 Be then complete in righteousness, even as your Father in heaven is complete.
Bądźcie więc doskonali, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebie.
